Giải pháp nâng cao thu nhập cho nông dân

Nông dân Định Liên thu hoạch lúa bằng máy gặt đập.

Canh tác đồng bộ Đi tiên phong trong việc đưa cơ giới vào sản xuất, chỉ trong vòng mười ngày, xã Định Hòa (huyện Yên Định) đã thu hoạch xong diện tích lúa chiêm xuân, khẩn trương làm đất, triển khai kế hoạch sản xuất vụ mùa. Anh Bùi Tiến Lực bộc bạch: Lúc đầu làm mạ khay, gieo cấy bằng máy nhiều nông hộ không mặn mà cho nên anh ra mạ, cấy không công cho các hộ nhằm quảng bá mô hình.

Huyện hỗ trợ 20% tiền mua máy cấy, máy sấy, máy gặt đập liên hợp, chính quyền xã cho anh thuê một ha đất làm nhà kho, bể ngâm ủ giống, sân sản xuất mạ khay; hợp tác xã (HTX) bảo lãnh mức thu nhập tối thiểu để nông dân ứng dụng kỹ thuật vào sản xuất. Với bảy máy cấy, hiện cơ sở sản xuất của anh không đáp ứng hết nhu cầu làm mạ khay, cấy bằng máy cho nông dân. Chủ nhiệm HTX dịch vụ nông nghiệp Định Hòa phân tích: Một máy cấy được 1,5 ha/ngày, trong khi cấy thủ công cần tới 60 lao động. Cơ giới hóa góp phần khắc phục tình trạng thiếu lao động trong sản xuất nông nghiệp, rút ngắn thời gian làm đất, gieo cấy, thu hoạch, tạo quỹ đất, thời gian luân canh cây trồng trên một diện tích canh tác.

Trước hiện trạng sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ, chi phí sản xuất cao, Công ty cổ phần công- nông nghiệp Tiến Nông (gọi tắt là Công ty Tiến Nông) là doanh nghiệp đầu tiên trong tỉnh Thanh Hóa mạnh dạn đầu tư thực hiện mô hình canh tác lúa đồng bộ. Từ chỗ chuyên sản xuất phân bón, cung ứng sản phẩm đơn lẻ, Tiến Nông tham gia đưa cơ giới vào trồng trọt, xây dựng mô hình canh tác đồng bộ ở nhiều địa phương nhằm giảm chi phí sản xuất. Doanh nghiệp cung ứng các dịch vụ đầu vào, từ lựa chọn giống, phân bón, làm đất, sản xuất mạ khay, cấy bằng máy đến thu hoạch, bao tiêu nông sản. Ông Đỗ Văn Tôn, Giám đốc Trung tâm máy và dịch vụ nông nghiệp cho biết: Doanh nghiệp thuê lại đất của nông hộ xây dựng mô hình canh tác đồng bộ, thúc đẩy các HTX cùng tham gia. Đến thời điểm này, Tiến Nông đã hỗ trợ xây dựng 30 mô hình chuyển giao tiến bộ khoa học, các loại máy nông nghiệp, thực hiện canh tác ở các địa phương trong tỉnh. Tiến Nông tiếp tục cung cấp cho các HTX các loại máy nông nghiệp, phân bón để các HTX tổ chức tốt các dịch vụ. Khi HTX phát triển vững chắc, doanh nghiệp sẽ thoái vốn. Tín hiệu vui là nông dân đã thấy được hiệu quả thiết thực, cấp ủy, chính quyền ủng hộ, nhân rộng mô hình canh tác đồng bộ.

