Dự án khai thác cát sỏi ở Tú Đoạn, Lộc Bình: Người dân chưa đồng thuận

– Lo ngại về sạt lở ruộng vườn, nhà ở, công trình di tích… xung quanh hai bên bờ sông Kỳ Cùng thuộc khu vực khai thác cát sỏi tại mỏ cát sỏi thôn Bản Bằng, xã Tú Đoạn, huyện Lộc Bình, hàng chục hộ dân tại một số thôn của xã Tú Đoạn đã ngăn cản doanh nghiệp thực hiện khai thác cát sỏi khi đơn vị này tập kết phương tiện máy móc khiến cho tình hình an ninh trật tự tại xã Tú Đoạn có diễn biến phức tạp.

Cán bộ xã Tú Đoạn đưa phóng viên đến vị trí tập kết máy móc khai thác cát sỏi Bản Bằng, xã Tú Đoạn một ngày đầu tháng 7/2022

Diễn biến sự việc

Dự án khai thác cát sỏi Bản Bằng, xã Tú Đoạn được UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư tại Quyết định số 252 ngày 31/1/2019 và được cấp giấy phép khai thác khoáng sản số 18 vào tháng 5/2021. Chủ đầu tư thực hiện dự án là Công ty TNHH Thương mại Hoàn Hùng (gọi tắt là công ty) có trụ sở chính tại xóm Khau Hân, phường Đề Thám, thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng. Theo đó, diện tích sử dụng đất của mỏ là 19 ha gồm khai trường khai thác 18 ha và 1 ha xây dựng các công trình phụ trợ. Công suất khai thác 35 nghìn m3/năm thời gian hoạt động của dự án là 18 năm.

Theo Báo cáo số 71/BC-UBND ngày 31/5/2022 của UBND xã Tú Đoạn về tình hình, kết quả xử lý vụ việc liên quan đến khai thác cát sỏi của công ty trên địa bàn xã Tú Đoạn, đầu tháng 4/2022, công ty bắt đầu bắt đầu triển khai thực hiện các hạng mục xây dựng cơ bản mỏ, vận chuyển trang thiết bị và lắp ráp tàu thuyền để chuẩn bị đi vào hoạt động khai thác theo văn bản cấp phép của UBND tỉnh Lạng Sơn.

Ngày 24/4/2022, một số hộ dân thôn Dinh Chùa, Phai Sen đã tự ý đổ 2 trụ bê tông xi măng xuống đường xã 366 C tuyến Dinh Chùa – Bản Bằng; ngày 26/4/2022, UBND xã nhận được đơn đề nghị tập thể của 3 thông Dinh Chùa, Phai Sen, Pò Mới; ngày 20/5/2022, xã tiếp tục nhận được đơn đề nghị tập thể của thôn Bản Quấn.

Nội dung chính của các đơn là đề nghị cấp trên xem xét và ngừng việc khai thác với lí do duy nhất là để hiện tượng sạt lở không diễn ra sau này, trong thời gian giải quyết đơn thì đề nghị UBND xã cho dừng việc khai thác của công ty.

Tiếp đó, ngày 23/5 và ngày 25/5/2022, người dân thôn Bản Quấn và thôn Phai Sen tập trung căng dây ngang sông ở gần khu vực vị trí khai thác mỏ 1 và mỏ 2, treo biển cấm khai thác tại khu vực này.

Trong khi UBND xã đang tiếp nhận giải quyết đơn của người dân thì đầu tháng 6/2022, công ty chính thức khởi động máy móc tiến hành khai thác thì có khoảng hơn 100 người của xã Tú Đoạn kéo đến khu vực mỏ để phản đối và yêu cầu công ty ngừng khai thác.

Lo sạt lở đất, ảnh hưởng môi trường

Theo đơn đề nghị tập thể ngày 24/4/2022 có chữ ký của 54 hộ dân trong xã Tú Đoạn phản ánh, nếu công xuất khai thác và độ sâu khai thác theo giấy phép cấp cho công ty thì chẳng bao lâu nữa hai bên bờ sông đều bị sạt lở hết xuống sông. Vì vậy, dân hoàn toàn không đồng ý với việc khai thác khoáng sản này…

Bà Lê Thị Hợp, trú tại thôn Dinh Chùa, xã Tú Đoạn cho biết: Khu vực công ty đặt máy móc khai thác nằm cách cây cầu Ngôi Sao vượt sông Kỳ Cùng ( do trường Ngôi Sao Hà Nội tài trợ xây dựng) khoảng 200 m về phía thượng nguồn và rất gần Trường THPT Tú Đoạn và chùa Trung Thiên thuộc thôn Dinh Chùa (khoảng 150 m). Công ty khai thác cát sỏi sẽ ảnh hưởng đến sự thay đổi về địa chất, dòng chảy của đoạn sông Kỳ Cùng chảy qua xã và nguy cơ rất cao xảy ra sạt lở đất ven sông, sạt lở vào công trình trường học; chùa Trung Thiên và ảnh hưởng đến hoạt động giao thông của người dân khi tham gia sản xuất tại cánh đồng Bản Bằng. Ngoài ra, với việc hoạt động của máy móc thiết bị khi khai thác sẽ ảnh tới môi trường nước do dầu máy thải ra dòng sông.

