Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng: Việc hệ trọng và cần kíp. Không đổi mới là tự phủ định mình

Quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng, Đảng ta luôn coi trọng, thường xuyên đổi mới phương thức lãnh đạo (PTLĐ), nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ qua từng giai đoạn lịch sử.

Không đổi mới là tự phủ định mình

Lịch sử minh chứng, có những thời điểm cách mạng gặp khó khăn, khủng hoảng, thoái trào, thậm chí thất bại tạm thời không phải do sai lầm về đường lối mà do PTLĐ chưa phù hợp, chưa bắt kịp với sự thay đổi, vận động không ngừng của thực tiễn. Chính vì vậy, đổi mới PTLĐ để phù hợp với những bước chuyển chiến lược trong tiến trình cách mạng và sự phát triển của đất nước, được Đảng ta xem là yêu cầu quan trọng hàng đầu trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và HTCT.

Bắt kịp những bước chuyển chiến lược

Gần 93 năm qua, để thực hiện thành công sứ mệnh cao cả mà lịch sử dân tộc và nhân dân giao phó, Đảng ta không ngừng nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi để đổi mới, bổ sung và hoàn thiện PTLĐ, không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu, phù hợp với những bước chuyển chiến lược trong tiến trình cách mạng Việt Nam và sự phát triển của đất nước.

Đại hội VI của Đảng mở đầu thời kỳ đổi mới ở nước ta, khẳng định: Quyết tâm đổi mới công tác lãnh đạo của Đảng theo tinh thần cách mạng và khoa học. Thay vì lãnh đạo một cách trực tiếp, giờ đây Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng Cương lĩnh, đường lối, quan điểm, chủ trương, các nghị quyết, nguyên tắc giải quyết những vấn đề lớn, có ý nghĩa chính trị quan trọng. Đảng lãnh đạo nhưng không bao biện, làm thay Nhà nước, trái lại, phát huy mạnh mẽ vai trò chủ động, sáng tạo của Nhà nước trong việc quản lý đất nước, quản lý xã hội. Đây là một bước tiến quan trọng trong nhận thức, tư duy lý luận của Đảng ta về PTLĐ, cầm quyền của Đảng.

Đại hội VII đề cập đến “đổi mới nội dung và PTLĐ”, xác định đây là một trong những “vấn đề quan trọng và bức xúc”. Nhận thức về PTLĐ và đổi mới PTLĐ của Đảng ngày càng rõ, cụ thể và phù hợp hơn, thể hiện qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991.

Từ Đại hội VII đến nay, tất cả đại hội Đảng đều đề ra nhiệm vụ, giải pháp đổi mới PTLĐ. Đặc biệt, Đại hội X nhìn thẳng sự thật, thừa nhận đổi mới PTLĐ của Đảng đối với HTCT mà trọng tâm là đối với Nhà nước còn chậm và lúng túng; phê phán hai khuynh hướng lệch lạc trong giải quyết mối quan hệ giữa Đảng với Nhà nước là buông lỏng sự lãnh đạo của Đảng hoặc bao biện, làm thay Nhà nước. Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 30-7-2007 về tiếp tục đổi mới PTLĐ của Đảng đối với hoạt động của HTCT.

Đại hội XIII của Đảng thể hiện bước phát triển quan trọng trong quá trình đổi mới tư duy lý luận của Đảng, nhấn mạnh phải đổi mới mạnh mẽ PTLĐ trong điều kiện mới. Trên cơ sở tổng kết 15 năm triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 5, khóa X, Hội nghị Trung ương (HNTƯ) 6, khóa XIII ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TƯ ngày 17-11-2022 về tiếp tục đổi mới PTLĐ, cầm quyền của Đảng đối với HTCT trong giai đoạn mới.

