“Điểm mặt” các cao tốc 2 làn xe gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông

Sau 2 vụ tai nạn giao thông (TNGT) đặc biệt nghiêm trọng làm 5 người chết, nhiều người bị thương, dư luận bức xúc vì ngoài nguyên nhân chủ quan do lái xe thiếu quan sát còn có nguyên nhân khách quan do đường hẹp, chỉ có 2 làn, không có làn dừng khẩn cấp, không có hệ thống chiếu sáng…

Rầm rộ mở nhiều cao tốc nên có nhiều khiếm khuyết

Những năm gần đây, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đã nỗ lực rất lớn trong việc tập trung mở rộng tuyến cao tốc trọng điểm nhằm kết nối, tạo động lực phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của các địa phương, góp phần tích cực nâng cao năng lực hoạt động vận tải, đáp ứng nhu cầu đi lại của nhân dân, phục vụ phát triển đất nước. Đặc biệt, năm 2023 ngành giao thông đã biến dọc chiều dài đất nước từ Bắc vào Nam thành "đại công trường", đưa vào khai thác 475 km đường cao tốc, lập kỷ lục lớn nhất từ trước đến nay.

Hàng loạt cao tốc đưa vào sử dụng năm 2023 đã mang lại diện mạo mới cho hạ tầng giao thông Việt Nam. Tuy nhiên, nhiều tuyến cao tốc còn chưa đảm bảo đủ bề rộng tiêu chuẩn, tốc độ tiêu chuẩn, chỉ có 2 làn xe, tốc độ giới hạn 80 - 90 km/h; không có làn dừng khẩn cấp, không có đèn chiếu sáng hoặc chiếu sáng không đảm bảo, khan hiếm trạm dừng nghỉ… tiềm ẩn những rủi ro cho người tham gia giao thông.

Đại diện Bộ GTVT thừa nhận thời gian qua, do nguồn lực còn hạn chế trong khi nhu cầu đầu tư đường cao tốc là rất lớn nên phải thực hiện giải pháp phân kỳ đầu tư để vừa phù hợp với quy hoạch, tiêu chuẩn thiết kế đường cao tốc vừa giải quyết nhu cầu vận tải giai đoạn trước mắt, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế -xã hội của các địa phương. Tuy nhiên, việc phân kỳ đầu tư với bề rộng mặt cắt ngang 2 làn xe, không bố trí dải phân cách giữa tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông. Đường 4 làn xe với dải dừng xe khẩn cấp không liên tục cũng có nguy cơ gây ùn tắc trong trường hợp xảy ra sự cố nếu không xử lý kịp thời; tốc độ khai thác trong giai đoạn phân kỳ còn hạn chế.

7 cao tốc không đảm bảo an toàn giao thông

Qua công tác tuần tra, kiểm soát, đảm bảo trật tự an toàn giao thông (TTATGT), Cục CSGT Bộ Công an đã phát hiện trong quá trình khai thác, sử dụng các tuyến cao tốc, có một số tuyến đường chất lượng chưa đảm bảo theo tiêu chuẩn cao tốc ngay từ khi xây dựng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông nên đã báo cáo lãnh đạo Bộ có công văn gửi Bộ GTVT đề nghị khắc phục những bất hợp lý về tổ chức giao thông trên các tuyến đường này.

Cụ thể, qua khảo sát 11 tuyến cao tốc và đoạn La Sơn – Cam Lộ, Cục CSGT đã phát hiện 7 đoạn, tuyến chưa đảm bảo an toàn đường cao tốc ngay từ khi xây dựng, đưa vào khai thác, sử dụng như không có dải phân cách cứng, không có làn dừng xe khẩn cấp hoặc có nhưng chưa đảm bảo về rộng đủ tiêu chuẩn, không đảm bảo hệ thống chiếu sáng ban đêm, tầm nhìn hạn chế… Những thiếu sót, bất cập này đã xảy ra nhiều vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng và nhiều vụ va chạm khác.

Cụ thể, tuyến Nội Bài - Lào Cai, đoạn từ Km 123 đến Km 262 + 300 hiện có 2 làn đường xe chạy, 2 làn dừng xe khẩn cấp nhưng không có dải phân cách giữa, chỉ bố trí các đoạn vượt xe. Lưu lượng trung bình 33 nghìn lượt phương tiện/ngày, đêm. Trong 1 năm (từ 2022-2023) xảy ra 50 vụ TNGT, làm 18 người chết, 43 người bị thương, hư hỏng 101 phương tiện.

