Hiệu quả của nhà chòi tránh lũ

Cùng với việc thí điểm xây dựng nhà chòi tránh lũ tại bảy tỉnh miền trung, 100 nhà chòi tại tỉnh Quảng Bình được xây dựng kiên cố. Sống trong những nhà chòi vững chãi, người nghèo Quảng Bình đỡ tổn thương hơn trước thiên tai dồn dập trong hơn một tháng qua.

Nhà chòi tránh lũ của gia đình chị Võ Thị Hoàn ở thôn Hòa Bình, xã Tân Ninh, huyện Quảng Ninh (Quảng Bình).

Thí điểm ở vùng trũng

Ngày 14-6-2012, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 716/QĐ-TTg về việc triển khai thí điểm giải pháp hỗ trợ hộ nghèo nâng cao điều kiện an toàn chỗ ở, ứng phó lũ lụt vùng Bắc Trung Bộ và ven biển miền trung (gọi tắt là Chương trình 716). Quảng Bình là một trong bảy tỉnh được lựa chọn triển khai thí điểm chương trình này.

Tân Ninh là vùng trũng của huyện Quảng Ninh, mỗi khi lũ về thường bị ngập sâu. Còn xã Quảng Tiên, huyện Quảng Trạch là triền đất thấp ven sông Gianh nên thường xuyên bị ngập lụt. Vì vậy, tỉnh Quảng Bình quyết định chọn 100 hộ nghèo chịu ảnh hưởng nặng của lũ lụt tại hai xã này để triển khai thí điểm xây nhà chòi tránh lũ. Chương trình thực hiện với nguyên tắc “Nhà nước hỗ trợ, cộng đồng giúp đỡ, hộ gia đình tham gia đóng góp” để xây dựng được nhà chòi phòng tránh lũ có sàn sử dụng cao hơn mức ngập lụt từ 1,5 m đến 3,6 m tại vị trí xây dựng, diện tích xây dựng sàn vượt lũ tối thiểu 10 m2. Các kết cấu chính như móng, khung, sàn tương đương kết cấu của gian nhà ở xây dựng kiên cố. Giá thành xây dựng tối thiểu 30 triệu đồng/chòi; trong đó Nhà nước hỗ trợ 10 triệu đồng, vốn vay Ngân hàng chính sách 10 triệu đồng với lãi suất 3%/năm trong thời gian 10 năm (thời gian ân hạn trong năm năm đầu); số vốn còn lại do người dân tự đóng góp.

Từ tháng 10-2012, được sự chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Bình, các huyện đã kiện toàn Ban Chỉ đạo Chương trình 167 để tiếp tục thực hiện Chương trình 716. Hai xã được chọn thí điểm tổ chức bình xét đối tượng, hướng dẫn các hộ dân ký cam kết thực hiện, huy động sự giúp đỡ về kinh phí và ngày công của các đoàn thể xã hội, cộng đồng. Phó Chủ tịch UBND xã Tân Ninh Nguyễn Đức Thụ cho biết, đối tượng hỗ trợ xây nhà chòi tránh lũ là hộ nghèo bị ngập lụt sâu nhưng phải có điều kiện để làm, còn hộ chưa có điều kiện để xây chòi thì chưa xét. Vì vậy, nhân dân đều đồng tình và ủng hộ các hộ gia đình thuộc diện như vậy được hỗ trợ làm trước. Trong quá trình triển khai, cấp ủy, chính quyền xã Tân Ninh xác định đây là nhà ở thật sự của người dân chứ không chỉ là chòi nên huy động sự tham gia giúp đỡ của các đoàn thể, cộng đồng để hoàn thành công trình có chất lượng. Trên cơ sở mẫu thiết kế nhà chòi tránh lũ của Sở Xây dựng Quảng Bình, các hộ vận dụng sáng tạo, phù hợp với điều kiện của gia đình. Có hộ xây liền kề với nhà cũ hoặc cải tạo nhà cũ bằng cách đổ sàn, xây thêm một ô tầng hai và lợp mái để tránh lũ.

Chúng tôi đến thăm gia đình chị Võ Thị Hoàn, ở thôn Hòa Bình, xã Tân Ninh khi chị đang chuyển các vật dụng lên tầng hai của nhà chòi phòng lũ xảy ra sau bão số 14. Chị vui vẻ nói: “Gia đình chị đang định vay mượn làm lại nhà để có thêm chỗ cho các con sinh hoạt thì được Nhà nước hỗ trợ nên mừng lắm. Trận lũ năm 2010, nhà ngập hơn hai mét, gia đình phải sơ tán. Nay có nhà chòi thì mức nước ấy không hề hấn chi. Mới đây nhất, trong tháng 10 vừa qua, nước lũ mới men vào nền móng của nhà chòi”.

Ngôi nhà chòi của gia đình chị Hoàn rộng 15 m2, liền kề với ngôi nhà cấp bốn đã ọp ẹp sau bão số 10. Tầng một nhà chòi được đổ sàn bê-tông cốt thép, cầu thang cũng đúc bằng bê-tông. Tầng hai lợp prô xi-măng. Ngoại trừ lúc tránh lũ, còn bình thường tầng một nhà chòi là nơi sinh hoạt của gia đình. Chị Hoàn cho biết, nhà chòi chị đầu tư 70 triệu đồng, trong đó Nhà nước hỗ trợ và cho vay 20 triệu đồng, tỉnh Quảng Bình hỗ trợ tám triệu đồng.

