Hồ sơ Mỹ ở Afghanistan

Chính quyền Taliban bị cáo buộc chứa chấp al-Qaeda và trùm khủng bố Osama Bin Laden. Ngày 13-11-2001, chính quyền Taliban sụp đổ. Tháng 12-2001, chính quyền lâm thời Afghanistan được Mỹ dựng lên ở Kabul. Lực lượng Hỗ trợ an ninh quốc tế (ISAF) do NATO chỉ huy được thành lập trên cơ sở Nghị quyết 1386 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc để duy trì hòa bình ở Afghanistan.

Năm 2002: Tháng 11-2002, Taliban và al-Qaeda tập hợp lại lực lượng và bắt đầu tiến hành cuộc chiến tranh du kích chống Mỹ và đồng minh.

Năm 2003: Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld tuyên bố kết thúc các hoạt động tác chiến chủ yếu ở Afghanistan, còn Tổng thống George W.Bush tuyên bố rằng sứ mệnh của liên quân do Mỹ đứng đầu ở Afghanistan đã hoàn thành.

Năm 2005: Tổng thống Mỹ George W.Bush và Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai tuyên bố thiết lập quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước. Theo đó, Mỹ cam kết sẽ bảo đảm trang bị và huấn luyện quân sự cho quân đội và lực lượng an ninh của Afghanistan.

Các tay súng Taliban trên đường tiến vào thủ đô Kabul. Ảnh: AFP

Năm 2006: ISAF chính thức thay thế các lực lượng của Mỹ để bảo đảm an ninh tại nhiều tỉnh của Afghanistan. Taliban công khai tuyên chiến chống lại quân đội Mỹ và ISAF.

Năm 2009: Ngay sau lễ nhậm chức, Tổng thống Mỹ Barack Obama quyết định sẽ điều thêm 17.000 binh sĩ đến Afghanistan.

Năm 2011: Lực lượng đặc nhiệm của Mỹ tiến hành chiến dịch tiêu diệt Osama Bin Laden ẩn náu ở Pakistan.

Năm 2013: NATO chính thức tuyên bố kết thúc sứ mệnh quân sự tại Afghanistan và chuyển giao trách nhiệm an ninh cho quân đội và cảnh sát quốc gia nước này. Còn NATO và Mỹ chỉ đảm nhiệm vai trò tư vấn và hỗ trợ an ninh cho Afghanistan.

Năm 2014: Tổng thống Barack Obama công bố kế hoạch từng bước rút phần lớn quân Mỹ ra khỏi Afghanistan và sẽ hoàn tất vào cuối năm 2016.

Năm 2015 và 2016: Lợi dụng sự suy yếu của chính quyền trung ương ở Kabul cùng sự thoái lui của NATO và Mỹ, Taliban mở hàng loạt chiến dịch phản công nhằm đánh chiếm, giành quyền kiểm soát một số thành phố lớn và các trung tâm dân cư trọng điểm ở Afghanistan.

Năm 2017: Sau khi nhậm chức, tân Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố việc vội vàng rút quân khỏi Afghanistan là không thể chấp nhận được vì nó sẽ tạo ra một khoảng trống quyền lực mà các lực lượng khủng bố sẽ lấp đầy. Ông Donald Trump quyết định gia tăng số lượng binh sĩ Mỹ tại Afghanistan.

Năm 2018: Bất chấp Mỹ gia tăng lực lượng ở Afghanistan, Taliban tuyên bố sẽ không đầu hàng và mở hàng loạt chiến dịch phản công, uy hiếp chính quyền trung ương ở Kabul.

Năm 2019: Trái ngược với tất cả các tuyên bố trước đây rằng không thể thỏa hiệp với những kẻ khủng bố, Mỹ bắt đầu đàm phán với Taliban ở thủ đô Doha của Qatar.

Năm 2020: Ngày 29-2-2020 tại Doha, Mỹ và Taliban chính thức ký kết thỏa thuận hòa bình. Theo đó, Mỹ tuyên bố sẽ rút hết quân khỏi Afghanistan trước ngày 1-5-2021. Taliban cam kết không để các tổ chức khủng bố như al-Qaeda có thể ẩn trú ở Afghanistan.

Năm 2021: Tổng thống Mỹ Joe Biden quyết định lùi thời hạn rút quân ra khỏi Afghanistan từ ngày 1-5 tới trước ngày 11-9-2021, trùng với mốc thời gian tưởng niệm 20 năm vụ tấn công khủng bố ở Mỹ. Taliban mở chiến dịch tấn công ồ ạt và ngày 16-8-2021 đã giành quyền kiểm soát toàn bộ lãnh thổ Afghanistan, trong đó có thủ đô Kabul. Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani bỏ chạy ra nước ngoài, chính quyền Afghanistan sụp đổ.