Giới hạn nào cho siêu sao nhảy sào Thụy Điển?

Vận động viên nhảy sào Thụy Điển Armand Mondo Duplantis đã vượt qua mức xà ở độ cao kỷ lục 6,25m để giành huy chương vàng Olympic Paris 2024. Đây là lần thứ 9 Duplantis phá kỷ lục thế giới 6,24m cũng do chính anh xác lập tại Diamond League diễn ra ở Trung Quốc tháng 4 vừa rồi.

Vua nhảy sào thế giới

"Tôi vừa phá kỷ lục thế giới tại Thế vận hội, sân khấu lớn nhất dành cho một vận động viên nhảy sào. Đây là một trong những trải nghiệm khó tin đến mức tôi cảm giác như mình đã thoát xác vậy. Dường như rất khó để giữ đôi chân mình chạm đất", Mondo Duplantis phát biểu sau cú nhảy lịch sử.

Khi tiếng hô vang “Mondo, Mondo, Mondo” vang lên khắp sân vận động, Duplantis đã thể hiện khả năng siêu hạng của mình. Đầu tiên là phá kỷ lục Olympic với cú nhảy 6,10m và sau đó nâng mức xà lên 6,25m. Rốt cuộc, đám đông reo hò trong sân vận động Stade de France đã có cơ hội chứng kiến ​​cú nhảy vĩ đại nhất lịch sử.

"Sân vận động quá đỗi ồn ào, nghe như tiếng gào thét trong một trận bóng bầu dục Mỹ. Và dù đã từng đến những sân vận động có sức chứa 100.000 người, tôi chưa bao giờ là tâm điểm chú ý. Mọi người đã cố gắng tiếp thêm cho tôi năng lượng và điều đó đã mang đến kết quả khó tin", Mondo Duplantis chia sẻ.

Trong tiếng reo hò sung sướng của đám đông, chàng trai 24 tuổi nhảy khỏi thảm đấu và lao thẳng vào vòng tay của những người thân yêu. Đây chắc chắn sẽ là một đêm khó quên và sẽ là khoảnh khắc được nhắc đến trong nhiều năm nữa.

Huy chương vàng tại Paris nối dài chuỗi thành tích đáng kinh ngạc của Mondo Duplantis tại các giải vô địch quốc tế. Đó là chuỗi chiến thắng ở ba giải vô địch thế giới gần nhất và hai lần lên ngôi liên tiếp tại Thế vận hội.

Cùng vận động viên người Mỹ Bob Richards, Mondo Duplantis đã có hai lần giành huy chương vàng trong lịch sử nhảy sào nam Olympic. Anh cũng trở thành người đàn ông thứ 3 phá kỷ lục thế giới tại một kỳ Thế vận hội, cùng với vận động viên người Mỹ Frank Foss (tại Olympic Antwerp năm 1920) và vận động viên người Ba Lan Wladyslaw Kozakiewicz (tại Olympic Moscow năm 1980).

Thời đại của Mondo

Nhảy sào không phải là môn thể thao tính giờ. Nhưng nhịp điệu của đồng hồ, từng bước di chuyển, những cú chạy đà và pha rướn người khó tin của Mondo trong môn nhảy sào nam Olympic khiến người xem như nhất trí rằng: Đây là thời đại của Mondo.

Mondo luôn khẳng định mình là một chàng trai 24 tuổi bình thường. Anh thích chơi golf với bạn bè, thích dành dụm tiền và luôn bay thẳng về nhà sau một cuộc thi ở đâu đó trên thế giới. Song, sự nghiệp thể thao của anh không phải là một chút vinh quang thoáng qua.

Anh sở hữu chín trong số 10 cú nhảy vĩ đại nhất lịch sử. Mondo dường như không có đối thủ trong thời điểm hiện tại.

Đã 20 năm trôi qua, bốn chu kỳ Olympic, kể từ lần cuối cùng giành huy chương vàng nhảy sào nam, nước Mỹ chưa bao giờ cử cùng một đội hình ba vận động viên nhảy sào nam tới hai kỳ Olympic liên tiếp. Kỳ lạ thay, những gương mặt ấy đang cùng nhau nỗ lực để lật đổ một "người Mỹ" khác.

Đã có rất nhiều lời chỉ trích hướng đến Mondo khi anh chọn đại diện cho Thụy Điển (quê hương mẹ) thay vì nước Mỹ (quê hương cha). Nhiều người đã khẳng định đó là con đường dễ dàng hơn để "lẩn tránh" các cuộc tranh tài khốc liệt.

