Gỡ vướng để giải ngân gói hỗ trợ 16 nghìn tỷ đồng

Hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội tại một điểm giao dịch xã.

Sẵn sàng nguồn vốn

Quyết định số 15/2020/QÐ-TTg được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành ngày 24-4, có hiệu lực thi hành từ ngày ký. Trong đó, các chế độ quy định tại Quyết định được áp dụng ngay từ ngày 1-4. Ngay sau khi Quyết định có hiệu lực, NHCSXH cũng đã có Văn bản số 2129 trên toàn hệ thống nhằm hướng dẫn nghiệp vụ cho người sử dụng lao động vay để trả lương ngừng việc đối với người lao động. Theo hướng dẫn của NHCSXH, điều kiện để doanh nghiệp (DN) vay vốn bao gồm: phải có từ 20% hoặc từ 30 người lao động trở lên đang tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc phải ngừng việc từ một tháng liên tục trở lên; đã trả trước tối thiểu 50% tiền lương ngừng việc cho người lao động trong khoảng thời gian từ ngày 1-4 đến hết ngày 30-6. Ðồng thời, đang gặp khó khăn về tài chính, không cân đối đủ nguồn để trả lương ngừng việc cho người lao động, đã sử dụng hết quỹ dự phòng tiền lương để trả cho người lao động ngừng việc và không có nợ xấu tại các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại thời điểm ngày 31-12-2019…

Nhằm đáp ứng nguồn vốn cho vay của chương trình, ngày 7-5, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) ban hành Thông tư 05/2020/TT-NHNN hướng dẫn cho vay tái cấp vốn 16 nghìn tỷ đồng, lãi suất 0% để NHCSXH cho DN và người sử dụng lao động gặp khó khăn về tài chính vay trả lương cho người lao động bị ngừng việc do ảnh hưởng của dịch với lãi suất 0%. Trong trường hợp đến hết ngày 31-7, NHCSXH nếu không giải ngân hết số tiền giải ngân sẽ phải hoàn trả NHNN số tiền không giải ngân hết theo thứ tự từ khế ước nhận nợ còn dư nợ được ký sớm nhất, chậm nhất đến ngày 15-8.

Tuy nhiên đến nay, gần ba tháng trôi qua, theo chia sẻ của Phó Tổng Giám đốc NHCSXH Trần Lan Phương: ngân hàng vẫn chưa giải ngân được món nào trong gói 16 nghìn tỷ đồng. “Trong thời gian qua, cũng có một số DN tìm đến ngân hàng để tìm hiểu thủ tục xin vay vốn, nhưng chưa vay được. Bởi lẽ các điều kiện, đối tượng vay do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LÐ-TB và XH) làm đầu mối phối hợp các bộ, ngành tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành. Các địa phương căn cứ theo đó sẽ xây dựng, phê duyệt danh sách DN được vay và chuyển sang NHCSXH để ngân hàng cho vay. Ngân hàng đã sẵn sàng vốn để giải ngân. Các DN nếu đáp ứng đủ các điều kiện sẽ được vay vốn” – bà Trần Lan Phương cho biết.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cũng khẳng định: NHNN đã trích chuyển đủ 16 nghìn tỷ đồng cho NHCSXH nhằm thực hiện các chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn theo Quyết định 15/2020/QÐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Doanh nghiệp chờ giảm tiêu chí

Nguồn vốn đã sẵn sàng. Các cơ chế, hướng dẫn cần thiết về gói cho vay này cũng đã được ban hành sớm nhất nhằm kịp thời chung tay san sẻ bớt gánh nặng cho DN. Tuy nhiên, nhiều khó khăn, vướng mắc đã phát sinh khiến chính sách này đến nay vẫn chưa thể đi vào cuộc sống.

Theo TS Tô Hoài Nam – Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội DN nhỏ và vừa Việt Nam, cộng đồng DN vừa và nhỏ rất mong sớm được tiếp cận chính sách cho đơn vị vay trả lương lãi suất 0%. Nhìn nhận đây là một chính sách nhân văn, nhưng TS Nam cũng cho rằng các quy định đưa ra lại khá cứng nhắc và tương phản với sự phát triển của DN. Bởi lẽ trong thời gian dịch bệnh, dù khó khăn nhưng các DN vẫn cố gắng tìm kiếm các nguồn thu để bù đắp sự sụt giảm doanh thu. Do đó, số lượng DN không có một khoản thu nào trên thực tế là rất hiếm. Chưa kể, nếu đã là hỗ trợ thì cũng không nên phân biệt giữa người lao động đã được đóng và chưa được đóng BHXH. Vì vậy, cần điều chỉnh các điều kiện này để DN sớm tiếp cận gói hỗ trợ.

Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) Nguyễn Quốc Hùng cũng cho biết, theo các quy định tại Quyết định 15/2020/QÐ-TTg, ngân hàng sẽ cho vay dựa trên danh sách người sử dụng lao động đủ điều kiện vay vốn được UBND các tỉnh, thành phố phê duyệt. Cụ thể, trong ba ngày làm việc kể từ ngày nhận được đủ hồ sơ vay vốn theo hướng dẫn của NHCSXH và quyết định phê duyệt của Chủ tịch UBND cấp tỉnh, ngân hàng sẽ phê duyệt cho vay, trường hợp không cho vay sẽ thông báo bằng văn bản nêu rõ lý do đến người sử dụng lao động. NHNN chỉ cho NHCSXH vay tái cấp vốn để thực hiện cho vay trên cơ sở danh sách được địa phương phê duyệt.

Thực tế, do quy định chặt chẽ về điều kiện vay vốn của DN và người sử dụng lao động, nên đến thời điểm này trên cả nước chưa có đơn vị, người sử dụng lao động nào đáp ứng đủ điều kiện để được UBND cấp tỉnh phê duyệt, do đó ngân hàng cũng chưa thể giải ngân cho vay. Theo Giám đốc NHCSXH tỉnh Tuyên Quang Nguyễn Phan Vỹ, một số quy định từ điều kiện, đối tượng vay do Bộ LÐ-TB và XH đề xuất như danh sách DN đủ điều kiện vay vốn để trả lương ngừng việc phải được Chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt; không có nợ xấu tại các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và thời gian cho lao động nghỉ việc ít nhất một tháng,… là một số nguyên nhân dẫn đến việc chưa có DN nào trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang có đơn đề nghị vay. Cũng như vậy với địa bàn TP Hồ Chí Minh, đại diện lãnh đạo NHCSXH chi nhánh TP Hồ Chí Minh cho biết: ngân hàng rất sẵn sàng cho vay, nhưng vẫn chưa nhận được đề nghị vay nào bởi điều kiện cho vay, đối tượng cho vay vốn là do Bộ LÐ-TB và XH xem xét. Mà những điều kiện này, thật khó để các DN có thể đáp ứng.