Giảm ăn muối để phòng, chống bệnh tật

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo người dân cần giảm một nửa lượng muối ăn hằng ngày; có chế độ dinh dưỡng hợp lý, không hút thuốc lá, hạn chế sử dụng rượu, bia; tích cực vận động thể lực… để phòng, chống bệnh tăng huyết áp, tim mạch và các bệnh không lây nhiễm khác.

Theo báo cáo của Bộ Y tế, hiện nay các bệnh tim mạch đang là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, chiếm tới 30% tổng số số ca tử vong toàn cầu, chủ yếu là do các bệnh mạch máu não và bệnh tim thiếu máu cục bộ. Số liệu thống kê cũng cho thấy, trong đại dịch Covid-19 đang xảy ra, phần lớn những người tử vong do Covid-19 đều có bệnh nền như: tăng huyết áp, bệnh tim mạch hoặc các bệnh mạn tính khác…

Chính vì vậy, phòng, chống bệnh tim mạch là một chương trình y tế ưu tiên của các quốc gia, trong đó kiểm soát yếu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch là một nội dung quan trọng, đặc biệt là nguy cơ do ăn thừa muối.

Muối là chất vô cùng cần thiết đối với cơ thể. Nhưng ăn thừa muối lại là yếu tố nguy cơ chính gây tăng huyết áp, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim…; ngoài ra còn làm tăng nguy cơ gây ung thư dạ dày, suy thận, loãng xương và nhiều rối loạn cho sức khỏe khác. Ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 4,1 triệu người trên thế giới tử vong do các bệnh liên quan ăn thừa muối. Các nghiên cứu khoa học cho thấy, mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ 5g muối/ngày (tương đương một thìa cà-phê).

Tại Việt Nam, ăn nhiều muối cũng đang là nguyên nhân góp phần làm gia tăng tỷ lệ mắc tăng huyết áp và tử vong do các bệnh tim mạch. Hiện ở nước ta, cứ năm người trưởng thành thì có một người bị tăng huyết áp; cứ trong ba trường hợp tử vong thì có một trường hợp là do các bệnh tim mạch. Một nghiên cứu cho thấy, riêng trong năm 2016, ước tính cả nước có tới gần 82 nghìn người chết do tai biến mạch máu não và gần 68 nghìn người chết do bệnh tim thiếu máu cục bộ, chiếm tới 27% tổng số ca tử vong toàn quốc.

Theo khuyến cáo của WHO, mỗi người trưởng thành không nên ăn quá 5 gam muối trong một ngày để phòng, chống bệnh tật và bảo vệ sức khỏe. Tuy nhiên, hiện nay phần lớn người dân Việt Nam đang ăn thừa muối. Trung bình một người trưởng thành tiêu thụ tới 9,4 gam muối trong một ngày, cao gần gấp đôi so với khuyến nghị của WHO. Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn cho rằng, hiện nay, hiểu biết về tác hại do ăn thừa muối và thực hành ăn giảm muối của người dân còn nhiều hạn chế, do vậy, việc thông tin, giáo dục, truyền thông đóng vai trò quan trọng nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân để phòng, chống bệnh tật, nâng cao sức khỏe.

Ðể phòng bệnh do ăn thừa muối, WHO đã đưa ra hướng dẫn cho người dân giảm ăn muối với tên gọi “SHAKE” gồm các biện pháp: giám sát hàm lượng muối, hợp tác với ngành công nghiệp, ban hành chuẩn về ghi nhãn dán, quảng cáo thực phẩm, truyền thông và tạo môi trường hỗ trợ. TS Ðỗ Thị Phương Hà (Viện Dinh dưỡng quốc gia) cho rằng, người dân cần hạn chế cho muối và gia vị chứa nhiều muối vào thực phẩm khi sơ chế tẩm ướp, nấu nướng; tự nấu ăn tại nhà để giảm lượng muối; chấm nước mắm nhẹ tay, bỏ thói quen chấm ngập thực phẩm vào nước mắm khi ăn, pha loãng nước mắm; không rưới nước mắm, sốt kho cá, thịt vào cơm; không cố uống hết nước phở, bún, miến khi ăn ở hàng, quán… Mỗi gia đình cần giảm ngay đồ mặn trong bữa cơm hằng ngày, đọc kỹ hàm lượng muối trên nhãn thực phẩm trước khi mua, đồng thời, sử dụng muối và gia vị mặn ít na-tri.

Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách, chương trình liên quan đến chăm sóc dinh dưỡng và các biện pháp giảm tiêu thụ muối để phòng, chống các bệnh tim mạch. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015 – 2025 và Chương trình Sức khỏe Việt Nam, trong đó đề ra các mục tiêu và giải pháp cụ thể để giảm mức tiêu thụ muối, tăng cường dự phòng, phát hiện sớm và quản lý điều trị tăng huyết áp và các bệnh tim mạch. Bộ Y tế ban hành Kế hoạch quốc gia truyền thông vận động thực hiện giảm muối trong khẩu phần ăn để phòng, chống tăng huyết áp, đột quỵ và các bệnh không lây nhiễm khác.

Do đó ngành y tế các địa phương phối hợp các ban, ngành liên quan tổ chức triển khai hiệu quả hoạt động “Truyền thông giảm muối trong khẩu phần ăn để phòng, chống tăng huyết áp, bệnh tim mạch và các bệnh tật khác”. Các cơ sở y tế, nhất là trạm y tế xã, phường tăng cường đo kiểm tra huyết áp cho mọi người dân từ 18 tuổi trở lên, kết hợp với hướng dẫn, tư vấn giảm ăn muối cho người bệnh đang được quản lý điều trị tăng huyết áp, đái tháo đường và các bệnh mạn tính khác. Ngành y tế cũng đề nghị mỗi người dân cần duy trì lối sống lành mạnh vì sức khỏe, thực hiện giảm muối trong bữa ăn hằng ngày, thường xuyên đo huyết áp để dự phòng, phát hiện sớm tăng huyết áp, phòng, chống hiệu quả bệnh tim mạch và các bệnh không lây nhiễm khác…