Hiến kế tăng năng suất lao động quốc gia

Năng suất lao động quốc gia của Việt Nam không quá thấp, tuy nhiên vẫn còn nhiều điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc để có thể nâng cao hơn nữa năng suất lao động. Còn nhiều vấn đề phải có những giải pháp cải thiện như: Các giải pháp về chính sách phát triển, chính sách thu hút lao động chất lượng cao; các giải pháp nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp của người lao động; các giải pháp để rèn luyện tác phong công nghiệp, nâng cao ý thức, kỷ luật lao động để có năng suất lao động cao hơn… Đây là những ý kiến đóng góp từ người lao động trực tiếp, cho đến các chuyên gia, nhà quản lý tại Diễn đàn “Nâng cao năng suất lao động quốc gia 2024” do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức ngày 26/5.

Chủ động nâng cao năng lực

Tổng Công ty May 10 hiện có 18 đơn vị thành viên. Hàng năm xuất khoảng 30 triệu sản phẩm quy chuẩn tới nhiều thị trường khó tính trên thế giới và trong nước, tạo được việc làm và thu nhập ổn định cho trên 12.000 lao động. Ngành may mặc đang là ngành cạnh tranh rất gay gắt không chỉ giữa các doanh nghiệp trong nước mà còn của nhiều thị trường khác nhau trên thế giới, do đó đơn vị này luôn xác định chủ động học tập nâng cao trình độ là một nhiệm vụ tiên quyết, xuyên suốt và liên tục, từ lãnh đạo, cán bộ quản lý đến nhân viên nghiệp vụ, công nhân.

“Làm thế nào để tăng năng suất, để tay nghề ngày càng nhanh hơn, đây không chỉ là câu hỏi của lãnh đạo công ty mà còn là của chính công nhân chúng tôi”, chị Phùng Thị Hạnh, Công nhân Cụm ráp 2, Xí nghiệp Sơ mi Hà Nội, Tổng Công ty May 10 chia sẻ. Theo chị Hạnh, bí quyết của bản thân để nâng cao năng suất, là người lao động luôn phải ý thức mình cần phải quan sát và học hỏi mỗi ngày. Bản thân chị đặt ra mục tiêu năng suất giờ sau phải tăng hơn giờ trước ít nhất 5%. Do đó chỉ sau hơn một năm làm việc, chị đã là người dẫn đầu về năng suất tại đơn vị với 1.400 sản phẩm/ngày, đạt 150% so với đồng nghiệp cùng công đoạn.

“Từng người lao động luôn nỗ lực hàng ngày. Phải thường xuyên học hỏi, trau dồi kỹ năng, tiếp cận làm chủ khoa học công nghệ, hôm nay tốt hơn hôm qua và ngày mai tốt hơn hôm nay. Chỉ khi có nâng cao năng suất, chúng ta mới có cơ hội nâng cao thu nhập, giảm thời giờ làm việc để chăm sóc gia đình, con cái và tái tạo sức lao động”, chị Hạnh chia sẻ.

Trong khi đó, anh Mai Thiên Ân, Trưởng phòng Sản xuất, Công ty TNHH Intel Products (TP Hồ Chí Minh) cho biết, một trong những yếu tố cần cải thiện của người lao động hiện nay là chủ động rèn luyện tác phong công nghiệp, nâng cao ý thức, kỷ luật lao động để có năng suất lao động cao hơn. “Thực tế hiện nay vẫn còn nhiều người lao động, đặc biệt là anh chị em công nhân, chưa thực sự quan tâm và đặt việc rèn luyện, nâng cao ý thức, tổ chức kỷ luật và tác phong công nghiệp lên hàng đầu”. Một số vấn đề cần cải thiện là: Không tuân thủ các quy định về an toàn, vệ sinh lao động; không tuân thủ nội quy, giờ giấc, tác phong làm việc như đi trễ, về sớm, nghỉ giảo lao không đúng thời gian quy định; không tuân thủ quy trình sản xuất…

“Cần có thêm các hình thức giảng dạy, trang bị tác phong công nghiệp cho người lao động từ sớm để trở thành “thói quen, nếp nghĩ, nếp làm” khi còn ngồi trên ghế nhà trường, xem xét định hướng ở các cấp bậc phù hợp. Bên cạnh đó, quy chế tài chính cho phép công đoàn cơ sở có đủ nguồn lực trong việc đầu tư, chi tiêu cho các hoạt động đào tạo, tuyên truyền, khen thưởng về tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động”, anh Ân kiến nghị.

