Di tích đền Quỷ Môn: Nơi lưu dấu những chiến tích lịch sử oai hùng

– Đền Quỷ Môn (đền Quan Trấn Ải) là ngôi đền gắn liền với lịch sử dựng nước và giữ nước của ông cha ta theo chiều dài lịch sử 600 năm qua trên mảnh đất địa đầu tổ quốc. Những năm qua các cấp, ngành đã có nhiều giải pháp tích cực để bảo tồn, phát huy giá trị di tích, góp phần lưu giữ vốn cổ cho muôn đời sau.

Đền Quỷ Môn thuộc thôn Quán Thanh, xã Chi Lăng, huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn. Đây là 1 trong 52 điểm di tích thuộc Khu di tích lịch sử Chi Lăng đã được xếp cấp Quốc gia năm 1962. Đền Qủy Môn cũng là 1 trong 24 điểm di tích thuộc Khu di tích lịch sử Chi Lăng đã được xếp hạng cấp Quốc gia đặc biệt.

Điện thờ và toàn bộ không gian thờ của đền Quỷ Môn

Theo sách Đại Nam nhất thống chí của Quốc sử Quán triều Nguyễn chép lại, đền Quỷ Môn ở xã Mai Lăng, châu Ôn, phía trước giáp khe sâu, phía sau gối núi đá, rừng cây um tùm, hình thế hiểm trở. Tương truyền đền này thờ Mã Phục Ba Tướng quân. Ngôi đền nằm trên một địa thế gò đất đẹp, có quy mô 3 gian theo hình chữ “đinh”, gồm tiền bái 3 gian và hậu cung 1 gian. Kiến trúc theo lối khung vì kèo gỗ, tường thu hồi bít đốc, 2 bên tường hồi phía trước có 2 trụ biểu theo lối trụ biểu truyền thống.

Đền thờ những nguời lính trấn ải đã chiến đấu anh dũng bảo vệ cửa ải Quỷ Môn Quan, phá tan đội quân xâm lược nhà Tống và là nơi ghi dấu vua Lê Ðại Hành làm lễ tấn phong cho các nghĩa sỹ đã xả thân vì nước. Sau này, đền thờ quan Thân Không Tướng Quân – Thân Quận Công đời thứ hai của dòng họ Nguyễn Ðức tại Quế Võ, Bắc Ninh. Người có công trấn giữ cửa ải và không ngại hy sinh thân mình vì tổ quốc. Khâm phục trước nghĩa khí của một vị tướng hiền tài, khí tiết, giỏi thao lược binh pháp, Vua Lê đã ban cho Ngài tiết Quận Công và lập đền thờ Ngài với tên gọi Đền Quan Trấn Ải. Đến nay, đền vẫn còn lưu giữ được 2 sắc phong của vua Duy Tân (năm thứ Ba 1909) và vua Khải Định (năm thứ Chín 1924) ban tặng.

Với sự trân trọng những giá trị của tiền nhân để lại, thời gian qua, UBND xã Chi Lăng, huyện Chi Lăng đã tích cực thực hiện các giải pháp để góp phần bảo tồn, phát huy giá trị ngôi đền cổ này. Cụ thể, UBND xã đã thành lập ban quản lý đền gồm 14 người, trong đó, đồng chí Phó Chủ tịch UBND xã trực tiếp làm trưởng ban. Đồng thời, từ năm 2016 đến nay, UBND xã đã vận động, kêu gọi nguồn kinh phí xã hội hóa để trùng tu, tôn tạo một số hạng mục của đền như: thay mái ngói, trát lại tường… với tổng kinh phí gần 400 triệu đồng.

Cùng với đó, UBND xã đã chỉ đạo bộ phận văn hóa đăng tải các bài viết tuyên truyền giá trị của các di tích nói chung, đền Quỷ Môn nói riêng trên trang thông tin điện tử của xã; lồng ghép các buổi họp thôn để tuyên truyền phổ biến Luật Di sản văn hóa và những quy định liên quan đến các tầng lớp Nhân dân, từ đó, nâng cao ý thức bảo vệ, phát huy giá trị di tích này.

Về phía UBND huyện, thời gian qua cũng đã có sự quan tâm bằng nhiều giải pháp thiết thực. Bà Đinh Thị Thao, Trưởng Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Chi Lăng cho biết: Đền Quỷ Môn là di tích tiêu biểu, quan trọng trong Khu di tích lịch sử Chi Lăng. Để quảng bá rộng rãi và phát huy giá trị di tích này, thời gian qua, phòng đã phối hợp với UBND xã Chi Lăng thực hiện tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích. Phòng cũng đã tham mưu và trình UBND tỉnh phê duyệt dự án: Tu bổ, tôn tạo di tích Đền Quan Trấn ải (Đền Quỷ môn).

Trải qua gần 600 năm, đến nay, đền Quan Trấn Ải vẫn là nơi sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh của Nhân dân trong vùng và du khách thập phương. Tuy nhiên, trải qua thời gian, hiện nay ngôi đền đang có dấu hiệu xuống cấp. Mặt khác, ngôi đền quy mô khá nhỏ khiến việc thực hiện nhu cầu tín ngưỡng của người dân và du khách cũng gặp nhiều khó khăn.

Do đó, ngày 19/12/2022, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1997/QĐ-UBND, phê duyệt Dự án tu bổ, tôn tạo di tích Đền Quan Trấn Ải (Đền Quỷ Môn), huyện Chi Lăng, với tổng kinh phí hơn 18 tỷ đồng. Mục tiêu của dự án: trùng tu, tôn tạo di tích Đền Quan Trấn Ải (Đền Quỷ Môn) nhằm gìn giữ, bảo tồn một di tích Quốc gia có nhiều giá trị về lịch sử, văn hóa của địa phương; nâng tầm quần thể di tích này thành một công trình kiến trúc văn hóa tâm linh, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam, thể hiện được tinh thần dân tộc Việt, văn hóa Việt, đậm đà bản sắc và truyền thống yêu nước.

Cùng với các di tích khác, Đền Quỷ Môn là một trong những “chứng nhân lịch sử”, di tích quan trọng trong khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Chi Lăng. Tin tưởng rằng, công trình sau khi trùng tu, nâng cấp sẽ là điểm đến hấp dẫn của du khách khi đến với Chi Lăng, là địa điểm di tích Quốc gia quan trọng tại địa phương, đồng thời là nơi tôn nghiêm để du khách và Nhân dân địa phương gửi gắm tấm lòng tri ân đến các bậc anh hùng dân tộc tiền nhân đã có công đánh giặc giữ nước, là nơi giáo dục truyền thống yêu nước đến thế hệ hôm nay và mai sau.