Đổi mới nghiên cứu và giảng dạy văn học trong bối cảnh hội nhập

Nhân dịp kỷ niệm 70 năm thành lập Viện Văn học, Hội thảo khoa học Những vấn đề mới trong nghiên cứu và giảng dạy văn học từ tầm nhìn hiện đại đã diễn ra vào ngày 21/12, tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam.

Phát biểu tại sự kiện, Tiến sĩ Trần Thiện Khanh, Phó Viện trưởng Viện Văn học nhận định, vấn đề tầm nhìn hiện đại đặt ra trong Hội thảo được hiểu là khung tri thức mới, hệ hình tri thức hiện đại. Đó là thành quả của khoa học xã hội, nhân văn hiện đại và là kết quả của quá trình đổi mới ở Việt Nam.

Hội thảo tập trung thảo luận ở 2 tiểu ban với các vấn đề chính như: những thành tựu, kinh nghiệm và định hướng nghiên cứu văn học ở Việt Nam trong bối cảnh mới; những vấn đề mới về phương pháp tiếp cận, việc đánh giá những hiện tượng văn học mới, các di sản văn học… trong nghiên cứu văn học Việt Nam và văn học nước ngoài; mối quan hệ giữa nghiên cứu văn học ở viện hàn lâm với thực tiễn giảng dạy ở các trường đại học; vấn đề đổi mới giảng dạy và đào tạo văn học ở nhà trường trong bối cảnh mới.

Trình bày tham luận “Nên ứng xử như thế nào với tác phẩm văn học trong giảng dạy văn học của nhà trường phổ thông?”, Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết cho biết: “Mục đích của hầu hết các kỹ thuật dạy học hiện đại đều nhằm giúp các em kết hợp tư duy độc lập và hoạt động nhóm, khám phá cái hay, cái đẹp cùng các thông điệp, tư tưởng trong các tác phẩm văn học. Đó là việc mà bất kỳ giáo viên nào có ý thức phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh cũng đều thực hiện trong các tiết học, thông qua hệ thống câu hỏi tạo tình huống cho các em suy nghĩ, thảo luận, trao đổi”.

Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết cho rằng, ý kiến của giáo viên ngữ văn nên mang tính gợi mở, dẫn dắt cho học sinh suy nghĩ, trao đổi và thảo luận.

Trên tinh thần ấy, giáo viên có thể là người đặt ra vấn đề nhưng không hẳn là người chốt lại nội dung cuối cùng. Ý kiến của họ nên mang tính gợi mở, dẫn dắt cho học sinh suy nghĩ, trao đổi và thảo luận. Hơn nữa, giáo viên cũng cần đặt mình vào vai trò người tiếp nhận văn bản cùng với học sinh, thay vì đưa ra những kết luận theo khuôn mẫu.

Nhìn chung, các ý kiến tại Hội thảo đã phân tích, bàn luận những vấn đề xoay quanh mối quan hệ giữa nghiên cứu văn học một cách hàn lâm với thực tiễn giảng dạy trong các trường đại học. Từ đó, chỉ ra sự tương thích của các lý thuyết, phương pháp tiếp cận đối với thực tiễn văn học dân tộc và ảnh hưởng của các thành tựu nghiên cứu lý luận, phê bình văn học sử, góp phần việc xây dựng các chương trình đào tạo ngữ văn trong nhà trường.

Hội thảo là dịp để nhiều thế hệ cán bộ đã và đang công tác tại Viện Văn học, các nhà nghiên cứu, giảng dạy văn học trên toàn quốc có cơ hội gặp gỡ, công bố và chia sẻ những thành quả nghiên cứu khoa học mới. Các tham luận đạt chất lượng sẽ được lựa chọn để Viện Văn học xuất bản kỷ yếu.