Du ký Việt Nam qua tranh vẽ

Cuốn sách tranh dày vỏn vẹn 40 trang, nội dung rất đơn giản với phần lời ngắn gọn, thế nhưng, “Chim sẻ du ký” là món quà rất lớn mà họa sĩ Olivier Blanchin muốn gửi tới Việt Nam, đất nước mà anh đã gắn bó trong 7 năm qua. Mất 3 năm để hoàn thành cuốn sách, “Chim sẻ du ký” không chỉ dành cho những cậu bé, cô bé tuổi lên 5, lên 6 như Blanchin chia sẻ mà thông qua cuốn sách, anh muốn thế giới nói chung, người Pháp nói riêng ở quê hương anh thấy được một Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, rất năng động mà cũng đầy yên bình của ngày hôm nay.

Một người Pháp yêu Hà Nội

Blanchin sinh ra ở miền nam nước Pháp, trong một môi trường nghệ thuật mà bố và mẹ đều là những nghệ sĩ thị giác. Quê hương anh cũng rất đẹp. Từ biển Địa Trung Hải đến dãy núi Pyrenees, băng qua những vườn nho trải dài, những cánh đồng hoa oải hương hoặc hoa hướng dương, miền nam nước Pháp có tất cả. Du khách cũng sẽ tìm thấy những vách đá dựng đứng ẩn giấu những ngôi làng tuyệt đẹp tắm mình trong ánh nắng mặt trời. Danh họa Van Gogh từng sáng tác tác phẩm tên là “Le Sud” (Miền nam) trong thời gian ông ở miền nam nước Pháp, khi ông muốn tìm kiếm sự ấm áp của khí hậu, những gam màu tươi sáng và cảm hứng trong những bức vẽ hậu ấn tượng của mình.

Thực tế, Việt Nam và Hà Nội xuất hiện trong cuộc đời Blanchin một cách rất tình cờ. Năm 2018, Blanchin đến Việt Nam và dự kiến tham gia một chương trình nghệ sĩ lưu trú tại một không gian sinh thái. Có điều, mọi thứ không diễn ra như kế hoạch. Trong thời gian đó, anh dành thời gian tìm hiểu Hà Nội và trở nên rất thích nơi này. Anh bị không gian kiến ​​trúc, đô thị và bầu không khí đông đúc của thành phố mê hoặc. Theo anh, Hà Nội thật sự là một thành phố độc đáo theo nghĩa nêu trên.

Anh thấy thật hấp dẫn khi có thể quan sát những dấu tích kiến ​​trúc theo phong cách Pháp cổ kết hợp với các dự án xây dựng hiện đại và sự phát triển của một quốc gia đang chuyển mình mạnh mẽ. Còn trước đó, trong suy nghĩ của anh và nhiều người chưa từng đến đây, nói tới Việt Nam là chiến tranh, là sự khổ đau mà dân tộc này phải trải qua khi bị thực dân Pháp đô hộ, đế quốc Mỹ xâm lược.

Dĩ nhiên, không hẳn là Blanchin thích tất cả về Việt Nam, về Hà Nội nhưng anh thích sự đơn giản của thành phố, sự sôi động của mọi thứ diễn ra hằng ngày, trái ngược rất nhiều với sự phức tạp của xã hội Pháp mà anh cho là mình không phù hợp. Thế rồi đại dịch Covid-19 ập đến, giãn cách xã hội, càng giúp Blanchin nhận ra anh yêu Hà Nội và Việt Nam đến thế nào.

Những người mà anh gặp ở mọi nơi trên mảnh đất này hầu hết đều chào đón anh với một thái độ rất nồng hậu, rất trung thực, nhất là mỗi khi anh gặp sự cố về xe cộ hay lạc đường. Và một điều cũng chưa bao giờ làm Blanchin hết ngạc nhiên là sự mạnh mẽ của những người phụ nữ Việt Nam: trên công trường xây dựng, trên cánh đồng, hay đơn giản là những người phụ nữ một mình chăm sóc con cái, trong khi vẫn đang điều hành một doanh nghiệp.

Sự bình yên đó đã thôi thúc Blanchin muốn tìm hiểu và khám phá Việt Nam hơn. Anh lập kế hoạch ghé thăm tất cả những vùng đất nổi tiếng. Thường thì anh thích di chuyển bằng tàu hỏa, tận hưởng sự chậm rãi. Đi mãi, đi mãi, từ bắc vào nam, qua miền trung hay ở những vùng đất xa xôi của Tây Nguyên, nhưng rồi Hà Nội vẫn là chốn dừng chân của họa sĩ 42 tuổi người Pháp. Lý do thật đơn giản, anh đã gặp và kết hôn với Hạnh, một cô gái người Việt Nam làm trong ngành logistics. Hai người đã có với nhau một nhóc tì hơn 3 tuổi và lúc này, tình yêu con trẻ, niềm đam mê với hội họa và giáo dục lại thôi thúc anh sáng tác.

Một Việt Nam năng động qua trang vẽ

Blanchin tâm sự, nếu không vẽ và hoàn toàn thảnh thơi, anh muốn lập một vài dự án về bảo vệ sinh thái và môi trường. Nói một cách đơn giản, dự án đó sẽ thiên về giáo dục vì anh thích trẻ em và anh muốn truyền đạt những hiểu biết của mình cho chúng. Thật ra, qua những nét vẽ mang phong cách “đám đông chi tiết” ở “Chim sẻ du ký”, Blanchin cũng đang hướng trẻ em ở lứa tuổi mầm non đến sự quan sát, miêu tả, phát triển tư duy và sự phản ứng nhanh nhạy.