Đoạn Cao Bồ - Mai Sơn - QL45 (từ Km 259 + 100 đến nút giao QL 45) có 4 làn đường xe chạy, có dải phân cách giữa nhưng không có làn dừng xe khẩn cấp, khoảng cách 4-5km bố trí 1 điểm dừng xe khẩn cấp. Lưu lượng trung bình 60 nghìn phương tiện/ngày, đêm.

Các tuyến: Trung Lương – Mỹ Thuận (từ Km 39 + 750 đến Km 100 + 126) lưu lượng trung bình 38 nghìn phương tiện/ngày, đêm; Vĩnh Hảo – Phan Thiết; Nha Trang – Cam Lâm đều không có làn dừng xe khẩn cấp trên tuyến, không có hệ thống chiếu sáng (chỉ có ở những điểm lên, xuống), khoảng 4-5km bố trí 1 dải dừng xe khẩn cấp, ban đêm tầm nhìn hạn chế.

Tuyến Hà Nội – Thái Nguyên đoạn từ Km 26 + 100 đến Km 62 + 200 hiện bề rộng làn đường xe chạy là 3,5km, làn dừng xe khẩn cấp là 1,5m, không đảm bảo về rộng dừng xe theo quy định. (Theo tiêu chuẩn cao tốc cho phép tốc độ tối đa 100km/h thì làn đường xe chạy là 3,75m, làn dừng khẩn cấp tối thiểu 3m).

Đặc biệt, trên cao tốc La Sơn – Cam Lộ thuộc dự án đường cao tốc Bắc Nam phía Đông – nơi vừa xảy ra 2 vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng gây bức xúc trong dư luận những ngày qua thì chỉ có 2 làn xe, rộng đường 23m, không có dải phân cách giữa, không có làn dừng khẩn cấp, cứ 10 km bố trí 1 đoạn vượt xe quy mô 4 làn xe. Đoạn đường này được Cục CSGT xác định tiêu chuẩn chỉ tương đương đường cấp III đồng bằng.

Nhiều nguy cơ mất an toàn trên các tuyến cao tốc

Qua khảo sát, lực lượng chức năng cũng xác định việc tổ chức giao thông trên các tuyến cao tốc còn nhiều tồn tại, bất hợp lý, xuất hiện tình trạng như: thiếu người trực chốt, hệ thống hàng rào lưới thép còn nhiều vị trí chưa khép kín nên người dân vẫn có thể tự ý đi bộ, điều khiển xe môtô, xe ba gác vào cao tốc, thậm chí có cả súc vật đi trên cao tốc như tuyến Hà Nội – Thái Nguyên; Hà Nội – Lào Cai; Trung Lương – Mỹ Thuận; Hạ Long – Vân Đồn…; xảy ra tình trạng cắt rào trèo lên cao tốc đón khách. Một số tuyến đường trong quá trình khai thác, sử dụng, chất lượng bị xuống cấp, hằn lún, lưu thông không êm thuận tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông nhưng chậm trễ trong việc khắc phục, sửa chữa. Điển hình như tuyến cao tốc Hà Nội – Lào Cai đã khai thác, thu phí trong thời gian rất dài (10 năm - từ năm 2014 đến nay), lưu lượng phương tiện tăng cao, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nhưng đoạn Yên Bái – Lào Cai vẫn chưa tiến hành đầu tư mở rộng lên 4 đến 6 làn xe theo đúng phê duyệt.

Đối với những đoạn, tuyến không có dải phân cách cứng ở giữa luôn tiềm ẩn nguy cơ TNGT; những tuyến không có làn dừng khẩn cấp khi xảy ra sự cố, TNGT thì lực lượng chức năng khó tiếp cận điểm xảy ra vu việc để xử lý ngay, nguy cơ cao gây TNGT liên hoàn và ùn tắc giao thông kéo dài.