Thế nhưng, tới cả vận động viên xuất sắc như Sam Kendricks cũng phải thừa nhận rằng đây không phải khoảng thời gian tuyệt vời với các vận động viên nhảy sào. Bởi, giỏi thôi là chưa đủ. Kendricks đã về nhì rất nhiều lần kể từ năm 2020 đến nỗi họ bắt đầu gọi anh là Kẻ thua cuộc vĩ đại nhất thế giới…

"Chúng tôi không đuổi theo Mondo. Cậu ấy đã đuổi theo chúng tôi kể từ năm bảy tuổi với tấm poster treo trên tường. Bạn không thể phá kỷ lục thế giới nếu không có những đối thủ cạnh tranh. Bạn vẫn cần tới những người khác. Đương nhiên, cậu ấy cũng không chiến thắng mãi mãi. Mondo phải nhận ra rằng tôi vẫn luôn ở đó. Tôi là người có thể lực tốt nhất từ ​​trước đến nay. Hy vọng tôi có thể thách đấu cậu ấy. Và một tấm huy chương sẽ là phần thưởng cho sự nghiệp đỉnh cao của tôi", Kendricks chia sẻ sau vòng phân hạng.

Kendricks đã nói chính xác là huy chương chứ không phải huy chương vàng. Những kỷ lục thế giới liên tiếp của Mondo đang làm chùn chân những tài năng khác. Và Kendricks dường như đã thấm mệt dưới cái bóng của chàng trai trẻ.

Điều gì làm nên sự vĩ đại của Mondo Duplantis?

Năm 2000, học giả Francoys Gagne đã cập nhật Mô hình phân biệt về năng khiếu và tài năng. Nó đưa ra lý thuyết rằng những người có năng khiếu tự nhiên cần sự kết hợp giữa may mắn, phẩm chất cá nhân và môi trường phù hợp để phát triển và nhận ra tài năng của họ.

Duplantis xuất thân từ một gia đình thể thao. Người cha Greg là vận động viên nhảy sào của Mỹ từng về thứ 5 tại Vòng loại Olympic năm 1996. Mẹ anh - bà Helena, là người Thụy Điển, cũng là một vận động viên bảy môn phối hợp và bóng chuyền quốc tế.

Điều khiến Mondo trở nên đặc biệt, trước hết và quan trọng nhất, là sự khởi đầu sớm của anh. Quá trình phát triển của Mondo Duplantis từ trung học đến người giữ kỷ lục thế giới là những năm tháng người cha Greg truyền hết kiến thức của mình cho con trai.

Mondo lớn lên cùng với bộ môn nhảy sào. Anh không chỉ thực hiện chúng ở khoảng sân sau nhà mà còn nắm giữ mọi kỷ lục thế giới ở lứa bảy đến 12 tuổi. Nhưng nếu hai người anh trai của Mondo chỉ nhảy sào ở mức trung bình, gen di truyền không thể là yếu tố duy nhất giúp chàng trai này bứt phá.

Giáo sư vật lý David Young tại Đại học Bang Louisiana (LSU) đã giải thích rằng các vận động viên nhảy sào ưu tú cần bốn yếu tố cấu thành: “Tốc độ của một vận động viên chạy nước rút đẳng cấp thế giới, khả năng của một vận động viên nhảy xa, sự nhanh nhẹn của một vận động viên thể dục dụng cụ và sự linh hoạt của một diễn viên ba-lê. Đối với Duplantis, anh ấy không chỉ giỏi một yếu tố đơn thuần”.

Khi còn là học sinh trung học, Mondo chạy 100m trong 10,57 giây và nhảy xa tới 7,15m. Trong một cuộc họp báo năm 2022, vận động viên chạy nước rút người Jamaica Shelly-Ann Fraser-Pryce (người có nhiều danh hiệu chạy nước rút nữ nhất thế giới) đã hỏi Mondo liệu anh có thể chạy 100m nhanh như thế nào. Anh đã nhìn thẳng vào mắt Shelly-Ann và tự tin khẳng định anh sẽ đánh bại cô.

Chạy đà nhanh là chìa khóa thứ nhất. Mondo có một trong những tốc độ tiếp cận cao nhất khi chạy đà. Không những vậy, mức cầm sào cao cũng cho phép bạn nhảy cao hơn.

