Hoạch định chính sách, chiến lược phát triển đất nước

50 năm chặng đường lịch sử

Viện Chiến lược phát triển tiền thân là hai Vụ của Ủy ban Kế hoạch Nhà nước: Vụ Tổng hợp kế hoạch kinh tế quốc dân dài hạn và Vụ Kế hoạch phân vùng kinh tế. Hai Vụ này được thành lập theo Quyết định số 47-CP ngày 9-3-1964 của Hội đồng Chính phủ, hoạt động liên tục trên hai hướng lớn về xây dựng kế hoạch dài hạn và phân bố lực lượng sản xuất. Năm 1988, hai Vụ được tổ chức lại thành Viện Kế hoạch dài hạn và phân bố lực lượng sản xuất, năm 1994 được đổi tên thành Viện Chiến lược phát triển.

Trải qua nhiều giai đoạn phát triển, mang tên gọi khác nhau, nhưng nhiệm vụ bao trùm các chặng đường lịch sử phát triển của Viện Chiến lược phát triển là nghiên cứu chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội của cả nước, các vùng lãnh thổ và các ngành, làm cơ sở cho việc xây dựng các kế hoạch dài hạn, kế hoạch 5 năm và hằng năm. Trong 50 năm hoạt động, Viện Chiến lược phát triển đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, góp phần không nhỏ vào sự nghiệp bảo vệ, phát triển, thống nhất đất nước thời kỳ trước năm 1975 và sự nghiệp cải cách, đổi mới, CNH, HÐH đất nước những năm gần đây.

Trong giai đoạn đất nước bị chia cắt vì chiến tranh (1964 – 1975), Viện đã có nhiều đóng góp trong việc thực hiện công tác phân vùng quy hoạch, chủ yếu nghiên cứu, triển khai ở miền bắc. Trong thời kỳ này, trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, ứng dụng lý luận của Liên Xô (trước đây) về phân vùng vào điều kiện miền bắc Việt Nam, Viện đã triển khai nghiên cứu một số vùng cây trồng (dâu Ba Vì, mía Vạn Ðiểm, cói Kim Sơn, v.v).

Hoạch định chiến lược phát triển trong thời kỳ đổi mới

Bước sang thời kỳ đổi mới, kể từ Ðại hội Ðảng lần thứ VI (năm 1986) đến nay, Viện Chiến lược phát triển tiếp tục có những đóng góp quan trọng trong việc nghiên cứu, tư vấn cho Ðảng, Nhà nước, xây dựng các kế hoạch và hoạch định chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Theo đó, Viện đã tham gia vào quá trình xây dựng tất cả các chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam trình Ðại hội Ðảng: Chiến lược ổn định và phát triển kinh tế – xã hội 1991 – 2000; Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 2001 – 2010 và Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 2011 – 2020. Trong đó, chủ trì nhiều khâu quan trọng, như xây dựng Ðề cương; Thường trực Nhóm biên tập… Năm 2013, Viện được giao chủ trì và đã hoàn thành xây dựng Báo cáo “Ðánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết Ðại hội XI về kinh tế – xã hội, trọng tâm là thực hiện ba khâu đột phá chiến lược gắn với tái cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng”, trình Bộ Chính trị và Hội nghị Trung ương 8, khóa XI (tháng 10-2013).

Cùng với xây dựng chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, Viện Chiến lược phát triển cũng đã được giao chủ trì xây dựng Chiến lược Biển Việt Nam đến năm 2020; Chủ trì xây dựng Chiến lược phát triển nhân lực thời kỳ 2011 – 2020. Viện cũng đã bước đầu triển khai nghiên cứu cơ chế, chính sách để tham mưu nhiều hơn cho Ðảng và Nhà nước trong phát triển đất nước.

Về công tác quy hoạch, Viện cũng có những đóng góp quan trọng. Viện đã tham mưu để Bộ Kế hoạch và Ðầu tư trình Thủ tướng Chính phủ ban hành một số chỉ thị, nghị định liên quan các vấn đề về lập, thẩm định và quản lý quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội; nghiên cứu, tổng hợp, xây dựng các quy hoạch, gồm quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội các vùng kinh tế – xã hội, vùng kinh tế trọng điểm; quy hoạch phát triển công nghiệp, kết cấu hạ tầng; quy hoạch phát triển các lãnh thổ đặc biệt như các hành lang kinh tế, vành đai kinh tế, dải ven biển, khu công nghiệp,…

Bên cạnh đó, Viện Chiến lược phát triển còn làm tốt công tác nghiên cứu khoa học; hoàn thành hàng trăm đề tài, đề án nghiên cứu cấp bộ và cấp quốc gia có giá trị lý luận và thực tiễn cao; đào tạo 13 tiến sĩ từ năm 2004 đến nay,… Trong lĩnh vực hợp tác quốc tế, Viện đã mở rộng hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế như các cơ quan của LHQ, Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Viện Phát triển quốc tế thuộc Trường đại học Harvard Mỹ, Viện Phát triển Hàn Quốc (KDI)… để phối hợp nghiên cứu, học tập kinh nghiệm của các nước trong lĩnh vực chiến lược, quy hoạch và các vấn đề phát triển khác.

Phát huy những thành tựu đã đạt được trong chặng đường 50 năm qua, tập thể cán bộ, nhân viên, các nhà khoa học của Viện Chiến lược phát triển hôm nay đã và đang nỗ lực nâng cao năng lực, trình độ để đáp ứng yêu cầu tham mưu, tư vấn, hoạch định chính sách phát triển đất nước trong thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh CNH, HÐH và tích cực chủ động hội nhập quốc tế.