Hiệu quả kinh tế từ mô hình trang trại xanh

Thu tiền tỷ từ trang trại

Nằm trải rộng trên những ngọn đồi bát úp, cách trung tâm thị xã Gia Nghĩa khoảng 20km, trang trại Gia Trung được mọi người biết đến như một mô hình “du lịch sinh thái”. Với 65 ha đất sản xuất, ông Nguyễn Ngọc Trung, xã Đác Nia, thị xã Gia Nghĩa đã phát triển mô hình kinh tế trang trại nông-lâm kết hợp với nhiều loại cây ăn trái có giá trị kinh tế cao như sầu riêng, măng cụt, bơ booth… Với hơn bảy nghìn cây sầu riêng cho sản lượng hơn 600 tấn quả, với giá bán hiện nay giao động từ 20.000 đồng đến 23.000 đồng/kg sẽ đem về nguồn thu hơn 10 tỷ đồng. Dự kiến trong vài năm tới, khi hơn năm nghìn cây bơ booth, cây măng cụt cho thu hoạch rộ thì tổng thu nhập của trang trại lên đến hơn 20 tỷ đồng/năm. Ngoài sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, ông Trung còn mạnh dạn thử nghiệm xử lý sầu riêng ra hoa trái vụ để cung ứng cho thị trường sản phẩm sầu riêng quanh năm và bước đầu đã thành công. Sản phẩm sầu riêng trái vụ cho giá trị kinh tế cao. Ông Trung cho biết: “Đác Nông được thiên nhiên ưu đãi với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu ôn hòa, thích hợp trồng các loại cây ăn trái. Sản phẩm trái cây được trồng ở Đác Nông chất lượng thơm ngon, hương vị thanh khiết được thị trường ưa chuộng. Việc phát triển kinh tế trang trại nông-lâm kết hợp với nhiều loại cây góp phần cải thiện môi trường sinh thái, cho sản phẩm sạch, chống biến đổi khí hậu, thu nhập ổn định, tránh tình trạng độc canh dẫn đến thua lỗ với “điệp khúc” được giá mất mùa, được mùa lại rớt giá”.

Sản phẩm “Tiêu sinh thái” của trang trại Thu Thủy, huyện Đác Song không chỉ tiêu thụ trong nước, mà còn đến với thị trường Mỹ, Hà Lan nhiều năm nay. Ông Đinh Xuân Thu, chủ trang trại Thu Thủy cho biết: “Để sản phẩm đến với các thị trường khó tính trên thế giới, nông dân cần có phương án tổ chức sản xuất khoa học, tuân thủ quy trình sản xuất nghiêm ngặt; phát triển sản xuất phải gắn liền với tạo lập môi trường sinh thái bền vững, đa dạng sinh học thì mới tạo ra được sản phẩm nông nghiệp sinh thái. Đây là nguyên tắc bắt buộc đối với mọi sản phẩm nếu muốn phát triển bền vững và tham gia vào các thị trường khó tính trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế”. Với hơn 40 ha đất sản xuất, ông Thu đã xây dựng thành công trang trại VAC (vườn, ao, chuồng) khép kín với các sản phẩm tiêu sinh thái dưới tán rừng, trồng rừng với nhiều loài gỗ quý hiếm, chăn nuôi bò lai cao sản, gà sinh thái… với tổng thu nhập mỗi năm gần bảy tỷ đồng. Theo tính toán của ông Thu, đến năm 2020, tổng thu nhập của trang trại sẽ tăng lên hơn 15 tỷ đồng/năm. Từ những nỗ lực vượt bậc nêu trên, năm 2013, sản phẩm hồ tiêu của trang trại Thu Thủy được bình chọn là sản phẩm tiêu biểu, đạt danh hiệu sản phẩm nông nghiệp nông thôn tỉnh Đác Nông, đạt tiêu chuẩn tiêu sạch sinh thái FDA của Mỹ và năm 2015 đạt tiêu chuẩn GlobalGap…