Sản xuất nông sản an toàn, chất lượng cao Nằm ở lưu vực sông Mã, sông Yên, Thanh Hóa có hơn 256 nghìn ha chuyên canh lúa, đạt hơn 1,6 triệu tấn lương thực/năm, bảo đảm nhu cầu tại chỗ, có dư để chế biến, trao đổi, hỗ trợ chăn nuôi. Từ năm 2009 đến nay, toàn tỉnh xây dựng được gần 54 nghìn ha thâm canh lúa năng suất, chất lượng, hiệu quả cao, bảo đảm giữ vững an ninh lương thực, từng bước chuyển một phần diện tích đất lúa sang sản xuất các cây rau màu cao cấp, cây công nghiệp, nông sản thực phẩm. Tỉnh có chính sách hỗ trợ các địa phương kiên cố hóa giao thông, thủy lợi nội đồng, mua máy gặt đập liên hợp nhằm rút ngắn thời gian, giảm tổn thất sau thu hoạch, thiệt hại do thiên tai gây ra. Cùng với việc dồn điền, đổi thửa, quy hoạch lại đồng điền gắn với xây dựng cánh đồng mẫu lớn, nhiều địa phương chủ động lựa chọn, du nhập cây trồng có tiềm năng cho năng suất cao, chất lượng tốt vào sản xuất nhằm nâng cao giá trị thu nhập trên một diện tích canh tác. Tại huyện Yên Định, một số HTX liên kết với Công ty giống cây trồng T.Ư sản xuất thành công giống lúa lai, ngô lai F1 trên diện tích 900 ha/năm, thu nhập gấp từ 1,2 đến 2 lần thóc thịt.

Huyện còn hỗ trợ nông dân trồng cây đậu tương, mở rộng diện tích trồng cây vụ đông trên hai phần ba diện tích đất hai lúa. Một số địa phương năng động tìm kiếm đối tác, tổ chức trồng ớt, dưa chuột, măng tây xanh, trồng hoa, cây cảnh đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn cây trồng truyền thống.

Từ năm 2009, thông qua dự án cạnh tranh nông nghiệp, nông dân xã Hoằng Hợp (huyện Hoằng Hóa) được chuyển giao quy trình kỹ thuật, hỗ trợ giống, vật tư, tổ chức sản xuất rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP trên quy mô 4,5 ha. Người lao động dần bỏ thói quen lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, chất kích thích tăng trưởng, tưới phân tươi trong chăm sóc cây trồng. Phải mất gần hai năm cân đối dịch vụ khác bù lỗ cho trồng trọt, sản phẩm rau an toàn dần chiếm lĩnh thị trường TP Thanh Hóa. Vùng trồng rau an toàn theo hướng VietGAP được mở rộng lên 17 ha và nông dân còn sản xuất được nhiều loại rau, màu trái vụ. Hoằng Hợp đã đạt 180 triệu đồng/ha/năm, sản xuất rau sạch chiếm 60% tổng doanh thu của HTX. Bên cạnh đó, HTX làm tốt các dịch vụ điện năng, làm đất, sản xuất mạ khay, cấy, thu hoạch bằng máy, cung ứng vật tư nông nghiệp, thuốc bảo vệ thực vật cho nông dân, vươn lên làm tốt vai trò “bà đỡ” của nông dân trong sản xuất nông sản hàng hóa.

Năm 2013, giá trị sản xuất nông nghiệp ở Thanh Hóa đạt 68,2 triệu đồng/ha; rau màu các loại đạt lợi nhuận gấp từ 1 đến 1,5 lần lúa. Tỉnh tiếp tục thâm canh tăng năng suất, sản lượng, chất lượng 65,4 nghìn ha lúa, chiếm 44,9% diện tích lúa toàn tỉnh, trong đó có 40 nghìn ha lúa đạt tiêu chí nông nghiệp công nghệ cao.

Thanh Hóa sử dụng linh hoạt diện tích lúa ngoài vùng thâm canh, rà soát, từng bước chuyển diện tích canh tác lúa khó khăn, năng suất thấp sang trồng các loại cây khác hoặc xây dựng mô hình có hiệu quả kinh tế cao hơn. Vùng trồng ngô mở rộng trên đất bãi ven sông, đất chuyên màu, đất hai lúa, sườn đồi thấp, vùng bán sơn địa, trong đó có chín nghìn ha ngô hàng hóa chất lượng cao; vùng sản xuất rau theo quy trình VietGAP khoảng 3.800 ha, phát triển rau an toàn tập trung ở các huyện đồng bằng, ven biển, vùng ven các đô thị và khu công nghiệp tập trung, khu công nghiệp lớn, vùng sản xuất rau quả gắn với chế biến. Dự kiến đến năm 2020, tổng công suất các nhà máy chế biến rau quả đạt 54 nghìn tấn/năm, thị trường chủ yếu là châu Á gắn các Hiệp định FTA, đạt giá trị xuất khẩu 10 triệu USD, còn lại tiêu thụ trong nước.