Giải quyết tình trạng bỏ cọc sau khi trúng đấu giá

Báo cáo tại phiên họp mới đây của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Minh Sơn cho biết: Dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản sau khi được tiếp thu, chỉnh lý đã sửa đổi, bổ sung 42 điều, khoản của Luật hiện hành; tăng 16 điều, khoản so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6.

Để tài sản đấu giá (Điều 4), Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy: Luật hiện hành và dự thảo Luật đang quy định theo hướng liệt kê các loại tài sản mà theo pháp luật chuyên ngành quy định phải bán thông qua đấu giá và áp dụng thống nhất trình tự, thủ tục đấu giá cho các loại tài sản này.

Bên cạnh đó, pháp luật chuyên ngành quy định tài sản nào, giá trị như thế nào thì bán thông qua đấu giá; tài sản nào, giá trị như thế nào thì không bán thông qua đấu giá; tài sản nào thì đấu giá quyền sử dụng (quyền cho thuê); tài sản nào thì đấu giá quyền sở hữu.

Luật hiện hành và dự thảo Luật đều đã có quy định chung mang tính khái quát đối với tài sản khác mà pháp luật chuyên ngành quy định phải bán thông qua đấu giá để bảo đảm tính bao quát, đầy đủ và dự liệu trước các tài sản có thể phát sinh trong tương lai.

Về tiền đặt trước và xử lý tiền đặt trước (Điều 39), Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, việc nâng mức tiền đặt trước đối với một số tài sản đặc thù như quyền sử dụng đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư, quyền khai thác khoáng sản và tài sản khác là không phù hợp vì các tài sản đặc thù thường có giá trị rất lớn.

Theo Báo cáo của Cơ quan chủ trì soạn thảo, quá trình triển khai quy định về mức tiền đặt trước từ 5% đến 20% của Luật hiện hành cơ bản phù hợp thực tiễn, tạo điều kiện thu hút được nhiều người tham gia đấu giá. Thông lệ quốc tế đều không có quy định cụ thể về khoản tiền đặt trước tham gia đấu giá, theo đó, các công ty đấu giá tự đưa ra mức tiền đặt trước tùy theo loại tài sản đấu giá và tùy theo hình thức đấu giá.

Như vậy, việc nâng mức tiền đặt trước chưa xử lý triệt để được tình trạng bỏ cọc sau khi trúng đấu giá tài sản mà còn hạn chế số lượng người đủ điều kiện tham gia đấu giá tài sản, nhất là những nhà đầu tư quy mô nhỏ nhưng có tiềm năng. Việc xử lý tình trạng người trúng đấu giá bỏ cọc phải được xử lý bằng các hình thức khác chứ không chỉ bằng cách quy định nâng mức tiền đặt trước.

Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị cần nghiên cứu tăng mức tiền đặt trước khi người tham gia đấu giá tài sản trả giá cao bất thường trong quá trình diễn ra cuộc đấu giá, nhằm ngăn chặn tình trạng bỏ cọc sau khi trúng đấu giá tài sản.

Chung quanh những quy định thông tin về tài sản và công bố thông tin, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, thực tế có thể có một số vướng mắc, bất cập xảy ra. Cụ thể, theo dự thảo Luật, mỗi tài sản phải ghi rõ tên người có tài sản đấu giá, thông tin về tài sản đấu giá; và đề nghị cần quy định ghi thông tin tài sản theo đường phố để dễ theo dõi.

Tham gia ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, cần rà soát dự án Luật liên quan nhiều luật khác, như Luật Đấu thầu, Luật Đất đai, Luật Các tổ chức tín dụng, Luật Doanh nghiệp, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp, Luật Viễn thông, Luật Tần số vô tuyến điện... để tránh chồng chéo.

Về đấu giá trực tuyến và áp dụng hình thức đấu giá trực tuyến đối với tài sản công, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị tiếp thu bổ sung Điều 43a tại dự thảo Luật về đấu giá trực tuyến trên cơ sở luật hóa các quy định về hình thức đấu giá trực tuyến phù hợp thực tiễn tại Nghị định số 47/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 62/2017/NĐ-CP của Chính phủ.

Đồng thời, dự thảo Luật quy định đối với trường hợp đấu giá tài sản công được thực hiện bằng hình thức đấu giá trực tuyến thì phải sử dụng Cổng Đấu giá tài sản quốc gia do Bộ Tư pháp xây dựng, quản lý và vận hành nhằm một mặt đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động đấu giá, bảo đảm an toàn, an ninh mạng; mặt khác đây được xem là giải pháp nhằm hạn chế tối đa tình trạng thông đồng, dìm giá, tiêu cực, thất thoát tài sản nhà nước trong hoạt động đấu giá tài sản.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị không nên quy định bắt buộc phải sử dụng Cổng Đấu giá tài sản quốc gia để thực hiện đấu giá trực tuyến mà nên để người có tài sản lựa chọn và quyết định vì hiện nay đã có hơn 15 tổ chức đấu giá tài sản có Trang thông tin đấu giá trực tuyến được phê duyệt.

Việc quy định bắt buộc như nêu trên là chưa phù hợp với chủ trương xã hội hóa theo tinh thần của Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, chưa bảo đảm tính cạnh tranh bình đẳng...

Về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội và một số đại biểu đề nghị nên hoàn thiện khái niệm Cổng Đấu giá tài sản quốc gia trong dự thảo Luật, làm rõ yêu cầu quản lý, kết nối, chia sẻ dữ liệu theo quy định của Luật này và quy định của pháp luật có liên quan; đồng thời, bổ sung trách nhiệm của Bộ Tư pháp không chỉ xây dựng, quản lý và hướng dẫn sử dụng Cổng Đấu giá quốc gia, tài sản quốc gia mà cần có quy định để đáp ứng yêu cầu về lưu trữ, bảo mật thông tin.

Những vấn đề lớn thực tiễn đặt ra được nêu tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội với các cơ quan hữu quan là cần tiếp tục rà soát hoàn thiện các quy định về tài sản đấu giá, bảo đảm bao quát hết các loại tài sản thực hiện đấu giá, tránh vướng mắc trong thực tiễn, hoàn thiện các quy định về hành vi bị cấm, các chế tài, tiền đặt trước, xử lý tiền đặt trước để khắc phục được việc thao túng các cuộc đấu giá trục lợi.

Những yêu cầu cần lưu ý khác là rà soát các quy định về giá khởi điểm, giám định tài sản để bảo đảm không chồng lấn với các luật chuyên ngành, rà soát các quy định về tiêu chuẩn đấu giá viên, quy định mở rộng quyền của tổ chức hành nghề đấu giá, bảo đảm chặt chẽ, khả thi, phù hợp thực tế và không tạo ra khoảng trống pháp luật...