Không nên rầm rộ mở cao tốc chỉ để “lấy thành tích”

Việc xây dựng các cao tốc mang lại hiệu quả lớn nhưng do quá chú trọng vào việc xây dựng mà chưa chú trọng chất lượng đã dẫn đến nhiều hệ luỵ, đặc biệt là tiềm ẩn nguy cơ TNGT, trên thực tế, rất nhiều vụ TNGT vừa qua đã có nguyên nhân do hạ tầng không đảm bảo. Như vụ TNGT ngày 18/2, tại Km 48+200 trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn, thuộc thôn Đông Thái, xã Phong Mỹ, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế làm 3 mẹ con tử vong, Công an tỉnh Thừa Thiên Huế đã xác định, nguyên nhân chính là do tài xế ôtô BKS 36A-485.67 là ông Phan Đình Kiều, SN 1969, trú tại xã Đăk Blà, TP Kon Tum, tỉnh Kon Tum đã vượt xe không đúng quy định để xảy ra tai nạn. Bên cạnh đó, qua kiểm tra, đánh giá lại hiện trường và phân tích tình huống, Cơ quan chức năng cũng xác định hạ tầng, tổ chức giao thông trên tuyến Cam Lộ - La Sơn còn bất cập, nhiều điểm kết thúc vượt xe có thiết kế nền đường theo kiểu “bó hẹp, thắt cổ chai” như vị trí tại Km46 + 200 – nơi xảy ra vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng trên. Vụ tai nạn mới đây nhất cũng trên tuyến đường này, cũng có nguyên nhân không có làn đường khẩn cấp nên xe tải bị hỏng phải đỗ ở làn bên phải, đường lại không có chiếu sáng, không có trạm dừng nghỉ dẫn đến việc lái xe khách mệt mỏi, đi thiếu quan sát, tông vào xe tải, làm 2 người tử vong, 9 người bị thương.

Ngày 21/2, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có chỉ đạo quy hoạch đường cao tốc phải có tầm nhìn dài hạn, tổng thể (tiêu chuẩn hoàn thiện tối thiểu 4 làn xe ôtô, đủ làn dừng khẩn cấp, vận tốc thiết kế 80- 100km/h; tuyến thẳng nhất có thể, hạn chế tối đa đi qua khu dân cư, quân sự. Tinh thần là qua sông bắc cầu, qua núi, qua đồi thì làm hầm và qua đồng bằng thì đắp đất, đổ cát) và có kế hoạch đầu tư hoàn thiện đúng tiêu chuẩn cao tốc, không đầu tư cao tốc quy mô hạn chế 2 làn xe, gây lãng phí nguồn lực và thời gian nâng cấp, mở rộng.

Việc làm đường cao tốc 2 làn cũng đã “nóng” tại phiên họp thứ 30 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội bởi rất nhiều đại biểu đã nêu ý kiến, không thể để cao tốc lại chỉ có 2 làn xe, chỉ có dải phân cách mềm mà không có phân cách cứng, không có làn dừng khẩn cấp. Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị nghiên cứu, rút kinh nghiệm, đồng thời cần xem xét tiêu chuẩn, quy chuẩn cao tốc, xác định cho rõ để có biện pháp khắc phục.

Cục CSGT cho biết, sau khi có công văn của Bộ Công an đề nghị khắc phục những bất hợp lý về tổ chức giao thông trên các tuyến cao tốc, Bộ GTVT cũng đã khắc phục tương đối nhiều về hệ thống biển báo, sơn vạch kẻ đường… Tuy nhiên, về tổ chức giao thông, kết cấu nền đường, làn đường, chiều rộng mặt đường, dải hộ lan, dải phân cách, đường gom, đường chui thì chưa khắc phục được.

Chính vì vậy, việc quan trọng trước mắt là cần phải nhanh chóng rà soát, nghiên cứu, tập trung hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông và phương án tổ chức giao thông để nâng cao an toàn khai thác trên các tuyến cao tốc phân kỳ đầu tư 2 làn, 4 làn dừng không liên tục và các tuyến quốc lộ khác; bố trí đèn chiếu sáng đảm bảo để người dân tham gia giao thông an toàn. Riêng tuyến cao tốc Cam Lộ - La Sơn cần hạ cấp khai thác theo đúng tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn cho người dân tham gia giao thông, tránh các vụ tai nạn tiếp tục xảy ra.