Thiết bị tàu thuyền của doanh nghiệp thực hiện dự án đang tạm dừng hoạt động cho đến khi có văn bản mới của UBND tỉnh

Còn chị Vi Thị Nhung, trú tại thôn Phai Sen lo lắng, vị trí khai thác khu vực số 1 thuộc địa bàn thôn Phai Sen hai bên bờ sông có nhiều ruộng vườn bà con đang canh tác, nếu khai thác với công xuất như giấy phép sẽ dẫn đến nguy cơ sạt lở vào đất sản xuất của bà con ảnh hưởng đến sinh kế sau này. Vì thế chúng tôi mong muốn cấp có thẩm quyền xem xét yêu cầu công ty ngừng thực hiện khai thác tại khu vực số 1 nằm trên bãi bồi của thôn Phai Sen.

Những băn khoăn, lo lắng của hai hộ dân nêu trên cũng là những lo lắng chung của hầu hết các hộ tại 4 thôn Bản Quấn, Dinh Chùa, Phai Sen và Pò Mới thuộc xã Tú Đoạn khi doanh nghiệp triển khai thực hiện khai thác cát sỏi tại mỏ Bản Bằng.

Yêu cầu tạm dừng dự án

Từ những kiến nghị của người dân trước lo ngại về sạt lở đất, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất nông nghiệp và môi trường sông Kỳ Cùng khi doanh nghiệp thực hiện khai thác cát sỏi tại mỏ Bản Bằng, xã Tú Đoạn, huyện Lộc Bình, các cơ quan chức năng của tỉnh đã thực hiện nắm tình hình, xác minh khảo sát thực tế tại các khu vực dự án được cấp phép khai thác cát sỏi Bản Bằng và báo cáo UBND tỉnh về tình hình thực hiện dự án.

Theo thông tin của phóng viên tìm hiểu và qua thực tế khảo sát tại khu vực công ty triển khai khai thác cát sỏi cộng với những phản ánh của người dân cho thấy, một số nội dung công việc công ty thực hiện đã có những thiếu sót về trình tự thủ tục. Chẳng hạn như trước khi thực hiện khai thác công ty phải cải tạo luồng vận tải để phục vụ vận chuyển cát sỏi sau khi khai thác; việc công bố công khai đầy đủ thông tin về mỏ khai thác đến cộng đồng dân cư và công ty đã xây dựng trái phép nhà cấp bốn mái tôn trên khu đất công do UBND xã Tú Đoạn quản lý…

Trên cơ sở kiến nghị đề nghị của người dân và dựa trên kết quả nắm tình hình khảo sát, xác minh ban đầu về dự án của các cơ quan chức năng tỉnh Lạng Sơn, ngày 23/6/2022 Văn phòng UBND tỉnh Lạng Sơn đã ban hành Văn bản số 2775/VP-KT truyền đạt ý kiến chỉ đạo của đồng chí Hồ Tiến Thiệu, Chủ tịch UBND tỉnh về việc kiểm tra rà soát lại hồ sơ cấp phép khai thác khoáng sản và bảo vệ môi trường tại dự án khai thác mỏ cát sỏi Bản Bằng, xã Tú Đoạn, huyện Lộc Bình.

Theo đó, lãnh đạo UBND tỉnh giao Sở Tài nguyên Môi trường chủ trì, phối hợp với Công an tỉnh, các cơ quan liên quan rà soát lại toàn bộ hồ sơ đề nghị cấp phép khai thác khoáng sản, trình tự cấp phép, vị trí khai thác được cấp phép và đánh giá lại sự tác động đến môi trường của dự án khai thác mỏ cát sỏi Bản Bằng.

Giao UBND huyện Lộc Bình chỉ đạo cơ quan chuyên môn, UBND xã Tú Đoạn kiểm tra, củng cố hồ sơ lập biên bản vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH thương mại Hoàn Hùng do đã có hành vi vi phạm quy định tại Nghị định số 91/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai để xử lý bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật. Yêu cầu công ty tạm dừng hoạt động khai thác mỏ cát sỏi tại xã Tú Đoạn cho đến khi có văn bản cho phép của UBND tỉnh…

Sau khi có chỉ đạo của UBND tỉnh, người dân xã Tú Đoạn hiện không còn tập trung đông người nhưng vẫn tiếp tục kiến nghị đến UBND huyện đề nghị dừng thực hiện dự án do lo ngại về sạt lở và ô nhiễm môi trường. Về thực hiện nhiệm vụ Chủ tịch UBND tỉnh giao, các sở, ngành chức năng đang thực hiện rà soát lại quy trình cấp giấy phép và các thủ tục khác theo quy định và công ty đã thực hiện việc dừng việc khai thác. Về xử lý vi phạm, UBND huyện Lộc Bình đang thẩm định hồ sơ thủ tục để xử phạt vi phạm hành chính đối với công trình xây dựng trái phép trên đất công.

Trong bối cảnh nhu cầu vật liệu xây dựng phục vụ thi công các công trình trong và ngoài tỉnh ngày càng gia tăng, việc triển khai khai thác các mỏ cát sỏi làm vật liệu xây dựng thông thường là rất cần thiết. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện dự án, nhà đầu tư phải thực hiện đúng theo trình tự thủ tục của pháp luật, đặc biệt là phải làm rõ những tác động đến môi trường; phương án bảo vệ môi trường, phương án khắc phục. Đồng thời, phải công khai đầy đủ thông tin cho người dân biết và tham vấn tới cộng đồng dân cư bảo đảm công khai, minh bạch đối với dự án.

Bên cạnh đó, trong khi các cơ quan chức năng đang xem xét đơn thư kiến nghị, đề nghị của bà con và rà soát làm rõ về trình tự thủ tục, đánh giá nguy cơ tác động môi trường dự án, thì người dân các thôn, bản tại xã Tú Đoạn cần tránh việc tụ tập, khiếu kiện đông người gây mất an ninh trật tự cũng như có những hành vi vi phạm phát luật trong và ngoài địa phương.