Hình ảnh cao đẹp của Bác Hồ trong chiến dịch biên giới năm 1950

LSO-Để có thể hoàn thành cuốn sách: “Bác Hồ với nhân dân các dân tộc Lạng Sơn” đúng thời hạn và đạt yêu cầu đề ra, trong giai đoạn đầu thực hiện điều tra, tiếp nhận tư liệu, chúng tôi đã nhiều lần được vinh dự làm việc với các cơ quan nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh và gặp gỡ một số các ông là lãnh đạo Đảng, Nhà nước và tướng lĩnh trực tiếp tham gia chiến dịch giải phóng biên giới trong đó có: Đại tướng Võ Nguyên Giáp (tổng tư lệnh mặt trận); Đại tướng Chu Huy Mân (nguyên Chính ủy Trung đoàn 174 Cao - Bắc - Lạng); Thiếu tướng Cao Pha (nguyên Trưởng ban quân báo)...

Bác Hồ đến thăm các đơn vị bộ đội tham gia chiến dịch biên giới – Ảnh: Tư liệu

Chúng tôi rất xúc động khi mở đầu câu chuyện, các ông đều trân trọng ca ngợi về nhân cách cao đẹp của Bác thể hiện trong chiến dịch lịch sử này. Các ông hoan nghênh Tỉnh ủy Lạng Sơn cho tiến hành làm sách này. Lịch sử sự kiện thì còn lại muôn đời, nhưng những người được gần Bác ở chiến dịch sẽ lần lượt ra đi. Việc làm của tỉnh thể hiện lòng biết ơn vô hạn đối với Bác và coi trọng lịch sử quê hương.

Vì ý nghĩa trọng đại của chiến dịch, thắng trận này sẽ mở cửa thông thương từ nước ta sang các nước XHCN anh em, sẽ tạo ra bước ngoặt cho cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc của nhân dân ta. Vì vậy, lần đầu tiên Người đã trực tiếp cũng ra trận cùng đồng cam cộng khổ với quân đội và nhân dân ta quyết đánh thắng.

Tháng 6 năm 1950, Bác Hồ cùng Thường vụ Trung ương Đảng quyết định mở chiến dịch giải phóng biên giới. Để chiến dịch mở màn đúng kế hoạch, trung tuần tháng 7/1950, cơ quan của Bộ chỉ huy chiến dịch đã có mặt ở Cao Bằng. Công tác chuẩn bị sôi nổi, rộng khắp các tỉnh liên khu Việt Bắc. Đầu tháng 8/1950, sau kết quả của đoàn trinh sát cứ điểm địch ở thị xã Cao Bằng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã thay đổi kế hoạch không đánh vào thị xã Cao Bằng trước, mà quyết định đánh vào Đông Khê. Ở đây địch yếu nhiều mặt, địa thế hiểm trở, ta có điều kiện đánh thắng trận đầu, gây rối loạn đội hình địch trên toàn tuyến. Đồng thời, có cơ hội đánh diệt viện ngoài công sự khi binh đoàn Sác – tông từ Cao Bằng rút xuống, binh đoàn Lơpagiơ từ Lạng Sơn lên cứu viện (về sau, cục diện chiến trường diễn ra đúng như dự đoán). Đoàn cán bộ Bộ chỉ huy vô cùng xúc động được tin Bác Hồ lên mặt trận (ở chiến dịch tuyệt đối giữ bí mật về Bác. Để không ai nhận ra, Bác thường cải trang như một ông già dân tộc). Đoàn xin gặp Bác để báo cáo kết quả trinh sát; được Bác ân cần thăm hỏi và đồng ý phê duyệt phương án đánh Đông Khê trước. Tại chỉ huy sở, Người căn dặn “… Trong trận này ta đánh lớn, nhất định thắng, nhưng địch không chịu thua một cách dễ dàng… phải biết dựa vào dân…”. Bác còn nhắc nhở nhiều điều quan trọng về chỉ huy chiến dịch và công tác phối hợp với chính quyền, đoàn thể địa phương. Theo đó, trong sinh hoạt phải cần, kiệm; phải tuyệt đối giữ bí mật chiến trường; quyết tâm vượt mọi khó khăn “chỉ được thắng, không được thua”. Đối với tù binh Pháp, Người căn dặn: họ là con em nhân dân nước Pháp, bị bắt sang Việt Nam thực hiện cuộc chiến tranh dã tâm xâm lược phi nghĩa; cần phải quán triệt việc thực hiện chính sách khoan hồng nhân đạo.