Đến xã Quảng Tiên, chúng tôi được một cán bộ của xã dẫn tới thăm gia đình anh Đoàn Xuân Quyền, ở thôn Tiên Phong. Nhà anh ở cạnh Hói Cừa nên mỗi lần lũ về chảy rất xiết. Ngôi nhà ngập nhiều ngày nước mới rút hết. Sau khi được hỗ trợ 28 triệu đồng, vợ chồng anh vay mượn thêm hơn 50 triệu đồng để làm ngôi nhà với 15 m2 sàn đúc bê-tông. Anh trò chuyện với chúng tôi: “Nhà chòi của tui sau khi hoàn thành đến nay đã được “tập dượt” qua bão số 10 và lũ lớn sông Gianh trong tháng trước. Bão làm tốc mái nhưng rất an toàn trong lũ, cả năm người trong gia đình không phải di dời như trước nữa”. Chủ tịch UBND xã Quảng Tiên Trần Đức Luấn cho biết, trong số 50 nhà chòi tránh lũ trong xã, có 13 nhà hai tầng (sàn bê- tông), còn lại nhà xây có gác lửng (gỗ) cao 5,5 m, tránh lũ rất yên tâm.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Bình Nguyễn Xuân Quang, 100% số nhà chòi trong tỉnh được xây dựng kiên cố, không chỉ bảo đảm an toàn tránh lũ ở mức ngập lụt từ 1,5 m đến 3,6 m, nhiều công trình có tính kiên cố cao nên có thể chịu được bão lớn. Minh chứng rõ nhất là qua đợt bão, lũ liên tục trong tháng 10 tại Quảng Bình, nhà chòi không chỉ tránh được lũ mà còn là nơi trú bão an toàn cho người dân.

Nhân rộng mô hình

Theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng Quảng Bình Phạm Quốc Anh, với kết cấu móng xây bằng đá, trụ và dầm bằng bê-tông cốt thép, tường gạch, mái lợp ngói hoặc prô xi-măng, nền láng xi-măng, có hộ đầu tư lát gạch men làm cho nhà chòi thêm khang trang, đây thật sự là nhà ở của người dân chứ không chỉ là chòi tránh lũ. Việc nhận được nguồn vốn “mồi” của Nhà nước, cùng với nội lực và huy động sự giúp đỡ của cộng đồng, người nghèo Quảng Bình đã làm được nhà chòi cao tầng kiên cố để ở. Nhìn chung, giá trị đầu tư cho nhà chòi tránh lũ bình quân từ 30 đến 50 triệu đồng, trong đó cao nhất là 100 triệu đồng và thấp nhất 35 triệu đồng/nhà chòi. Tổng số nguồn vốn cho chương trình thí điểm xây nhà chòi tránh lũ tại Quảng Bình là 5,3 tỷ đồng, trong đó vốn huy động của gia đình và cộng đồng 2.490 triệu đồng, còn lại vốn hỗ trợ của Nhà nước, vốn vay ưu đãi và vốn của tỉnh Quảng Bình.

Qua thực tế tại Quảng Bình, mô hình này đã phát huy được hiệu quả, giải quyết được khó khăn trong công tác di dời, cứu hộ, cứu nạn, bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản cho người dân khi lũ lụt xảy ra. Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Bình Nguyễn Xuân Quang, chương trình có cơ chế, chính sách và cách làm phù hợp, sát với thực tế, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân. Tuy chỉ mới thí điểm nhưng đã nhận được sự đồng tình và ủng hộ của nhân dân, qua đó giúp người nghèo có điều kiện vươn lên.

Tuy nhiên, từ thực tế tại Quảng Bình cho thấy, mục tiêu của chương trình là xây dựng được một sàn tránh lũ có diện tích lớn hơn hặc bằng 10 m2 nhưng khi người dân xây một chòi độc lập riêng thì tổng thể sẽ không bảo đảm về mặt thẩm mĩ, kiến trúc khu nhà ở, còn nếu kết hợp cả nhà thì hợp lý song kinh phí lại cao. Một số hộ chọn giải pháp cải tạo nhà đang ở để có được không gian vượt lũ, nhiều lúc làm hạn chế diện tích tránh lũ cũng như giảm tính kiên cố của công trình do phụ thuộc kết cấu nhà đã có. Mặt khác, không chỉ hộ nghèo mà hộ cận nghèo bị ngập lụt nặng ở Quảng Bình cũng còn rất nhiều. Vì vậy, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ đối với hộ cận nghèo, mức hỗ trợ có thể ít hơn hộ nghèo nhưng mức cho vay ưu đãi thì giữ nguyên để họ có điều kiện làm nhà tránh lũ an toàn. Còn theo Phó Chủ tịch UBND xã Tân Ninh Nguyễn Đức Thụ thì Nhà nước cần nâng cao mức cho vay với lãi suất ưu đãi để hộ nghèo bớt phải vay với lãi suất cao khi huy động thêm vốn làm nhà chòi tránh lũ.

Mặc dù còn một số hạn chế nhưng có thể nói, xây dựng nhà chòi tránh lũ là một trong những chủ trương đúng đắn và thiết thực đối với người dân. Nhà chòi tránh lũ là một sáng kiến hay, là một mô hình cần được nhân rộng ở các tỉnh miền trung. Được biết, từ thành công của việc thực hiện thí điểm hỗ trợ 700 hộ nghèo xây nhà chòi tránh lũ tại bảy tỉnh miền trung, mới đây, Bộ Xây dựng đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ ban hành chính sách hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà chòi tránh lũ tại 14 tỉnh miền trung để bảo đảm đời sống cho đối tượng này trước diễn biến bất thường của thiên tai, thời tiết do biến đổi khí hậu và nước biển dâng; đồng thời bảo đảm chính sách an sinh xã hội đối với người nghèo của Đảng, Nhà nước ta hiện nay.

Theo Nhandan.vn