Ðưa quan hệ đối tác chiến lược Trung Quốc - ASEAN lên bước phát triển mới

Ðánh giá về những thành tựu mà Trung Quốc và ASEAN đạt được trong mười năm qua, kể từ khi hai bên thiết lập quan hệ đối tác chiến lược, cũng như những lợi ích thiết thực mà sự phát triển của quan hệ Trung Quốc – ASEAN mang lại, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nêu rõ, năm nay là năm đáng chúc mừng của cả Trung Quốc và ASEAN. Cách đây mười năm, Trung Quốc đi đầu trong việc gia nhập “Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Ðông – Nam Á”, cùng với ASEAN thiết lập “Quan hệ Ðối tác chiến lược Trung Quốc – ASEAN vì hòa bình và thịnh vượng”, đó cũng là lần đầu Trung Quốc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược quốc tế với một tổ chức khu vực, thể hiện vị thế quan trọng của ASEAN trong nền ngoại giao Trung Quốc. Trong mười năm qua, tình hình quốc tế đầy sóng gió và biến động, kinh tế thế giới đang trong giai đoạn điều chỉnh và phát triển, Trung Quốc và ASEAN đã nắm bắt cơ hội để tiến lên theo xu thế lớn của hòa bình và phát triển, mở ra “mười năm vàng” trong quan hệ hợp tác.

Trong mười năm qua, Trung Quốc và ASEAN kiên trì đối thoại chiến lược, không ngừng tăng cường sự tin cậy chính trị, tăng cường sự hiểu biết và ủng hộ lẫn nhau trong nhiều công việc quan trọng của quốc tế và khu vực. Mười năm qua, Trung Quốc và ASEAN không ngừng thúc đẩy hợp tác thực chất, hoàn thành việc xây dựng Khu vực Mậu dịch tự do của các nước đang phát triển lớn nhất trên thế giới. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN, ASEAN là đối tác thương mại lớn thứ ba của Trung Quốc. Năm ngoái, kim ngạch thương mại hai chiều đã lên tới hơn 400 tỷ USD, tăng gấp năm lần so với mười năm trước; tổng vốn đầu tư giữa hai bên vượt 100 tỷ USD, tăng gấp ba lần so với mười năm trước. Mười năm qua, giao lưu giữa nhân dân Trung Quốc và ASEAN ngày càng mật thiết, năm ngoái, lượng người qua lại giữa hai bên đạt 15 triệu lượt, tăng gấp bốn lần so với mười năm trước, Trung Quốc đã trở thành nguồn khách du lịch lớn thứ hai của ASEAN, mỗi tuần có tới hơn 1.000 chuyến bay qua lại giữa hai bên. Mười năm qua, Trung Quốc và ASEAN luôn đoàn kết hợp tác, cùng nhau khắc phục khó khăn. Hai bên đã ứng phó hiệu quả khủng hoảng tài chính thế giới trên cơ sở đã vượt qua khủng hoảng tài chính châu Á, Trung Quốc và ASEAN đã cùng giúp đỡ lẫn nhau trong việc khắc phục thiên tai và dịch bệnh nghiêm trọng như sóng thần ở Ấn Ðộ Dương, dịch SARS, động đất…

Sở dĩ quan hệ đối tác chiến lược Trung Quốc – ASEAN có được tiến triển đáng mừng, điều mấu chốt là mối quan hệ đó phù hợp lợi ích căn bản của hai bên, phù hợp xu thế thời đại của khu vực, đó là hướng tới hòa bình, mưu cầu phát triển và thúc đẩy hợp tác. Chỉ cần chúng ta tiếp tục kiên trì phương hướng đúng đắn, kiên trì các nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, đối xử bình đẳng, láng giềng hữu nghị, cùng có lợi và cùng thắng; chỉ cần chúng ta tiếp tục nỗ lực giữ gìn hòa bình và an ninh khu vực, cùng nhau thúc đẩy hợp tác khu vực, thúc đẩy phát triển kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân, thì quan hệ đối tác chiến lược Trung Quốc – ASEAN nhất định sẽ phát triển lên tầm cao mới, mang lại nhiều lợi ích cho nhân dân các nước, khu vực và thế giới.