Trong đó, Trung ương đặc biệt nhấn mạnh: Việc đổi mới PTLĐ của Đảng đối với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội phải bảo đảm giữ vững, tăng cường vai trò lãnh đạo, nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, cầm quyền của Đảng; nâng cao vai trò, trách nhiệm, hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước; chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ phát triển mới.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu khai mạc Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. Ảnh: TTXVN

Qua mỗi chặng đường, căn cứ vào nhiệm vụ, Đảng luôn chủ động cải tiến, đổi mới PTLĐ phù hợp với yêu cầu phát triển của thực tiễn. Đặc biệt, từ năm 1986, khởi xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới, để thực hiện sự nghiệp đổi mới toàn diện, sâu sắc đất nước, Đảng đứng trước yêu cầu phải đổi mới nội dung và PTLĐ, từng bước xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước. Qua các giai đoạn, Đảng tiếp tục cụ thể hóa, làm sáng tỏ, phong phú hơn các quan điểm chỉ đạo, yêu cầu và bước đi không ngừng đổi mới PTLĐ một cách vừa tổng quát, vừa cụ thể trên các lĩnh vực của đời sống kinh tế-xã hội, đạt được nhiều tiến bộ trong thực tiễn lãnh đạo sự nghiệp đổi mới.

Cách đây hơn 30 năm, thành trì của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô sụp đổ. Nguyên nhân cốt tử gây ra “một chấn động chính trị khủng khiếp nhất thế kỷ 20” đó là việc Đảng Cộng sản Liên Xô đã thực hiện không đúng đắn PTLĐ đối với nhà nước và xã hội. Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ sự kiện lịch sử đau đớn ngoài ý muốn của những người cộng sản chân chính có ý nghĩa to lớn đối với các nước xã hội chủ nghĩa, trong đó có Việt Nam để tiếp tục đạt được nhiều thành tựu hơn nữa trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Sự đổi mới trong PTLĐ của Đảng không chỉ được đúc rút từ những thành quả cách mạng, mà còn có cả bài học xương máu từ những sai lầm, khuyết điểm, thất bại bởi PTLĐ không phù hợp với thực tiễn. Trong cuộc cải cách ruộng đất và chỉnh đốn Đảng ở miền Bắc (1953-1956), khi phát hiện sai lầm, Trung ương Đảng họp tự kiểm điểm suốt một tháng và thẳng thắn thừa nhận: “Đó là những sai lầm nghiêm trọng, phổ biến, kéo dài về nhiều mặt, những sai lầm về những vấn đề nguyên tắc, trái với chính sách của Đảng, trái với nguyên tắc và điều lệ của một đảng theo Chủ nghĩa Mác-Lênin, trái với chế độ pháp luật của nhà nước dân chủ nhân dân”.

Các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị phụ trách công tác này đều tự phê bình một cách sâu sắc và tự nhận hình thức kỷ luật rất nghiêm khắc. Tổng Bí thư Trường Chinh xin từ chức. Các đồng chí Lê Văn Lương, Hoàng Quốc Việt xin rút khỏi Bộ Chính trị. Sau khi hội nghị kết thúc, Đảng tổ chức cuộc mít tinh lớn tại Nhà hát Lớn Hà Nội, công khai thừa nhận sai lầm trước nhân dân.

Rõ ràng, đổi mới PTLĐ không chỉ là đòi hỏi khách quan của thực tiễn, mà còn là nhu cầu tự thân của Đảng để làm tròn sứ mệnh chèo lái con thuyền cách mạng vượt qua mọi thác ghềnh với muôn vàn khó khăn, thử thách, giành từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

“Ý dân là ý trời”

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Ý dân là ý trời. Làm đúng ý nguyện của dân thì ắt thành. Làm trái ý nguyện của dân thì ắt bại. Đó là lời nói chí lý của thánh hiền đời xưa”. Ở đây, Người không chỉ nhắc lại lời của thánh hiền xưa, mà chính là khẳng định một quy luật lịch sử của quá trình dựng nước và giữ nước của ông cha ta. Bất cứ một công cuộc kiến thiết nào, bất cứ một cuộc chiến tranh nào, bất cứ một triều đại nào trong lịch sử dân tộc ta, cũng chỉ có thể gặt hái được thành công khi có mục đích hợp lòng dân, xuất phát từ lợi ích chung của dân, được dân ủng hộ; không hợp lòng dân, đi ngược lại lợi ích của dân, không được dân ủng hộ thì đều thất bại.

Thấu triệt lời dạy của Người, trong quá trình không ngừng đổi mới, hoàn thiện PTLĐ, Đảng luôn lấy dân làm gốc, lắng nghe ý kiến của nhân dân, dựa vào dân để xây dựng Đảng. Lấy dân làm gốc, không được xa rời quần chúng nhân dân cũng chính là một trong những bài học quan trọng hàng đầu mà Đảng ta đúc kết được trong quá trình lãnh đạo cách mạng. Tức là mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải được xây dựng trên cơ sở lợi ích, nguyện vọng của nhân dân.