Trong thời kỳ đầu ra quân giải phóng một vùng biên giới rộng lớn, quân dân ta phải đối mặt với nhiều khó khăn thử thách. Đại tướng cùng Bộ chỉ huy tâm sự: “Gần Bác, có Bác bên cạnh không những yên tâm mà còn tự hào, tin tưởng và thấy mình mạnh dạn hẳn lên. Năm nay Bác thọ 60 tuổi, nhưng vẫn còn khỏe và rất minh mẫn, bây giờ Bác lại đi bộ lên mặt trận. Thật là một con người kỳ diệu!”. Mỗi địa bàn chỉ huy trận đánh Bác ở một lán nhỏ. Cùng ăn ở với chiến sỹ, cùng đi bộ hành quân với bộ đội và dân công; làm việc thì nghiêm khắc, thương yêu bộ đội như con cháu của Bác. Hàng ngày, Bác thường theo dõi từng giờ diễn biến chiến trường và đời sống của nhân dân. Trước những thời khắc đặc biệt, Người thường quan tâm gửi thư động viên, giao nhiệm vụ cụ thể. Trong 2 đêm, 1 ngày trung tuần tháng 9/1950, quân ta đã hạ đồn Đông Khê và đang sẵn sàng để chặn đánh cánh quân của binh đoàn Sác-tông từ thị xã Cao Bằng rút xuống và binh đoàn Lơ-pa-giơ từ Lạng Sơn lên cứu viện – thì ngày 6/10/1950, Bác gửi điện cho các chiến sỹ mặt trận Cao – Bắc – Lạng: “… Trong chiến dịch này, toàn thể bộ đội và nhân dân ta rất cố gắng, đã gây được thành tích khá như giải phóng Đông Khê, bắt địch phải rút khỏi Cao Bằng… Vậy các chiến sỹ phải quyết tâm diệt địch cho kỳ hết để giành lấy toàn thắng”. Hưởng ứng lời kêu gọi của Bác, bộ đội anh dũng chiến đấu. Ngày 7/10/1950 đã bắt được tên quan năm Sác – tông và ngay hôm sau – ngày 8/10/1950 lại bắt được tên Lơ-pa-giơ cũng tại xã Chí Minh (thuộc huyện Tràng Định). Bắt gọn bộ tham mưu của chúng, tiêu diệt 2 binh đoàn tinh nhuệ và bắt trên 5.000 tù binh, thu nhiều vũ khí của địch. Từ ngày 10/10/1950 đến 30/10/1950, quân địch còn lại lần lượt rút khỏi Thất Khê, Na Sầm, Đồng Đăng, Lộc Bình, Đình Lập, Tiên Yên, Móng Cái. Trong đó, ngày 17/10/1950 rút khỏi Cao Lộc, thị xã Lạng Sơn. Tỉnh Lạng Sơn hoàn toàn giải phóng, biên giới Việt – Trung vắng bóng quân thù. Lễ mít tinh mừng chiến thắng được Bác Hồ giao cho Ban chỉ huy Trung đoàn 174 phối hợp với chính quyền tỉnh và thị xã tổ chức tại bãi đất rộng dưới chân núi Phai Vệ nay là sân vận động Đông Kinh.

Sau chiến thắng, Bác Hồ cùng Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ tham mưu đi thăm một số đơn vị bộ đội và đồng bào vùng mới được giải phóng ở Thất Khê, Đông Khê và Cao Bằng. Đồng bào tấp nập trở về làng cũ với niềm vui vô bờ bến. Bác giao nhiệm vụ cho bộ đội phối hợp với chính quyền và nhân dân xung quanh đường 4 khắc phục hậu quả chiến tranh để lại, sớm ổn định đời sống; bắt tay vào thi đua sản xuất, học tập và công tác.

Chiến dịch giải phóng biên giới đã cách đây 64 năm, đem lại cuộc sống yên vui trong độc lập tự do và hạnh phúc cho nhân dân ta nói chung và nhân dân các dân tộc Cao – Bắc – Lạng nói riêng. Hình ảnh Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng bộ đội và nhân dân anh hùng mãi mãi sáng ngời về chủ nghĩa yêu nước trong lịch sử vẻ vang của dân tộc ta. Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Người, Đảng bộ và quân dân các dân tộc Lạng Sơn ghi sâu công ơn trời biển của Bác Hồ kính yêu – luôn phát huy truyền thống “đường 4 anh hùng” đoàn kết vượt mọi khó khăn thử thách, góp phần làm tròn xứ mệnh xây dựng, bảo vệ và phát triển dải đất biên cương ngày càng vững mạnh, giàu đẹp, văn minh.

ĐINH ÍCH TOÀN