Đổi mới dạy và học đáp ứng kỳ thi THPT quốc gia

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) vừa công bố phương án tổ chức kỳ thi THPT quốc gia, bắt đầu thực hiện từ trung tuần tháng 6-2015. Kết quả kỳ thi nhằm xét công nhận tốt nghiệp THPT và làm căn cứ tuyển sinh ĐH, CĐ.Ngay sau khi Bộ công bố, Sở GD và ĐT nhiều tỉnh, thành phố đã chủ động đổi mới phương pháp dạy và học, đáp ứng yêu cầu kỳ thi THPT quốc gia.

Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội), Chủ tịch Hội tâm lý giáo dục Hà Nội cho biết, phương án tổ chức một kỳ thi quốc gia có tác động rất lớn đến việc dạy và học ở các trường phổ thông. Người dạy phải thay đổi cách dạy chứ không đơn thuần là truyền thụ kiến thức; thay đổi cách tổ chức, dẫn dắt để học sinh có niềm say mê học tập, tự chiếm lĩnh được kiến thức.

Theo phương án đã công bố, đề thi đánh giá thí sinh ở bốn mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao. Vì vậy, giáo viên cần giúp học sinh thay đổi cách học tập, đáp ứng theo tinh thần đổi mới với “bốn cái tự”. Thứ nhấthọc sinh phải biết tự học. Hiện nay, tính tự học của học sinh rất yếu, kể cả sinh viên đại học. Do đó, các trường phổ thông cần dạy cho các em cách triển khai lô-gích từng vấn đề, từng mục, từng môn để học sinh sắp xếp, phát triển ý, chứ không phải đọc lại lời của thầy dạy hay sách giáo khoa “nói”. Và từ những kiến thức cơ bản ấy, học sinh phải biết vận dụng. Thí dụ, môn Toán phải làm các bài tập cụ thể, còn các môn khác phải vận dụng kiến thức từ đời sống để lý giải nó. Thứ hailà tự tin. Tự tin trên cơ sở phải biết tự học, phải có kiến thức và dám chấp nhận khó khăn để giải quyết bài toán, bài tập, kiến thức, vấn đề. Học sinh hiện nay vẫn còn nặng về làm theo, thầy dạy cái gì là trông chờ vào bạn, vào thầy. Thứ balà tự giác. Các em phải xây dựng được kế hoạch học tập của mình để đưa ra những mục tiêu, kế hoạch, từ đó phấn đấu. Cuối cùng là biết tự rèn luyện bản thân. Các em cần phấn đấu trong mọi điều kiện, mọi hoàn cảnh thì mới phát triển được, chứ không chỉ có một mớ kiến thức theo kiểu “học vẹt”. Bộ GD và ĐT đã đưa ra “ba cái chuẩn”, nghĩa là môn Toán giúp học sinh có tư duy cơ bản; môn Ngữ văn là tiếng “mẹ đẻ”, thì các em phải diễn đạt tốt, và môn Ngoại ngữ là để hội nhập, phát triển. Đây là ba môn học cơ bản không thể thiếu được đối với mỗi học sinh. Ba môn bắt buộc nói trên nhằm giúp học sinh có một trình độ nhất định thì mới gọi là kỳ thi THPT quốc gia.

Đề thi năm 2015 là hướng tới đánh giá năng lực người học, vì thế khả năng sáng tạo của học sinh là rất quan trọng. Do đó, các em không chỉ nắm vững kiến thức cơ bản, mà còn phải học cách liên hệ thực tế, quan hệ cuộc sống sẽ giải đáp được các câu hỏi có tính vận dụng cao. Mặc dù Bộ GD và ĐT chưa có hướng dẫn các trường tổ chức cách dạy và học theo yêu cầu kỳ thi THPT quốc gia, nhưng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng đã chủ động kết hợp học đồng đều tất cả các môn theo phân phối chương trình của Bộ GD và ĐT.Việc học thêm được thực hiện theo cách “xé nhỏ” các lớp theo yêu cầu của các em. Trong tháng 9 này, nhà trường có kế hoạch đưa bài tập cho học sinh đọc xem có hiểu không, đồng thời, yêu cầu các em “nhặt” ra ý chính, ý phụ để từ đó lập sơ đồ tư duy. Theo kế hoạch, tháng 11 tới, nhà trường tiếp tục ra các bài tập kết hợp chương trình phổ thông, đề thi ĐH để đánh giá năng lực tự học và kết quả của học sinh.

Đề cập những việc làm cụ thể sau khi Bộ GD và ĐT công bố phương án tổ chức kỳ thi THPT quốc gia, Giám đốc Sở GD và ĐT thành phố Đà Nẵng Lê Trung Chinh cho biết, Sở chỉ đạo các trường THPT, Trung tâm GDTX một số nội dung như: Tuyên truyền đến phụ huynh và học sinh về những đổi mới của kỳ thi, giúp học sinh hiểu thật cặn kẽ phương thức tuyển sinh. Sở GD và ĐT thành phố Đà Nẵng chỉ đạo các trường có những điều chỉnh trong mục tiêu dạy và học. Từ trước đến nay, các trường THPT chỉ đặt mục tiêu thi tốt nghiệp THPT là chủ yếu. Với phương án này, giáo viên sẽ phải dạy theo hướng phân hóa đối tượng, cùng trong một tiết dạy nhưng sẽ có nhiều mức độ cung cấp kiến thức khác nhau. Với những đổi mới phương thức thi như hiện nay, yêu cầu với các trường sẽ phải cao hơn: Vừa phải bảo đảm giáo dục toàn diện, vừa bảo đảm chất lượng của kỳ thi.

Đề thi đánh giá thí sinh ở bốn mức độ, làm thế nào để giúp học sinh học, làm tốt bài thi? Trả lời câu hỏi này của chúng tôi, Phó Giám đốc Sở GD và ĐT tỉnh Tuyên Quang Ma Quang Hiếu khẳng định, đề thi của Bộ GD và ĐT không nằm ngoài chương trình giáo dục phổ thông, vì vậy, Sở sẽ tăng cường kiểm tra, thanh tra và tư vấn giúp đỡ các trường giảng dạy theo sát khung chương trình; đồng thời bồi dưỡng cho học sinh theo hướng nắm chắc kiến thức cơ bản, bảo đảm chuẩn kỹ năng để linh hoạt làm bài thi theo hướng đề mở. Ban Giám đốc Sở đã chỉ đạo bộ phận chuyên môn là phòng giáo dục trung học và phòng kiểm định chất lượng của tỉnh tập trung nghiên cứu để tham mưu cho lãnh đạo về công các quản lý, chỉ đạo. Tiếp đó, Sở sẽ triệu tập cán bộ quản lý của các trường THPT và các bộ phận liên quan để triển khai Quyết định số 3538 của Bộ GD và ĐT phê duyệt thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ từ năm 2015, qua đó tiếp thu ý kiến phản hồi từ cơ sở và sẽ có chủ trương chung trong quản lý, điều hành chương trình dạy và học.