Ðề cập về sự phát triển của quan hệ Trung Quốc – ASEAN trong tương lai, Thủ tướng Lý Khắc Cường khẳng định, ôn lại quá khứ, hướng tới tương lai, quan hệ Trung Quốc – ASEAN đang đứng trên một xuất phát điểm lịch sử mới. Chúng ta phải tiếp tục kế thừa và phát triển, tìm kiếm khâu đột phá chiến lược mới, chung tay xây dựng một cộng đồng Trung Quốc – ASEAN gắn kết chặt chẽ hơn, tiếp tục kiến tạo “mười năm kim cương” trong quan hệ Trung Quốc – ASEAN trên cơ sở “mười năm vàng” đã qua, nhằm mang lại càng nhiều lợi ích cho nhân dân trong khu vực.

Muốn thực hiện mục tiêu chung “mười năm kim cương” của quan hệ hợp tác chiến lược, tôi cho rằng hai bên cần phải hướng trọng tâm vào các mặt như sau:

Một là, giữ vững định hướng chủ đạo láng giềng hữu nghị. Trung Quốc sẵn sàng cùng với các nước ASEAN tích cực thảo luận việc ký kết Hiệp ước hợp tác láng giềng hữu nghị, đặt nền tảng chính trị vững chắc cho sự tin cậy chiến lược song phương.

Hai là, tăng cường giao lưu và hợp tác trong lĩnh vực an ninh, hoàn thiện cơ chế Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc – ASEAN, làm sâu sắc quan hệ hợp tác trong các lĩnh vực an ninh phi truyền thống như phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai, an ninh mạng, phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia và cùng nhau thực thi pháp luật, v.v.

Ba là, xây dựng “phiên bản nâng cấp” của Khu vực Mậu dịch tự do Trung Quốc – ASEAN, áp dụng các biện pháp có tính thực chất trong những lĩnh vực như thương mại hàng hóa, thương mại dịch vụ, hợp tác đầu tư…, tiếp tục nâng cao mức độ tự do hóa và tiện lợi hóa về thương mại và đầu tư, phấn đấu thực hiện mục tiêu đưa tổng kim ngạch thương mại lên mức 1.000 tỷ USD vào năm 2020.

Bốn là, đẩy mạnh liên kết, tăng cường kết nối về phần mềm và phần cứng, Trung Quốc đề xướng xây dựng Ngân hàng Ðầu tư hạ tầng châu Á, ưu tiên hỗ trợ tài chính cho xây dựng cơ sở hạ tầng của một số nước ASEAN.

Năm là, tăng cường hợp tác tài chính, cùng nhau phòng ngừa những rủi ro mới, mở rộng quy mô và phạm vi trao đổi tiền tệ song phương, tăng cường thí điểm thanh toán bằng đồng nội tệ trong hoạt động thương mại giữa các quốc gia, tăng cường hợp tác đa phương trong khuôn khổ Sáng kiến Chiềng Mai.

Sáu là, phát triển quan hệ đối tác hợp tác trên biển, thúc đẩy hợp tác thiết thực trong lĩnh vực kinh tế biển, nhất là ngư nghiệp, kết nối trên biển, bảo vệ môi trường và nghiên cứu khoa học biển, tìm kiếm cứu nạn trên biển…, cùng nhau xây dựng “Con đường tơ lụa trên biển” của thế kỷ 21.

Bảy là, tăng cường giao lưu nhân văn, hai bên cùng nhau xây dựng “Kế hoạch hành động hợp tác văn hóa Trung Quốc – ASEAN”, thúc đẩy giao lưu trên các lĩnh vực như văn hóa, giáo dục, thanh niên, cơ quan nghiên cứu và báo chí.

Thủ tướng Lý Khắc Cường cho biết, ông sẽ đến Bru-nây tham dự Hội nghị cấp cao Ðông Á và các hội nghị liên quan, đây là lần đầu ông thăm các nước ASEAN kể từ khi nhậm chức Thủ tướng Trung Quốc. Ông bày tỏ hy vọng, nhân dịp này sẽ cùng với lãnh đạo các nước trao đổi ý kiến chung quanh các vấn đề cùng quan tâm, đặc biệt sẽ lắng nghe ý kiến của các bên về bảy vấn đề kể trên, nhằm tạo ra những nhận thức chung mới cho việc nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược Trung Quốc – ASEAN.

