Đô thị hóa Việt Nam trước những thách thức mới của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh

Ngày 8/11, Bộ Xây dựng phối hợp Diễn đàn Đô thị Việt Nam, Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, Hiệp hội các đô thị Việt Nam tổ chức Hội thảo trực tuyến với chủ đề “Đô thị hóa Việt Nam trước những thách thức mới của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh”.

Hội thảo có sự tham gia của các chuyên gia đến từ các tổ chức quốc tế như: Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ), Văn phòng Hợp tác Thụy Sĩ tại Việt Nam (SECO); đại diện các bộ, ngành Trung ương, các địa phương…

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Xây dựng Lê Quang Hùng nhấn mạnh: Từ năm 2008, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã quyết định lấy ngày 8/11 hằng năm là “Ngày đô thị Việt Nam” nhằm tôn vinh các đô thị và nhấn mạnh vai trò trung tâm tạo động lực tăng trưởng kinh tế của các đô thị. Hội thảo là cơ hội để cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về mô hình phát triển đô thị theo hướng phát triển bền vững, góp phần hiện thực hóa các chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam trong giai đoạn 2021 – 2030.

Trong gần 35 năm đổi mới, quá trình đô thị hóa của Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tỷ lệ đô thị hóa tăng nhanh, đến nay đã đạt khoảng 40%, với 870 đô thị phân bố tương đối đều trên cả nước. Đô thị hóa đã từng bước gắn kết với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, không chỉ tạo ra tăng trưởng GDP mà còn góp phần tích cực vào chuyển dịch mô hình tăng trưởng trong dài hạn; đóng vai trò trung tâm thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, văn hóa, nghệ thuật, giáo dục, đào tạo và y tế…

Tuy nhiên, phát triển đô thị tại Việt Nam còn một số hạn chế: Chất lượng đô thị chưa được quan tâm đúng mức; hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội không đồng bộ và quá tải; tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng… Hơn nữa, hệ thống đô thị Việt Nam cũng đang phải đối diện với những thách thức mới nảy sinh do tác động của biến đổi khí hậu và đại dịch Covid-19. Chính phủ rất quan tâm đến công tác quy hoạch và phát triển đô thị.

Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt, triển khai nhiều đề án, chương trình cho giai đoạn 2021-2030. Sắp tới, Bộ Chính trị sẽ ban hành Nghị quyết về “Đô thị hóa, phát triển đô thị và phát triển kinh tế đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Đây sẽ là chỉ đạo ở cấp cao nhất về phát triển đô thị, từ đó Chính phủ sẽ cụ thể hóa bằng những chính sách phát triển đô thị, tái thiết đô thị và dành nguồn lực xứng đáng cho công tác này…

Theo Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam Trần Ngọc Chính, qua các đợt dịch bùng phát vừa qua, việc trưng dụng các dự án nhà tái định cư, các trường học, sân vận động, khu liên hợp thể thao… làm nơi cách ly, lập bệnh viện dã chiến thu dung, điều trị cho các bệnh nhân mắc Covid-19 và cùng với việc phải đối mặt những tác động ngày càng tồi tệ của biến đổi khí hậu, cho thấy cần phải giải bài toán cân bằng nhu cầu sử dụng đất đai. Phải có không gian dự trữ, được sử dụng linh hoạt trong trường hợp xảy ra các rủi ro thiên tai, dịch bệnh với quy mô lớn. Thực tế, việc lồng ghép, tích hợp yếu tố phòng, chống dịch với thiên tai vào quá trình quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị còn bị bỏ ngỏ, chưa được quan tâm… Để phát triển bền vững, đòi hỏi phải có cái nhìn tổng thể, lồng ghép được các yêu cầu mới trong quy hoạch và phát triển đô thị trên cả 3 khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường…

TS Tim McGrath (đến từ Dự án Thích ứng với biến đổi khí hậu vùng đồng bằng sông Cửu Long do GIZ-SECO tài trợ) cho biết, dự án đang hỗ trợ Việt Nam hoàn thiện khung pháp lý và chính sách về đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu; đề xuất áp dụng mô hình thành phố bọt biển; xây dựng giá dịch vụ thoát nước và lộ trình thực hiện, hướng đến thu hồi chi phí; xây dựng định hướng thoát nước và xử lý nước thải tại đồng bằng sông Cửu Long theo Quyết định số 1055/QĐ-TTg; áp dụng mô hình thoát nước mưa đô thị theo hướng bền vững và nghiên cứu khả thi công trình hạ tầng chống ngập úng…

Tại hội thảo, đại biểu các địa phương, các chuyên gia phát triển đô thị trong và ngoài nước cùng chia sẻ kinh nghiệm, các bài học thực tiễn, nhận diện một cách toàn diện hơn về các thách thức mới đối với đô thị và đóng góp ý kiến nhằm xây dựng, cải tạo, tái thiết đô thị Việt Nam với giải pháp đủ mạnh để chống chịu các tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch Covid-19…