Chính sách cũng cần có sự điều chỉnh

Theo TS Nguyễn Tú Anh, Vụ trưởng Vụ Dự báo và Phân tích kinh tế, Ban Kinh tế Trung ương, năng suất lao động của khu vực doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam còn quá thấp. Do đó, cần tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ môi trường kinh doanh, tăng khả năng tiếp cận nguồn lực như đất đai, vốn tri thức, giảm thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Để tăng số lượng và quy mô của doanh nghiệp phải thực hiện trước khi đạt mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp trước năm 2030.

“Trọng tâm của chính sách kinh tế giai đoạn 2021-2050 tập trung vào ngành chế biến chế tạo, vì đây là ngành động lực thúc đẩy năng suất lao động của toàn ngành kinh tế. Chỉ khi năng suất lao động của ngành chế biến chế tạo tăng nhanh thì mới có thu nhập tăng thêm, qua đó làm tăng năng suất lao động của ngành dịch vụ. Thúc đẩy năng suất lao động ngành chế biến chế tạo sẽ góp phần thúc đẩy cả ngành kinh tế”, TS Nguyễn Anh Tú khuyến nghị.

Trong khi đó, với vai trò là tổ chức đại diện của người lao động, tổ chức công đoàn cần phối hợp với người sử dụng lao động để nâng cao tay nghề cho công nhân là giải pháp được Chủ tịch Công đoàn các Khu Công nghiệp và Chế xuất Hà Nội Nguyễn Đình Thắng đưa ra. Ông Thắng ví dụ, phong trào thi đua “Ôn lý thuyết, luyện tay nghề, thi thợ giỏi” do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Liên đoàn Lao động TP Hà Nội khởi xướng và phát động, những năm qua thu hút đông đảo công nhân lao động, người sử dụng lao động tích cực hưởng ứng tham gia, đem lại hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm.

“Công nhân lao động rất háo hức mong chờ các hội thi thợ giỏi để được học tập, trao đổi kinh nghiệm, nâng cao tay nghề và lan tỏa đến công nhân lao động trong các doanh nghiệp. Do đó, trong thời gian tới, cần duy trì và mở rộng các hội thi thợ giỏi ở các tỉnh, thành phố nơi có đông công nhân lao động với sự tham gia của chính quyền và người sử dụng lao động. Các doanh nghiệp cần quan tâm đầu tư hơn nữa về thời gian, cơ sở vật chất, kinh phí để tổ chức các hội thi thợ giỏi nhằm nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao”, ông Thắng nói.

Ở góc độ khác, chế độ lương, thưởng, phúc lợi thỏa đáng là động lực quan trọng thúc đẩy nâng cao năng suất lao động là quan điểm của TS Phạm Thu Lan, Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn. “Thời gian tới cần xác lập mức lương tối thiểu thỏa đáng. Mức lương tối thiểu thỏa đáng không chỉ đảm bảo trang trải chi phí cơ bản cần thiết cho người lao động và gia đình như thực phẩm đủ dinh dưỡng, nhà ở, chăm sóc sức khỏe, quần áo, đi lại, giáo dục, quan hệ xã hội, mà còn cần một khoản dự phòng cho sự việc bất khả kháng và tiết kiệm cho tương lai. Tổ chức Công đoàn mong muốn Chính phủ chỉ đạo Hội đồng Tiền lương quốc gia trong thời gian tới nghiên cứu và xác lập mức lương tối thiểu thỏa đáng, tư vấn cho Chính phủ để tiền lương thực sự là động lực tăng năng suất”, TS Phạm Thu Lan kiến nghị.

Bên cạnh đó, TS Phạm Thu Lan còn đề xuất thêm nhiều giải pháp để nâng cao năng suất lao động quốc gia nữa như: Tăng độ bao phủ bảo hiểm xã hội đến năm 2030 đạt 60% như kế hoạch đề ra, đáp ứng mong mỏi của người lao động; quan tâm hơn chính sách phúc lợi nhà ở, trường học, bệnh viện. Đơn cử như Đề án 1 triệu nhà ở xã hội của Chính phủ là sự quan tâm riêng dành cho công nhân lao động. Mong muốn của lao động là Chính phủ đẩy nhanh tiến độ xây dựng nhà ở xã hội đi kèm với cơ sở hạ tầng về trường học, bệnh viện và các tiện tích cơ bản khác để lao động thu nhập thấp đạt được ước mơ sở hữu căn nhà riêng của mình trong những năm tới… “Nền kinh tế có thể tạo ra nhiều tài sản để lại cho thế hệ mai sau, nhưng di sản về cơ chế, thiết chế, chính sách và các sàn xã hội về tiền lương, thu nhập, y tế, giáo dục, an sinh xã hội và các khía cạnh xã hội khác để lại cho thế hệ mai sau sẽ có giá trị hơn rất nhiều”, TS Phạm Thu Lan nói.