Mọi hành động xa rời quần chúng nhân dân và đi ngược lại quyền lợi của quần chúng nhân dân sẽ khiến cho sức mạnh của Đảng suy yếu. Ngược lại, nếu như Đảng trong sạch, vững mạnh thì lợi ích của nhân dân, dân tộc và đất nước sẽ được bảo đảm và không ngừng tăng lên. Trong hoàn cảnh Đảng có sai lầm, khuyết điểm, nhân dân vẫn thiết tha mong đợi Đảng khắc phục sai lầm, đưa đất nước tiến lên.

Đã trở thành một việc làm không thể thiếu, như bao lần phát huy trí tuệ của nhân dân tham gia đóng góp vào những chủ trương, quyết sách của Đảng, trước khi trình HNTƯ 6, khóa XIII thảo luận ban hành nghị quyết mới, Ban chỉ đạo Trung ương tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5, khóa X về tiếp tục đổi mới PTLĐ của Đảng đối với hoạt động của HTCT đã triển khai tổng kết nghị quyết một cách nghiêm túc, bài bản, công phu, khoa học, có sự tham gia, phối hợp chặt chẽ, với tinh thần trách nhiệm cao của các ban, bộ, ngành Trung ương và các địa phương, các đồng chí lão thành cách mạng, các đồng chí nguyên lãnh đạo Đảng và Nhà nước. Như vậy, nghị quyết được xây dựng trên cơ sở khảo sát kỹ, tổng kết thực tiễn, bám sát cơ sở, đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong đổi mới PTLĐ của Đảng đối với HTCT, phù hợp với ý nguyện và tạo được sự đồng thuận cao trong nhân dân.

Nhìn lại kết quả thực hiện Nghị quyết Trung ương 5, khóa X, nổi bật như việc lập lại Ban Kinh tế Trung ương, Ban Nội chính Trung ương, chuyển Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng về trực thuộc Bộ Chính trị, do đồng chí Tổng Bí thư trực tiếp làm trưởng ban; thành lập Ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cấp tỉnh; ban hành và sát sao chỉ đạo thực hiện các nghị quyết, chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại và đổi mới xây dựng Đảng và HTCT trong sạch, vững mạnh toàn diện… đã góp phần tích cực cho việc đổi mới, nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của HTCT.

Kinh tế-xã hội không ngừng phát triển, quốc phòng, an ninh được bảo đảm, đặc biệt là công tác phòng, chống tham nhũng có bước tiến đột phá, đạt nhiều kết quả rất quan trọng, toàn diện, rõ rệt, để lại dấu ấn tốt đẹp và lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình, ủng hộ, được cộng đồng quốc tế ghi nhận.

Những thành tựu đạt được trong quá trình đổi mới, hoàn thiện PTLĐ là minh chứng cho tư tuy, bản lĩnh, tầm nhìn, nắm bắt tình hình và đưa ra những quyết sách đúng đắn, kịp thời của Đảng ta. Sự tin tưởng, ủng hộ của nhân dân cũng chính là động lực, nền tảng vững chắc để Đảng lãnh đạo HTCT thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ đề ra.

Qua những lần Đảng chủ trương, quyết nghị đổi mới PTLĐ, gần đây nhất là HNTƯ 6, khóa XIII, cán bộ, đảng viên và nhân dân hoàn toàn có cơ sở để kỳ vọng và tin tưởng vào những thành tựu mới, đột phá mới trên cơ sở những quan điểm, giải pháp được xây dựng từ tinh thần cầu thị, trí tuệ tập thể, gạn đục khơi trong từ thực tiễn sinh động và đặc biệt là sự tham gia đóng góp, giám sát của quần chúng nhân dân trong mọi giai đoạn thực thi nghị quyết.

Rõ ràng, việc đổi mới PTLĐ của Đảng là thực sự cần kíp, cấp bách, đáp ứng nguyện vọng của đông đảo cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Vậy “cốt lõi” đổi mới PTLĐ là gì? Nội dung này sẽ được làm rõ ở bài viết tiếp theo.