Mỗi vận động viên nhảy sào cần bảo đảm họ đạt được chiều cao tối đa bằng cách xác định vị trí bay lên thật chính xác. Vị trí này giúp chuyển đổi tốc độ chạy đà và động năng thành năng lượng biến dạng. Khi thân người đã vượt qua chiếc sào, vận động viên phải quăng ngược người xuống càng nhanh càng tốt để có được vị trí tối ưu khi sào bắt đầu giật trở lại không trung.

Mondo luôn căn chỉnh chuẩn xác khoảnh khắc này khiến năng lượng biến dạng và lực đẩy của chiếc sào đã đưa anh ấy lên đến đỉnh cao mà chưa có vận động viên nào khác đạt được. Điều này chẳng khác nào chiếc lò xo cuộn đã tối ưu hóa vận tốc theo chiều dọc và tiếp tục duy trì nó theo chiều ngang để vượt qua thanh xà.

Nếu các sự kiện tính đến thời điểm đó được coi là khoảnh khắc bùng nổ, Mondo Duplantis giờ trở thành một nửa vận động viên thể dục dụng cụ, một nửa diễn viên ba-lê. Những cú nhảy của Mondo là sự kết hợp hoàn hảo giữa sức mạnh, sự tinh tế và tốc độ.

Cuối cùng phải kể đến "kỹ thuật Mondo". Không giống như tất cả các đối thủ của mình, Mondo trượt cây sào vào ô kỹ thuật ở bước cuối cùng trên đường chạy trước khi lao mình lên không trung. Một sinh viên tốt nghiệp Stanford đã nghiên cứu động tác của Mondo và chỉ ra rằng kỹ thuật này đã làm giảm độ rung của cây sào.

Nỗ lực để vượt qua chính bản thân mình

Với tất cả những thành công của Duplantis, anh ấy đã có hơn 60 chiến thắng chuyên nghiệp và chỉ bốn lần thua kể từ đầu năm 2020. Mondo Duplantis là một trong số ít cá nhân gây ấn tượng mãnh liệt, dù bộ môn nhảy sào chỉ nhận được sự chú ý của thế giới hai hoặc ba lần một thập kỷ.

Armand Mondo Duplantis thống trị môn nhảy sào giống như vận động viên bơi lội Katie Ledecky hay Simone Biles với môn thể dục dụng cụ. Nhưng môn nhảy sào vốn không được nhiều người biết đến.

Kỷ lục thế giới đầu tiên của anh là 6,17 mét (tại Ba Lan vào tháng 2/2020. Một tuần sau, anh nhảy cao hơn một cm ở Glasgow. Sáu kỷ lục thế giới khác đã theo sau, mỗi lần cách nhau một centimet. Gần đây nhất, Mondo đã nhảy 6,24m cách đây ba tháng tại Trung Quốc. Anh ấy chỉ thua ba lần kể từ đầu năm 2022 và không thua lần nào kể từ tháng 7 năm 2023.

Top 10 cú nhảy sào nam cao nhất mọi thời đại

Tính tới cú nhảy mới nhất ở chung kết Olympic Paris 2024, chín trong số 10 cú nhảy cao nhất lịch sử là của Mondo. Chỉ có nỗ lực 6,16m của Renaud Lavillenie từ năm 2014 còn tồn tại trong bảng xếp hạng top 10 cú nhảy vĩ đại. Một khi Mondo Duplantis tiếp tục phá vỡ giới hạn ở mức xà 6,26 m, cái tên ấy sẽ trở nên cô đơn.

Thành tích của Mondo sẽ khiến mọi người phải nhướng mày và làm dấy lên những nghi vấn liên quan đến doping. Thế nhưng, hành trình vượt ngưỡng không dừng lại của Mondo đã chứng tỏ anh chính là con "quái vật" đích thực.

Trở thành người giỏi nhất thế giới cũng đồng nghĩa không có nhiều người đủ khả năng để hướng dẫn và truyền cảm hứng. Mondo giờ tập chạy nước rút bốn lần một tuần và chỉ nhảy một lần, một phần vì nền tảng kỹ thuật của anh ấy rất tốt, chủ yếu là do sức ép về thể chất nếu bạn nhảy nhiều lần ở những độ cao này. Khi anh ấy nhảy, anh ấy sẽ ở lại đường đua trong nhiều giờ, bởi quá trình khởi động và hạ nhiệt rất dài và phức tạp.

Cuối cùng, khi phần lớn các vận động viên thường sẽ phải cố gắng đánh bại một ai đó để giành lấy huy chương, Mondo Duplantis từ lâu đã chiến đấu cho một mục tiêu "đơn giản" hơn rất nhiều: nỗ lực để vượt qua chính bản thân mình.