Ðồng hành cùng nông dân

Chúng tôi đến Nhà máy sắn Văn Yên (SAVY) vừa lúc nhà máy dồn sức sửa chữa để chạy ca máy đầu tiên trong niên vụ mới, lắp đặt hệ thống xử lý nước thải hiện đại…

Nhà máy thân thiện với môi trường

Trong bộ quần áo bảo hộ lao động, đầu đội mũ tai bèo, giày vải, kỹ sư Nguyễn Quốc Trinh, Giám đốc SAVY cùng gần ba chục công nhân khẩn trương lắp đặt hệ thống hâm nóng nước thải. Đây là sáng kiến mới và do công nhân nhà máy tự chủ trong sản xuất, lắp đặt từ phương pháp tận dụng nhiệt từ khí thải, giúp tăng nhiệt độ từ 5 đến 7 độ trong điều kiện môi trường xuống thấp, giúp các men vi sinh vật trong hồ sigas sinh sôi phát triển. Ngay trong buổi sáng, hai máy kéo công suất lớn cùng bằng ấy con người kéo những tấm bạt nhựa HDPE lớn có chiều dài hơn 100 m, phủ kín mặt hồ chứa nước thải số 2 có thể tích 50 nghìn m3, hồ chứa dưới sự hoạt động của men vi sinh tạo ra khí bi-ô-ga thu hồi về đốt sấy khô tinh bột sắn, vừa xử lý triệt để ô nhiễm môi trường. Để có một quyết định đầu tư chiều sâu hệ thống xử lý nước thải công nghiệp, với tổng kinh phí lên tới bốn tỷ đồng, giữa SAVY với các chuyên gia tư vấn công nghệ về xử lý môi trường do Công ty TNHH kỹ thuật bi-ô-ga công nghiệp Lê Ga, có trụ sở tại Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, là một bước đi táo bạo, nhằm gắn bó lâu dài với nông dân vùng nguyên liệu sắn Văn Yên. Qua đó, nước thải được xử lý triệt tiêu qua các hồ sigas đủ 45 ngày mới trả về môi trường. Bởi trước đó, SAVY đã đầu tư hồ sigas số 1, dung tích chứa 100 nghìn m3, tổng kinh phí xây lắp hơn ba tỷ đồng, nhưng do thời gian nghỉ giữa vụ kéo dài năm tháng, các men vi sinh trong hồ chứa bị chết nhiều nên việc tạo khí mê-tan kém hiệu quả, dung tích hồ chứa chưa đủ dung lượng lưu tích theo thiết kế, do vậy không bảo đảm thời gian lưu tích và xử lý nước thải đủ 45 ngày trước khi thải ra môi trường. Ngày 28-4-2011, UBND tỉnh Yên Bái đã ra Quyết định số 456/QĐ-UB yêu cầu SAVY tạm dừng sản xuất để khắc phục xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn môi trường.

Theo Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty cổ phần Nông lâm sản thực phẩm Yên Bái Trần Công Bình thì Nhà máy sắn Văn Yên có diện tích 15,4 ha, nhà máy đã dành phần lớn diện tích đất cho xây dựng hai hồ chứa nước thải đạt 150 nghìn m3, các hồ điều hòa, hồ sinh thái trước khi thải ra môi trường có diện tích lên đến năm ha. Chung quanh nhà máy đều có cây xanh thân thiện với môi trường, các hồ sinh thái được trồng cây thủy sinh dưới hồ nhằm tiêu huỷ các chất gây ô nhiễm còn dư trong nước thải. SAVY còn dành một quỹ đất thích hợp, phối hợp cùng Trung tâm Khuyến nông huyện Văn Yên để thử nghiệm các loại sắn cao sản mới, nhằm trồng gối vụ giúp nhà máy có nguyên liệu đầu vào để sản xuất liên tục. Sự cải tiến của hai hồ sigas tạo ra lượng khí mê-tan đủ cung ứng năng lượng đốt lò sấy, tiết kiệm hơn với việc sử dụng dầu đốt như thiết kế ban đầu. Nếu một tấn sản phẩm theo thiết kế dùng 81 lít dầu FO tiêu tốn hơn 1,2 triệu đồng, nay sử dụng khí bi-ô-ga chỉ phải chi phí 300 nghìn đồng/tấn, đã tiết kiệm được 900 nghìn đồng/tấn sản phẩm. Do vậy, đã hạ giá thành đủ sức cạnh tranh trên thị trường, đưa thu nhập bình quân của người lao động đạt hơn 3,5 triệu đồng/tháng, mọi quyền lợi của công nhân đều được quan tâm bảo đảm tốt.

Cùng canh tác bền vững

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Yên Bái, quy hoạch vùng sắn hằng năm là 13.500 ha, nhưng những năm gần đây trồng sắn có hiệu quả trước mắt, nên nông dân đã trồng với diện tích lớn hơn nhiều. Một yếu tố do việc trồng sắn cao sản gây ra là tốc độ bạc màu của đất khá lớn, nếu không có canh tác bền vững thì lợi bất cập hại trong việc phát triển cây công nghiệp này. SAVY đã cùng chính quyền chín xã trong vùng nguyên liệu ký cam kết canh tác bền vững, theo đó, dưới sự chỉ đạo của cán bộ khuyến nông huyện các đồi sắn tại các xã như: Quang Minh, An Bình, Đông Cuông, Tân Hợp, Yên Thái… đều trồng cây xanh trên đỉnh, trồng xen thảm cây cốt khí, trồng xen đỗ, lạc, san gạt đường băng chống xói mòn… Do vậy, những đồi sắn cao sản KM94, KM60, HN124… đều cho năng suất cao, bình quân mỗi ha đạt từ 20 đến 30 tấn, năm 2010, SAVY đã xuất hơn 50 tỷ đồng thu mua sắn củ trong dân với giá 200 nghìn đồng/tạ, đạt kế hoạch sản xuất đã đề ra.

Thăm xã Quang Minh, một xã có 100% số dân là đồng bào Dao sinh sống, Bí thư Đảng ủy xã Đặng Phúc Vạn phấn khởi cho biết: Xã mình trồng được hơn 600 ha sắn. Nhờ làm tốt việc canh tác bền vững trên đất dốc cho nên năm trước, toàn xã bán cho nhà máy hơn 12 nghìn tấn sắn củ, dân mình thu về nhiều tiền để xây nhà, mua xe máy, nuôi con em đi học tại các trường trong tỉnh. Sự hợp tác nhịp nhàng có hiệu quả giữa nhà máy với nông dân trong xã được nhà máy “thưởng nóng” cho xã 116 triệu đồng, là tín hiệu vui trong sự liên kết bền vững công – nông bền vững ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bước vào vụ sản xuất 2011- 2012, do những biến động của nền kinh tế thế giới cho nên Nhà máy sắn Văn Yên dự tính giá thu mua sắn củ tươi trong dân từ 130 nghìn đồng đến 150 nghìn đồng/tạ, bảo đảm thu mua hết sản phẩm nông dân đem bán tại nhà máy không kể ngày đêm. Với tỉnh miền núi hàng chục năm loay hoay thử nghiệm “nuôi con gì, trồng cây gì” thì cây sắn cao sản đã khẳng định đứng vững trên vùng đất dốc, đem lại thu nhập cao và tạo diện mạo mới cho vùng cao.