Dự án đường sắt tốc độ cao đã được nghiên cứu rất kỹ lưỡng, cẩn trọng

Theo Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đã được nghiên cứu rất dài, trong khoảng 18 năm. Hồ sơ được Chính phủ chỉ đạo rà soát, tính toán kỹ lưỡng cẩn trọng tham khảo kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới để hoàn thiện và kết quả dự báo nhu cầu vận tải, tiềm lực quốc gia cho thấy năm 2027 là thời điểm thích hợp để đầu tư.

Tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, sau khi lắng nghe phần thảo luận của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng đã giải trình làm rõ các ý kiến.

Dự án đã được nghiên cứu rất kỹ lưỡng, cẩn trọng

Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự án đã được nghiên cứu rất dài, trong khoảng 18 năm. Hồ sơ được Chính phủ chỉ đạo rà soát, tính toán kỹ lưỡng cẩn trọng trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới để hoàn thiện. Kết quả dự báo nhu cầu vận tải, tiềm lực quốc gia cho thấy năm 2027 là thời điểm thích hợp để đầu tư. Bên cạnh đó, Bộ Chính trị cũng đã thảo luận kỹ lưỡng về chủ trương đầu tư, các yếu tố, điều kiện để triển khai dự án.

Giải thích về sự phù hợp của dự án với chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, Bộ trưởng cho biết báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đã trình bày sự phù hợp về chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, quy hoạch mạng lưới đường sắt, các quy hoạch vùng tỉnh liên quan. Riêng quy hoạch thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh chưa được phê duyệt nhưng phương án hướng tuyến đều được 2 thành phố tích hợp vào quy hoạch.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã chỉ đạo cần xem xét điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất trong đó cập nhật nhu cầu dự kiến cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là khoảng 10.827ha. Các địa phương đã cập nhật hướng tuyến, công trình trên tuyến, nhu cầu đất dành cho dự án.

Làm rõ về những ý kiến liên quan tới phạm vi dự án, hướng tuyến, Bộ trưởng Giao thông vận tải cho hay dự án có điểm đầu từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và điểm cuối là Thủ Thiêm (Thành phố Hồ Chí Minh). Riêng đoạn từ Hà Nội – Lạng Sơn và Thành phố Hồ Chí Minh – Cần Thơ sẽ có hai dự án riêng, đang được triển khai quyết liệt, theo khổ tiêu chuẩn. Dự án Hà Nội – Lạng Sơn đang được dự kiến vay vốn từ Trung Quốc; còn dự án Thành phố Hồ Chí Minh – Cần Thơ đã thực hiện nghiên cứu tiền khả thi và thu xếp nguồn vốn.

Đã lựa chọn phương án ngắn nhất

Về hướng tuyến nhà ga, Bộ trưởng Giao thông vận tải cho biết cơ quan soạn thảo đã lựa chọn phương án ngắn nhất có thể và tương đối phù hợp, cơ quan trình sẽ tiếp tục nghiên cứu ý kiến của các đại biểu.

Về giải pháp thiết kế công trình, Bộ trưởng chia sẻ, 30% kết cầu nền đất được sử dụng ở những vị trí không thể xây cầu hoặc hầm vì nguyên tắc đường sắt tốc độ cao 100% là ở trên cao, khi nào vào ga thì mới xuống.

Về tiêu chuẩn, Bộ trưởng thông tin trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi chưa quy định ngay tiêu chuẩn là để tránh áp đặt công nghệ trong các bước tiếp theo. Tới bước thiết kế kỹ thuật tổng thể (FEED) mới xác định cụ thể tiêu chuẩn kỹ thuật cho dự án.

Về hình thức đầu tư, qua nghiên cứu quốc tế 27 dự án đầu tư đường sắt theo hình thức PPP là không khả thi, một số quốc gia đầu tư theo PPP nhưng không thành công phải quốc hữu hoá hoặc nâng mức hỗ trợ của Nhà nước lên rất cao.

Một số dự án có áp dụng PPP nhưng chủ yếu ở các khu thương mại, nhà ga trung tâm hoặc một số đoạn tuyến hiệu quả, do đó, để thực hiện thành công dự án mang tầm chiến lược quốc gia, Chính phủ đề xuất thực hiện dự án theo phương thức đầu tư công.

Số năm hoàn vốn tối đa là 33,61 năm

Về hiệu quả kinh tế, tài chính, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết dự án ước tính mang lại 7 lợi ích rất lớn về kinh tế xã hội. Nhưng trong 4 năm đầu khai thác, doanh thu chỉ đủ bù đắp chi phí vận hành còn chi phí bảo trì kết cấu hạ tầng, Nhà nước phải hỗ trợ một phần từ nguồn vốn sự nghiệp. Số năm hoàn vốn tối đa là 33,61 năm.

Về các ý kiến nguồn vốn, khả năng cân đối vốn, dự kiến nguồn vốn ngân sách nhà nước bố trí trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn để đầu tư dự án hoàn thành vào năm 2035, bố trí trong 12 năm, mỗi năm bình quân là 5,6 tỷ USD.

"Hiện nay, chúng ta dự kiến vay tối đa 30% nhưng chưa quyết định vay trong nước hay nguồn vốn ODA mà phụ thuộc vào hiệu quả", ông Thắng nhấn mạnh.

Về tổ chức thực hiện, với các dự án lớn, sẽ có hai khâu buộc phải thuê nước ngoài là tư vấn quản lý dự án và tư vấn giám sát. Đây là hai bộ phận quyết định dự án có đúng tiến độ hay không, đây là những yếu tố cốt tử cần quan tâm.

Về cơ chế đặc thù, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, để thực hiện dự án lớn và chưa từng có như vậy, rất cần cơ chế đặc thù để thực hiện dự án, rút ngắn thời gian. Bên cạnh đó, người đứng đầu ngành giao thông cũng nhấn mạnh cần chú trọng, làm cẩn thận khâu chuẩn bị vì đây là quãng thời gian vô cùng quan trọng, nếu không sẽ đến nhiều hệ lụy như thời gian vừa qua.