Dự án tái định cư bỏ hoang, dân không có nơi ở

Dự án khu tái định cư Nhà máy thủy điện Đác R’tíh nằm trên địa bàn thôn Tân Hòa, xã Đác R’Moan, thị xã Gia Nghĩa (tỉnh Đác Nông) có diện tích gần 17 ha. Dự án được khởi công xây dựng từ năm 2007, dự kiến đến cuối năm nay hoàn thành sẽ bố trí đất tái định cư cho khoảng 200 hộ dân của xã Đác R’Moan và các xã trong vùng bị giải tỏa, thu hồi đất để làm thủy điện ổn định cuộc sống lâu dài. Thế nhưng, không hiểu vì lý do gì khu tái định cư này đang được xây dựng nửa chừng thì bị bỏ hoang cả năm nay để cây cỏ mọc um tùm và làm nơi chăn thả gia súc của người dân địa phương, trong khi đó 200 hộ dân bị giải tỏa thu hồi đất không có nơi làm nhà ở.

Do chưa được cấp đất tái định cư để làm nhà ở như phía chủ đầu tư là Công ty Cổ phần thủy điện Đác R’tíh đã hứa, mà phải tiếp tục thuê nhà trong nương rẫy để ở, thời gian qua các hộ dân này liên tục làm đơn và kéo đến các cơ quan chức năng của thị xã Gia Nghĩa và tỉnh Đác Nông nhờ can thiệp, giải quyết. Tuy nhiên, khi người dân đến cơ quan này thì đùn đẩy, chỉ sang cơ quan khác và cứ thế kéo dài từ năm nay sang năm khác cho đến nay vẫn chưa được quan tâm giải quyết.

Từ sự phản ảnh của người dân, ngày 16-12, chúng tôi tìm đến khu tái định cư Nhà máy thủy điện Đác R’tíh nằm chỉ cách trụ sở của UBND xã Đác R’Moan chưa đầy một km, nhưng cả một khu đất rộng lớn bị bỏ hoang để cây cỏ mọc um tùm và trở thành bãi chăn thả gia súc của người dân địa phương.

Nói về quá trình xây dựng khu tái định cư này, Phó chủ tịch UBND xã Đác R’Moan Nguyễn Văn Doanh bức xúc: “Khu tái định cư này được tiến hành xây dựng ngay sau khi Dự án Nhà máy thủy điện Đác R’tíh khởi công xây dựng vào đầu năm 2007. Đến nay đã 5 năm trôi qua nhưng khu tái định cư vẫn chưa xây dựng hoàn thành. Đến thời điểm này, khu tái định cư mới được đầu tư xây dựng một số hạng mục cơ sở hạ tầng như hệ thống đường giao thông, điện và khoang một số giếng nước sinh hoạt, nhưng hiện nay một số con đường trong khu tái định cư đã xuống cấp hư hỏng; một số khu vực xảy ra sạt lở đất rất nguy hiểm.

Bên cạnh đó, xung quanh khu tái định cư bao bọc bởi hồ nước thủy điện, nhưng không được đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt… và không biết vì lý do gì khi đang xây dựng nửa chừng thì chủ đầu tư bỏ hoang cả năm nay không cấp đất cho dân, trong khi đó 200 hộ dân không có nơi làm nhà ở.

Thời gian qua, nhiều hộ dân bức xúc kéo đến UBND xã khiếu nại, xã cũng chỉ biết giới thiệu lên cấp cao hơn là UBND thị xã, tỉnh và chủ đầu tư là Công ty Cổ phần thủy điện Đác R’tíh, nhưng đến nay khu tái định cư vẫn bị bỏ hoang”.

Tại khu tái định cư, chúng tôi gặp ông Nông Văn Bào, trú ở thôn Tân Hòa, xã Đác R’Moan, một trong những hộ dân bị giải tỏa nhà cửa và thu hồi đất để làm thủy điện Đác R’tíh. Hơn hai năm nay gia đình ông phải đi thuê nhà tại thôn Tân Hiệp để ở. Mặc dù hàng tháng, gia đình ông cũng như các hộ dân bị thu hồi đất không có nhà ở vẫn được Công ty Cổ phần thủy điện Đác R’tíh hỗ trợ tiền thuê nhà, nhưng điều ông bức xúc là chưa được cấp đất tái định cư để làm nhà ở ổn định.

Ông Bào cho biết: “Gia đình tôi bị thu hồi đất và phải thuê nhà ở từ tháng 10-2009 đến nay nhưng vẫn chưa được cấp đất tái định cư để làm nhà ở. Trong khi đó, cả gia đình có tới sáu người phải thuê nhà tận ngoài rẫy để ở vừa chật chội, rất bất tiện và con cái học hành cũng khó khăn. Hơn nữa, bắt đầu từ đầu năm 2012, chủ nhà đòi tăng tiền thuê nhà từ 1,4 triệu đồng lên 1,6 triệu đồng mỗi tháng nhưng tiền hỗ trợ thuê nhà thì không tăng, làm cho người dân chúng tôi đã khó khăn lại càng khó khăn hơn. Không chỉ chậm cấp đất tái định cư, quá trình kiểm kê cây cối, nhà cửa, vật kiến trúc trước khi giải tỏa cũng còn nhiều bất cập khiến gia đình tôi cũng như nhiều gia đình khác chịu nhiều thiệt thòi. Mặc dù chúng tôi đã nhiều lần làm đơn khiếu nại lên UBND xã, xã hướng dẫn lên Trung tâm phát triển quỹ đất của thị xã giải quyết, khi chúng tôi lên Trung tâm phát triển quỹ đất của thị xã thì lại chỉ lên tỉnh và khi lên tỉnh thì lại được hướng dẫn quay về xã, thị xã giải quyết. Cứ vậy, chúng tôi đã đi khiếu nại hàng chục lần nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết và chưa biết đến lúc nào mới được cấp đất tái định cư để làm nhà”.