Về nội hàm chính trong chính sách ngoại giao với láng giềng của Chính phủ Trung Quốc khóa mới và chủ trương của Trung Quốc trong việc tăng cường quan hệ hợp tác ở khu vực Ðông Á, Thủ tướng Lý Khắc Cường nêu rõ: Nhìn lại lịch sử quan hệ quốc tế, có không ít câu chuyện về việc xưng bá của các cường quốc, cho nên chúng tôi có thể hiểu được mối lo ngại của các nước chung quanh, vì dù xét về góc độ nào, Trung Quốc vẫn là một nước lớn ở châu Á.

Thế nhưng, thời đại nay đã khác, thế giới đã bước sang thế kỷ 21, xu thế chung hòa bình và phát triển ngày càng vững chắc. Trung Quốc chính là một quốc gia lớn mạnh trong môi trường hòa bình, cũng là một nước hướng tới chấn hưng bằng phương thức hòa bình, Trung Quốc không có lý do gì phải thay đổi quỹ đạo phát triển hòa bình của mình. Xét về quan niệm giá trị văn hóa, đúng như câu “kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân” (những gì mình không muốn, thì chớ áp đặt cho người khác), Trung Quốc từng nếm trải ách thống trị thực dân và xâm lược của các cường quốc phương Tây giống như rất nhiều nước châu Á khác, sau khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đời, Trung Quốc kiên định thực thi chính sách phản đối chủ nghĩa bá quyền và chính trị cường quyền. Dân tộc Trung Hoa không hề có truyền thống bành trướng và xưng bá, quan niệm thân thiện với láng giềng, hữu nghị với láng giềng, dĩ hòa vi quý, sinh sống thuận hòa mà không kết bè kết đảng được hình thành từ hàng nghìn năm nay, đây cũng là nền tảng lịch sử của phương châm ngoại giao “thân thiện với láng giềng, làm đối tác với láng giềng” của Trung Quốc. Trung Quốc tuyệt đối không đi theo con đường “nước mạnh tất sẽ xưng bá”.

Là một thành viên trong đại gia đình châu Á, vận mệnh của Trung Quốc và các nước châu Á có mối liên hệ với nhau. Sự phát triển của Trung Quốc cần có môi trường chung quanh hòa bình và ổn định, Trung Quốc sẽ luôn kiên trì, nỗ lực phát triển quan hệ láng giềng hữu nghị và hợp tác cùng có lợi với các nước chung quanh, kiềm chế thỏa đáng các mâu thuẫn và bất đồng. ASEAN là ưu tiên trong chính sách ngoại giao với láng giềng của Trung Quốc. Trung Quốc kiên trì ủng hộ sự phát triển lớn mạnh của ASEAN, ủng hộ ASEAN phát huy vai trò chủ đạo trong hợp tác Ðông Á. Sự phát triển của quan hệ hợp tác Ðông Á đã mang lại lợi ích thiết thực cho khu vực, dù tình hình có biến đổi thế nào, cũng phải luôn kiên trì giữ gìn môi trường chung hòa bình và ổn định ở Ðông Á, tập trung quan tâm vấn đề phát triển và cải thiện đời sống nhân dân. Ðặc biệt là trước mắt cần tập trung ứng phó những tác động sâu sắc của khủng hoảng tài chính thế giới, duy trì đà phát triển liên tục của khu vực. Về định hướng hợp tác Ðông Á, Trung Quốc chủ trương kiên trì “Tinh thần hợp tác Ðông Á”, kiên trì một số nguyên tắc có hiệu quả như ASEAN đóng vai trò chủ đạo, hiệp thương để đạt tới sự đồng thuận, xem xét đến mức độ đồng thuận của các bên…, phát huy mô hình hợp tác khu vực mang đặc sắc Ðông Á. Nhiều khuôn khổ và cơ chế hợp tác khu vực Ðông Á đang cùng tồn tại, phù hợp hiện thực khách quan đa dạng hóa của khu vực Ðông Á, Trung Quốc tích cực ủng hộ và tham gia hợp tác trong các cơ chế đó, nỗ lực xây dựng một môi trường hợp tác bổ sung cho nhau, cởi mở và hòa đồng.

Ðề cập về tác động của vấn đề Biển Ðông đối với quan hệ Trung Quốc – ASEAN, Thủ tướng Lý Khắc Cường nhấn mạnh: Trung Quốc và các nước ASEAN đã có nhiều cuộc thảo luận sâu sắc về vấn đề Biển Ðông và cũng đã đạt được nhận thức chung. Chỉ cần chúng ta kiên trì những nhận thức chung này, tuân thủ nguyên tắc mà chúng ta đã đạt được, thì hòa bình và ổn định ở khu vực Biển Ðông sẽ tiếp tục được duy trì.

Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Ðông đã xác định hàng loạt những nguyên tắc quan trọng, trong đó bao gồm: Giải quyết tranh chấp có liên quan thông qua phương thức hòa bình, trước khi tranh chấp được giải quyết, các bên cam kết kiềm chế, không có những hành động làm phức tạp và mở rộng tranh chấp, đồng thời triển khai hợp tác thiết thực, v.v. Những nguyên tắc này đã thể hiện trí tuệ của các nước châu Á trong việc giải quyết các mâu thuẫn phức tạp, là ước số chung lớn nhất thể hiện lợi ích của các nước, có thể nói đây là điều không dễ dàng có được, nó đã tạo ra điều kiện không thể thiếu cho sự phát triển của hợp tác và sự phồn vinh của kinh tế trong khu vực. Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Ðông cần được nghiêm chỉnh thực thi và bảo vệ. Trung Quốc và các nước ASEAN cần phải kiên trì đối thoại và hợp tác, giữ gìn tốt hòa bình và ổn định ở khu vực Biển Ðông.

Giới thiệu về tình hình kinh tế của Trung Quốc cũng như ảnh hưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này đối với các nước ASEAN và khu vực Ðông Á, Thủ tướng Lý Khắc Cường cho biết, hiện nay, quá trình phục hồi kinh tế thế giới gặp nhiều khó khăn và trở ngại, kinh tế châu Á cũng tồn tại khá nhiều nhân tố không xác định. Ðứng trước tình hình phức tạp ở trong và ngoài nước cùng áp lực suy giảm kinh tế, Chính phủ Trung Quốc tiếp tục bình tĩnh ứng phó, ổn định và đổi mới chính sách kinh tế vĩ mô, một mặt kiên trì không để gia tăng tình trạng thâm hụt ngân sách, không buông lỏng, cũng không thắt chặt lĩnh vực tiền tệ, mặt khác, áp dụng hàng loạt những chính sách và biện pháp tổng hợp, đẩy mạnh thúc đẩy cải cách, kích thích thị trường, điều chỉnh cơ cấu kinh tế, nắm bắt thời cơ thúc đẩy nâng cấp việc chuyển đổi mô hình kinh tế. Những biện pháp đó thống nhất với mục tiêu ổn định tăng trưởng, duy trì có hiệu quả sự vận hành ổn định của nền kinh tế. Từ tháng 1 đến tháng 6 năm nay, GDP Trung Quốc đạt mức tăng trưởng 7,6%, duy trì ổn định tỷ lệ việc làm và mặt bằng chung giá cả. Kể từ tháng 7 đến nay, các số liệu kinh tế chính tăng trở lại, kinh tế sôi động, lấy lại niềm tin đối với thị trường, kinh tế Trung Quốc thể hiện xu thế ổn định và phát triển.

Sự phát triển của Trung Quốc liên quan chặt chẽ với thế giới. Trong hơn 30 năm qua, kinh tế Trung Quốc đã đạt nhiều thành quả thông qua cải cách mở cửa, sự tăng trưởng nhanh chóng của kinh tế Trung Quốc đã có nhiều đóng góp cho khu vực Ðông Á và thế giới. Trong tương lai, cùng với việc thúc đẩy công nghiệp hóa, thông tin hóa, đô thị hóa kiểu mới và hiện đại hóa nông nghiệp, Trung Quốc sẽ có điều kiện để duy trì kinh tế phát triển lâu dài và lành mạnh, đồng thời sẽ tiếp tục phát huy thành quả cải cách, tiềm năng thị trường và sức sống sáng tạo. Dự kiến trong năm năm tới, kim ngạch nhập khẩu của Trung Quốc sẽ đạt mười nghìn tỷ USD, đầu tư nước ngoài sẽ vượt mức 500 tỷ USD, số người đi du lịch nước ngoài sẽ đạt hơn 400 triệu lượt, Trung Quốc sẵn sàng cùng ASEAN và các nước Ðông Á chia sẻ cơ hội thương mại to lớn này, đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của các nước ASEAN, Ðông Á và trên thế giới, và cũng hy vọng các nước tích cực tham gia vào tiến trình này, để tạo ra điều kiện và môi trường tốt hơn cho hợp tác giữa chúng ta.

(*) Ðầu đề của Báo Nhân Dân.