Giám sát tình trạng kháng kháng sinh từ phòng xét nghiệm vi sinh

Hệ thống thiết bị khoa Vi sinh, Bệnh viện Bạch Mai (Bộ Y tế).

Gần 40% vi khuẩn kháng kháng sinh

Theo PGS, TS Đoàn Mai Phương, nguyên Trưởng khoa Vi sinh, Bệnh viện Bạch Mai, vi khuẩn kháng kháng sinh đang là mối quan tâm của cả thế giới. “10 năm qua, chỉ có một vài kháng sinh được ra đời, trong khi đó tỷ lệ kháng kháng sinh đang tăng, tại một số nước tăng không thể kiểm soát”, PGS Phương cho hay.

Các chuyên gia cảnh báo, thiệt hại về kinh tế và con người do mối đe dọa toàn cầu này sẽ còn nặng nề hơn ở các nước có thu nhập trung bình và thấp (LMICs).

Theo TS Đoàn Mai Phương, muốn biết vi khuẩn có thực sự kháng kháng sinh hay không hay do sử dụng liều không đúng thì chỉ phòng xét nghiệm vi sinh mới trả lời được qua làm kháng sinh đồ. Phòng xét nghiệm làm kháng sinh đồ sẽ trả lời kết quả cho bác sĩ và bác sĩ có biện pháp cách ly bệnh nhân, không làm cho lây lan giữa bệnh nhân này với bệnh nhân khác.

Hiện nay có nhiều vi khuẩn kháng kháng sinh, trong đó đặc biệt là vi khuẩn E.coli kháng kháng sinh Carbapenem – một loại kháng sinh được coi là vũ khí cuối cùng để điều trị. “Tỷ lệ kháng kháng sinh của con vi khuẩn này đang tăng 30-40%. Nếu chúng ta không kiểm soát thì việc lan truyền giữa con vi khuẩn này với con vi khuẩn khác, lan truyền gen đề kháng kháng sinhCarbapenem sẽ tăng lên nhanh chóng”, TS Phương cho hay.

Tại Việt Nam, tình trạng kháng kháng sinh đang tăng cao và đã có trường hợp mắc vi khuẩn đa kháng, kháng mở rộng, toàn kháng. Lúc đó, các bác sĩ không còn kháng sinh điều trị, chỉ hy vọng vào sức đề kháng của bệnh nhân có chống đỡ được với loại vi khuẩn này.

Giảm kê đơn kháng sinh không phù hợp… từ phòng xét nghiệm vi sinh

Vừa qua, hàng chục học viên đến từ các bệnh viện lớn của miền Bắc, miền Trung, miền Nam Việt Nam, và Trường y Government Medical College, Aurangabad, Ấn Độ đã được tham gia khóa Đào tạo đánh giá viên đánh giá chất lượng phòng xét nghiệm kháng kháng sinh bằng AMR Scorecard do Bệnh viện Bạch Mai, BD (Becton, Dickinson and Company) và Foundation for Innovative New Diagnostics (FIND) tại Việt Nam đồng tổ chức.

Khóa học này đã cung cấp công cụ mới, giúp phòng xét nghiệm vi sinh nâng cao năng lực chuẩn hóa theo bảng điểm có sẵn để đánh giá phòng xét nghiệm vi sinh đang nằm ở mức độ nào. Để từ đó, các cơ sở y tế đưa ra hướng cải tiến chất lượng phòng xét nghiệm theo mức hoàn thiện nhất – mức 5 theo Bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện của Bộ Y tế và tiến tới đạt chất lượng ISO 15189.

Tại đây, các chuyên gia đến từ FIND và BD đã cung cấp thông tin về Bảng kiểm đánh giá chất lượng phòng xét nghiệm kháng kháng sinh AMR Scorecard hướng mục tiêu đến việc xây dựng và nâng cao chất lượng các dịch vụ xét nghiệm vi sinh lâm sàng, nhằm cải thiện việc sử dụng các xét nghiệm phù hợp chỉ dẫn cho việc quản lý bệnh nhân. Đồng thời, bảng kiểm cũng tối ưu hóa việc phát hiện và giám sát tình trạng kháng thuốc tại các bệnh viện và các phòng xét nghiệm.

AMR Scorecard bao gồm bảng kiểm theo từng mô-đun cho xét nghiệm nuôi cấy và kháng sinh đồ bệnh phẩm máu, nước tiểu và phân. Với việc phát hiện dựa vào phương pháp nuôi cấy là trọng tâm, bảng kiểm là một công cụ quản lý bệnh nhân quan trọng, đóng góp vai trò then chốt trong việc giám sát kháng sinh.

Ông Zachary Katz, Giám đốc Tiếp cận của FIND chia sẻ kinh nghiệm rằng, trong việc tăng cường năng lực phòng xét nghiệm, chất lượng phòng xét nghiệm rất quan trọng và bảng kiểm AMR Scorecard có khả năng thúc đẩy những cải tiến đáng kể trong việc này.

Hiện nay, đánh giá thử nghiệm bảng kiểm chất lượng phòng xét nghiệm kháng kháng sinh được thực hiện tại hai Phòng Xét nghiệm vi sinh tại Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

TS, BS Phạm Hồng Nhung, Phó khoa Vi sinh Bệnh viện Bạch Mai, Phó Bộ môn Vi sinh, Đại học Y Hà Nội chia sẻ, bảng kiểm AMR là một công cụ hữu dụng và đơn giản, có ích ngay cả với việc thiết lập, sắp xếp phòng xét nghiệm. Bảng kiểm này chuyên biệt cho kháng kháng sinh, đánh giá tốt hơn chất lượng kháng sinh đồ tại phòng xét nghiệm, và cũng có thể giúp nâng cao chất lượng dữ liệu phòng xét nghiệm.

PGS, TS Đoàn Mai Phương chia sẻ, trong tương lai, thế giới có thể hạn chế gia tăng vi khuẩn kháng thuốc dựa trên bằng chứng khoa học của phòng xét nghiệm vi sinh. “Bác sĩ dựa vào kháng sinh đồ sẽ cách ly bệnh nhân, phòng chống không cho vi khuẩn lây lan thì mức độ kháng kháng sinh không lan rộng. Chúng ta duy trì mức độ đề kháng giảm xuống, sau đó kéo dài tuổi thọ của kháng sinh đang có để bảo vệ kháng sinh trong tương lai cho con cháu”, BS Phương nói.