Dưới cái nắng trưa gay gắt và gió rít ầm ầm của mùa khô Tây Nguyên, nhưng chúng tôi vẫn bắt gặp nhiều người dân đến khu tái định cư để quan sát, nghe ngóng thôn tin về việc cấp đất.

Chúng tôi ghé vào thăm gia đình ông Lê Trọng Tùng, 62 tuổi, ở thôn Tân Hòa, xã Đác R’Moan mượn đất làm nhà ở tạm ngay bên cạnh khu tái định cư để chờ cấp đất. Trao đổi với chúng tôi, ông Tùng than thở: “Năm 2008, thực hiện chủ trương của Nhà nước gia đình tôi đã nhận tiền đền bù nhường gần 1,5 ha đất nông nghiệp để làm lòng hồ thủy điện. Đổi lại, gia đình tôi sẽ được cấp một lô đất với diện tích 400m2 trong khu tái định cư để ở. Thế nhưng không vì sao, khu tái định cư đang xây dựng chưa xong thì bỏ hoang từ đầu năm 2011 đến nay, trong khi gia đình tôi cũng như nhiều hộ dân khác không có đất làm nhà ở. Để có nơi dung thân, gia đình tôi mượn mảnh đất ngay bên cạnh khu tái định cư này làm nhà ở tạm để chờ cấp đất, tưởng chừng chỉ ở tạm một, hai năm, đằng này đến nay đã bốn năm vẫn chưa có đất, trong khi nhà cửa ngày càng xuống cấp. Khổ sở hơn là ở đây không có nước sinh hoạt, gia đình tôi đã bỏ ra 10 triệu đồng thuê người đào giếng sâu 20m vẫn không có nước, đành bỏ thêm tiền mua máy về bơm nước dưới lòng hồ thủy điện lên sử dụng vừa không bảo đảm vệ sinh, vừa tốn kém và mỗi lần bơm nước phải đi vài trăm mét đường dốc dựng đứng. Đã nhiều năm nay, cuộc sống của gia đình tôi cực khổ trăm bề nhưng chưa biết bao giờ mới được nhận đất trong khu tái định cư để làm nhà ở ổn định”.

Theo lời ông Tùng thì không riêng gì gia đình ông mà cả 200 hộ dân đủ điều kiện bố trí đất ở trong khu tái định cư đều chung hoàn cảnh tương tự. Mặc dù thời gian qua, người dân đã nhiều lần kéo nhau đi khiếu nại khắp nơi nhưng đến nay vẫn chưa được quan tâm giải quyết.

Trong khi đó, ông Chu Văn Quyền, Giám đốc Công ty Cổ phần thủy điện Đác R’tíh cho rằng: Công ty đã đầu tư 29 tỷ đồng vào xây dựng cơ sở hạ tầng như đường giao thông, hệ thống điện, khoan giếng nước và san ủi mặt bằng của khu tái định cư. Tuy nhiên, trong quá trình thi công thì bị người dân ngăn cản không cho các đơn vị thi công vì cho rằng việc đền bù chưa thỏa đáng. Chính vì vậy đã gần một năm nay không có hạng mục nào được xây dựng thêm. Hiện tại, vướng mắc lớn nhất tại khu tái định cư làm chậm trễ việc tổ chức bốc thăm cấp đất cho nhân dân là do UBND tỉnh Đác Nông vẫn chưa thông qua giá đất trong khu tái định cư. Hiện nay, công ty đang nỗ lực phối hợp với các ngành chức năng của thị xã Gia Nghĩa và tỉnh Đác Nông khẩn trương hoàn thành các thủ tục cần thiết để trình UBND tỉnh ban hành giá đất trong khu tái định cư và ngay sau khi có giá đất công ty sẽ tổ chức bốc thăm, cấp đất cho nhân dân làm nhà ở. Bởi vì cứ chậm trễ việc cấp đất một tháng, công ty phải hỗ trợ 200 triệu đồng cho nhân dân thuê nhà ở.

Tuy nhiên, trả lời câu hỏi của chúng tôi khi nào thì UBND tỉnh Đác Nông thông qua giá đất tại khu tái định cư để tiến hành cấp đất cho nhân dân thì chính lãnh đạo Công ty Cổ phần thủy điện Đác R’tíh cũng không trả lời được.

Chính vì những vướng mắc nêu mà cho đến nay 200 hộ dân bị giải tỏa nhà cửa và thu hồi đất để làm Nhà máy thủy điện Đác R’tíh vẫn chưa biết lúc nào mình mới được cấp đất để làm nhà ở, ổn định cuộc sống.