Măng cụt Gia Hân Đác Nông là thương hiệu sản phẩm trái cây với vị ngọt thanh khiết đặc trưng của vùng đất đỏ ba gian, được nhiều doanh nghiệp và người tiêu dùng trong cả nước biết đến. Ông Trần Quang Đông, chủ trang trại Gia Hân ở thị xã Gia Nghĩa cho biết: “Ở Đác Nông có mực thủy cấp, tầng canh tác sâu; khí hậu ôn hòa rất thích hợp để trồng cây ăn trái lâu năm, nhất là cây măng cụt. Măng cụt trồng ở Đác Nông phát triển rất tốt, trái to, mẫu mã đẹp, mùa thu hoạch lệch với mùa mưa cho nên trái măng cụt không bị bệnh xì mủ, nứt vỏ như ở các địa phương khác. Mặt khác, thời điểm thu hoạch cũng trễ hơn các vùng lân cận từ một tháng đến hai tháng cho nên thị trường tiêu thụ rất thuận lợi, giá bán cũng ở mức cao”. Với 20 ha đất sản xuất, ông Đông đã tạo lập thành công “trang trại xanh” đạt tiêu chuẩn VietGAP với nhiều loại cây ăn trái có giá trị kinh tế cao như măng cụt, bơ booth, cam, bưởi da xanh… với tổng thu nhập hơn 3,5 tỷ đồng/năm. Cũng theo ông Đông, vấn đề nông dân lo lắng nhất hiện nay là đầu ra cho sản phẩm, nông dân làm ra sản phẩm “sạch” nhưng qua tay thương lái “phù phép” sản phẩm trở thành “bẩn”, người tiêu dùng không được hưởng lợi. Bên cạnh đó, giá thành sản xuất sản phẩm “sạch” rất cao nhưng khi bán ra thị trường vẫn ngang giá, thậm chí bán thấp hơn cả sản phẩm thông thường chỉ vì mẫu không đẹp”… “Trang trại xanh” mang lại thu nhập cao cho người nông dân, vì vậy nông dân ở Đác Nông đã và đang đẩy mạnh phát triển kinh tế theo mô hình này vừa cho thu nhập cao, vừa phát triển bền vững.

Giải pháp đồng bộ để phát triển

Hiện, trên địa bàn tỉnh Đác Nông có gần một nghìn trang trại, với tổng vốn đầu tư gần 3,2 nghìn tỷ đồng, tạo công ăn việc làm cho gần 13 nghìn lao động, tổng doanh thu bình quân mỗi trang trại gần 1,2 tỷ đồng/năm, đóng góp vào tốc độ phát triển kinh tế-xã hội thông qua giá trị sản xuất nông nghiệp hơn 50% cơ cấu kinh tế của tỉnh.

Tuy nhiên, xét về quy mô, hiệu quả sản xuất, tốc độ phát triển… vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của địa phương. Bên cạnh những hạn chế về nội lực như trình độ quản lý, kiến thức hạch toán kinh doanh, tư duy thị trường, khả năng xây dựng chiến lược sản xuất, kinh doanh… thì thiếu vốn là rào cản lớn nhất đối với loại hình kinh tế này. Chủ trang trại Thu Thủy, huyện Đác Song Đinh Xuân Thu cho biết: Nghị định số 55/2015/NĐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn là chính sách đúng, trúng, kịp thời, mở ra cơ hội rất lớn cho kinh tế trang trại phát triển. Tuy nhiên, khi triển khai thực hiện vẫn còn nhiều bất cập, thủ tục rườm rà, mất thời gian, chi phí hoặc không thể tiếp cận được nguồn vốn. Nếu không chỉ đạo kịp thời để tháo gỡ “nút thắt” này, nông dân không tiếp cận được vốn thì sẽ thất bại ngay trên chính mảnh đất của mình, trở thành người làm công cho các nước khác. Chính chúng ta là thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp cho các nước khác chứ chưa nói đến thành công hay phát huy được lợi thế do hội nhập mang lại”.

Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN và PTNT) chi nhánh tỉnh Đác Nông Nguyễn Ngọc Tuấn cho rằng: Kinh tế trang trại, kinh tế hợp tác hiện nay hoạt động quá lỏng lẻo, trình độ quản lý, hạch toán kinh tế còn yếu, có tên tuổi nhưng hoạt động không hiệu quả. Khi đến vay tiền họ chỉ có giấy chứng nhận trang trại, hợp tác xã, còn toàn bộ tài sản đã được thế chấp ở các ngân hàng khác; vay tiền không có phương án sản xuất, không có phương án thu hồi vốn, làm ăn không hiệu quả cho nên không đủ điều kiện vay.

Trong khi đó, theo Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Đác Nông Nguyễn Văn Xá: Nguồn vốn vay theo Nghị định số 55/2015/NĐ-CP là của Trung ương đưa về chứ không phải do ngân hàng tự huy động để cho vay. Ngân hàng NN và PTNT Đác Nông báo cáo cho nông dân vay hàng nghìn tỷ đồng nhưng chúng tôi thống kê, đến thời điểm hiện nay vốn vay tín chấp toàn tỉnh chỉ hơn 3,5 tỷ đồng. Mặt khác, từ lâu Ngân hàng NN và PTNT tỉnh Đác Nông không liên kết với Hội Nông dân, kể cả khi có yêu cầu phối hợp.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đác Nông Đỗ Ngọc Duyên cho biết: Trong điều kiện biến đổi khí hậu, giá cả bấp bênh như hiện nay, việc phát triển kinh tế trang trại nông-lâm kết hợp, đa cây, đa con là hướng đi đúng, đem lại hiệu quả cao, phát triển bền vững. Thời gian qua, tỉnh đã tăng cường công tác tuyên truyền, xây dựng các mô hình trình diễn, hỗ trợ cây giống, khoa học kỹ thuật, khuyến khích nông dân phát triển kinh tế theo hướng “trang trại xanh”, nhằm tăng sản lượng trên cùng đơn vị diện tích, nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển bền vững; tránh tình trạng được mùa, mất giá, được giá lại mất mùa. Về lâu dài sẽ nghiên cứu, tham mưu cho tỉnh có những chính sách hỗ trợ riêng theo hướng ưu tiên đối với “trang trại xanh”, khuyến khích phát triển kinh tế bền vững, góp phần chống biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, cái khó của loại hình kinh tế này là nguồn vốn đầu tư lớn, thời gian dài, trong khi đó phần lớn các trang trại hiện nay còn nhỏ lẻ, hiệu quả kinh tế thấp, trình độ quản lý yếu, chưa đưa ra được phương án sản xuất, phương án thu hồi vốn… cho nên khi tiếp cận vốn vay gặp nhiều khó khăn. Mặc dù đã có chính sách ưu đãi cụ thể, tuy nhiên phía ngân hàng có quy định riêng, cho vay quan trọng nhất vẫn là thu hồi được vốn, vì vậy ngân hàng và nông dân cần bắt tay nhau chia sẻ khó khăn, có cam kết chặt chẽ thì mới phát huy hiệu quả nguồn vốn tín dụng, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước mới sớm đi vào cuộc sống.

Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã tỉnh Đác Nông Dương Khắc Mai cho rằng: Để thúc đẩy phát triển kinh tế trang trại, khai thác tiềm năng, thế mạnh của tỉnh và giải quyết việc làm cho người lao động, vấn đề hiện nay là Đác Nông cần tập trung giải quyết sớm những hạn chế, quy hoạch và tái cơ cấu lại nền nông nghiệp, hướng tới áp dụng triệt để tiến bộ khoa học – kỹ thuật vào sản xuất, tăng cường sự hiện diện của doanh nghiệp, hợp tác xã trong nông nghiệp, tăng cường sự liên kết giữa các thành phần kinh tế nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, chất lượng sản phẩm, phù hợp với yêu cầu hội nhập kinh t