Vì thế, “Chim sẻ du ký” có thể chỉ dày vỏn vẹn 40 trang, nội dung đơn giản nhưng mỗi trang sách là hàng nghìn nét vẽ chi tiết, với hàng trăm nhân vật. Truyện kể về chú chim sẻ trẻ tuổi Momo đang sống ở Hà Nội chào đón người anh họ Nino sống ở Pháp trở về Việt Nam để gặp gỡ họ hàng và thực hiện hành trình khám phá mảnh đất quê hương bằng xe máy.

Sau khi Momo đưa Nino dạo quanh Hà Nội, họ gặp gỡ người thân trong gia đình trước khi đi dọc dải đất hình chữ S, qua nhiều tỉnh, thành phố nổi tiếng về du lịch như Ninh Bình, Đà Nẵng, Bình Định, Phú Yên, Đà Lạt (Lâm Đồng)… và dừng chân ở Thành phố Hồ Chí Minh. Tại đây, hai chú chim sẻ tiếp tục khám phá thành phố và rồi trở lại Hà Nội bằng tàu hỏa để đón năm mới cùng gia đình, người thân.

Theo Blanchin, ý tưởng ban đầu của anh là xuất bản sách tranh ở Pháp nên anh dự kiến kể một câu chuyện về Việt Nam cho bạn đọc nước ngoài nói chung và tại Pháp nói riêng. Vậy nhưng, cũng như việc gắn bó với Việt Nam một cách tình cờ, “Chim sẻ du ký” ra đời hoàn toàn không theo những dự định của Blanchin. Từ chỗ không chọn Pháp để xuất bản sách, nội dung cuốn sách cũng phải thay đổi theo để phù hợp thị trường Việt Nam. Bên cạnh đó, nhiều ý tưởng của anh không được đưa vào sách, nhất là khi anh muốn xây dựng nội dung theo những cuốn sách “tìm kiếm” dành cho trẻ em rất được ưa chuộng ở phương Tây. Tất cả đã buộc Blanchin phải đơn giản hóa câu chuyện cũng như phần nghiên cứu, phát hiện thú vị riêng của anh về Việt Nam.

Nên nói thêm về thể loại sách “tìm kiếm” vốn rất được ưa thích cho trẻ em ở nước ngoài và trẻ em Việt Nam cũng quen thuộc với những cuốn như I Spy hay Where Is Wally trong học tiếng Anh và vui chơi ở các lứa tuổi tiểu học. Chúng rèn cho trẻ em khả năng quan sát, kỹ năng miêu tả và khả năng suy luận. Chẳng hạn như ở cuốn Where Is Wally, gồm một loạt hình minh họa chi tiết trên hai trang, mô tả hàng chục hoặc nhiều người đang làm nhiều việc thú vị khác nhau tại một địa điểm nhất định.

Người đọc được thử thách tìm một nhân vật tên là Wally (hoặc Waldo) và những người bạn của anh ta ẩn trong các trang sách. Cũng giống như thế, “Chim sẻ du ký” của Blanchin mang đến sự hấp dẫn và cuốn hút với những chi tiết nhỏ, tạo động lực cho trẻ khám phá, tìm kiếm hai chú chim sẻ trong tranh.

Do là sách tranh về phong cảnh nên lời kể ngắn gọn, có đưa ra một số gợi ý để người đọc tìm kiếm chi tiết hai chú chim sẻ Momo và Nino trong mỗi hình vẽ. Theo Blanchin, đây là cuốn sách dành cho trẻ em trước tiên, nên anh muốn giữ mọi thứ tương đối đơn giản. Trẻ em cũng sẽ thích xem phong cảnh hơn là những nội dung về ẩm thực hay văn hóa.

Mặc dù vậy, vượt lên một cuốn sách tranh phong cảnh theo thể loại “tìm kiếm” cho trẻ em, “Chim sẻ du ký” là món quà đặc biệt Blanchin dành cho quê hương thứ hai của anh. Nếu không, làm sao anh có thể hiểu được ý nghĩa câu nói quen thuộc của người xưa “rừng vàng, biển bạc” để thể hiện ngay trên bìa sách, với một bên con đường khám phá của Momo và Nino là biển, bên kia là những cánh rừng, những đô thị phát triển.

Họa sĩ sinh năm 1983 tâm sự, anh muốn xuất bản nhiều sách hơn nữa, về nhiều chủ đề khác tại Việt Nam, không phải vì anh là tác giả người nước ngoài đầu tiên hợp tác với Công ty cổ phần Comicola hoạt động trong lĩnh vực giải trí, phát hành các sản phẩm giải trí văn hóa của tác giả Việt Nam để xuất bản “Chim sẻ du ký”. Theo ông Nguyễn Khánh Dương, người sáng lập và Giám đốc Công ty Comicola, họ đã thảo luận với Blanchin về những kế hoạch, có thể là xuất bản một cuốn du ký nữa hoặc một dự án kết hợp truyện tranh và âm nhạc sau khi “Chim sẻ du ký” ra mắt thành công tại Lễ hội Đường Sách Ất Tỵ 2025.