Hội thẩm Nhân dân khẳng định vai trò trong công tác xét xử

- Thời gian qua, Hội thẩm Nhân dân (HTND) hai cấp trên địa bàn tỉnh ngày càng phát huy tinh thần trách nhiệm, khẳng định vai trò tham gia công tác xét xử, góp phần đảm bảo công lý, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân.

HTND tham gia xét xử vụ án hình sự tại TAND thành phố

Theo quy định của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân (TAND) năm 2014, việc xét xử sơ thẩm của TAND có HTND tham gia; thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Nhiệm kỳ 2021 – 2026, toàn tỉnh đã bầu ra 304 HTND, trong đó có 115 HTND tái nhiệm; 262 HTND là cán bộ, công chức, 29 HTND là cán bộ hưu trí.

Ông Phùng Đức Chính, Phó Chánh án TAND tỉnh cho biết: HTND có địa vị pháp lý và vai trò rất quan trọng trong công tác xét xử, vì khi tham gia xét xử ở cấp sơ thẩm, HTND chiếm đa số trong hội đồng xét xử (2/3 hoặc 3/5) và khi xét xử HTND ngang quyền với thẩm phán khi ra các phán quyết về vụ án. Trong thời gian qua, HTND hai cấp trên địa bàn tỉnh có đóng góp rất quan trọng trong công tác xét xử, các HTND đã tích cực nghiên cứu hồ sơ, phát huy vai trò trách nhiệm trong công tác xét xử, cùng với thẩm phán đưa ra phán quyết khách quan, đúng người, đúng tội, đảm bảo thượng tôn pháp luật. Tại các phiên tòa, HTND còn tích cực phổ biến giáo dục pháp luật cho những người tham gia phiên tòa.

Trong năm 2023 (tính từ ngày 1/10/2022 đến 30/9/2023), toàn tỉnh có hơn 2.800 lượt HTND tham gia xét xử. Các HTND luôn nỗ lực trau dồi kiến thức pháp luật, học hỏi kỹ năng, kinh nghiệm, dành thời gian nghiên cứu hồ sơ vụ án, tìm hiểu các quy định pháp luật liên quan. HTND cùng hội đồng xét xử đưa ra các phán quyết thấu tình đạt lý. Đồng thời, thông qua đó góp phần tích cực vào việc giáo dục công dân chấp hành nghiêm pháp luật, nhằm phòng ngừa vi phạm, tăng cường ý thức sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Ông Trần Văn Bình, Trưởng Đoàn HTND tỉnh cho biết: Năm 2023, Đoàn HTND tỉnh có 32 người, trong đó 25 HTND là cán bộ công chức, viên chức đang công tác tại các cơ quan Đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị – xã hội trên địa bàn tỉnh, 7 người là cán bộ hưu trí, trên 80% có trình độ cử nhân Luật trở lên. Trong năm có 305 lượt HTND tỉnh tham gia xét xử. Chúng tôi xây dựng quy chế tổ chức hoạt động; phối hợp tốt với TAND tỉnh trong trao đổi chuyên môn, nghiệp vụ, rút kinh nghiệm xét xử. Đa số HTND tỉnh có tinh thần trách nhiệm với công việc được giao, có sự đầu tư nghiên cứu hồ sơ vụ án, vận dụng các nghiệp vụ chuyên môn cần thiết để hoàn thành tốt công tác xét xử.

Vừa tích cực chủ động nghiên cứu pháp luật, HTND hai cấp đều tham gia đầy đủ các lớp tập huấn nghiệp vụ do TAND tỉnh tổ chức để nâng cao kỹ năng, chất lượng công tác xét xử. Trung bình mỗi năm, TAND tỉnh tổ chức 2 hội nghị bồi dưỡng nghiệp vụ xét xử cho HTND hai cấp. Anh Hoàng Văn Nguyên, công chức tư pháp – hộ tịch xã Lâm Sơn, HTND huyện Chi Lăng cho biết: Tôi làm công tác HTND từ năm 2011. Hằng năm, tôi đều tham gia các đợt bồi dưỡng HTND do TAND tỉnh tổ chức. Công tác bồi dưỡng ngày càng chuyên sâu vào các kỹ năng xét xử. Đơn cử gần đây đầu tháng 11/2023, chúng tôi được tham gia hội nghị bồi dưỡng nghiệp vụ xét xử do TAND tỉnh tổ chức. Tại hội nghị chúng tôi đã được truyền đạt các kiến thức liên quan tới kỹ năng xét xử các nhóm tội phạm thường gặp. Đồng thời, được trao đổi, giải đáp thắc mắc trong các vụ án cụ thể. Ngoài tham gia bồi dưỡng, tôi luôn chủ động dành thời gian cập nhật kiến thức pháp luật, nâng cao kỹ năng xét xử. Khi nhận được giấy mời tham gia xét xử, tôi đã bố trí thời gian nghiên cứu hồ sơ kỹ lưỡng, chuẩn bị kế hoạch xét hỏi, tại phiên tòa tích cực xét hỏi làm rõ nội dung vụ án, hành vi phạm tội của các bị cáo. Năm 2023, tôi tham gia gần 20 vụ án, các vụ án đều được xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Nhờ sự đóng góp tích cực của HTND hai cấp, chất lượng xét xử tiếp tục được nâng lên. Năm 2023 (tính từ 1/10/2022 đến 30/9/2023), TAND hai cấp giải quyết 3.461/3.488 vụ, việc các loại; đạt 99,2% (tăng 0,9% so với năm 2022). Trong đó, án hình sự giải quyết 1.116/1.119 vụ, đạt tỷ lệ 99,7% (vượt 9,7% chỉ tiêu TAND tối cao giao); án dân sự 590/608 vụ, đạt 97% (vượt 12,6%)… Tổng số bản án, quyết định bị huỷ, sửa do nguyên nhân chủ quan là 56 vụ, chiếm tỷ lệ 0,8%, thấp hơn tỉ lệ quy định của TAND tối cao và Quốc hội (không quá 1,5%). Không có vụ án nào phải hoãn hoặc lùi thời gian xét xử do thiếu HTND; không có trường hợp kết án oan người không phạm tội hoặc bỏ lọt tội phạm, không có án quá hạn luật định, bản án tuyên không rõ ràng, khó thi hành. Đã có 43 HTND được Chánh án TAND tỉnh tặng giấy khen vì có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua năm 2023; 28 HTND được đề nghị nhận bằng khen của TAND tối cao.