Đằng sau các vụ điều tra tham nhũng 7 tỷ USD ở Nam Phi

Chính quyền của Tổng thống đương nhiệm Nam Phi Cyril Ramaphosa đang đẩy mạnh cuộc chiến chống tham nhũng bằng cách dần hoàn tất các cuộc điều tra liên quan tới 7 tỷ USD bị thất thoát tại hàng loạt công ty nhà nước.

Hãng tin AP ngày 28-8 dẫn báo cáo do đơn vị chống tham nhũng quốc gia Nam Phi công bố cho biết, Nam Phi đang tích cực tiến hành các cuộc điều tra liên quan tới cáo buộc tham nhũng với tổng số tiền lên tới hơn 7 tỷ USD tại một số công ty nhà nước hàng đầu của nước này.

Trên thực tế, một số cuộc điều tra đã được tiến hành từ năm 2018 và được Đơn vị điều tra đặc biệt (SIU) trích dẫn trong báo cáo gửi tới một ủy ban của Quốc hội Nam Phi để cập nhật tình hình.

Những cuộc điều tra này liên quan đến 6 doanh nghiệp nhà nước của Nam Phi, bao gồm: Công ty cảng và đường sắt Transnet, Công ty vũ khí Denel, Công ty điện lực Eskom, Ủy ban xổ số quốc gia Nam Phi, Hãng hàng không quốc gia South African Airways và Công ty đường sắt chở khách PRASA. Theo báo cáo của SIU, chỉ riêng Công ty cảng và đường sắt Transnet đã bị điều tra khoảng 60 hợp đồng đáng ngờ và hàng trăm trường hợp xung đột lợi ích cùng các cáo buộc tham nhũng gần 4 tỷ USD tiền công quỹ.

Ngoài ra, còn có gần 40 cuộc điều tra khác đang diễn ra về cáo buộc tham nhũng hàng tỷ USD liên quan đến các doanh nghiệp nhà nước và cơ quan công quyền ở Nam Phi. Trong đó, một số cuộc điều tra đã hoàn tất nhưng đến nay vẫn chưa được công bố rộng rãi.

Theo nhận định của hãng tin AP, những cuộc điều tra mà SIU thực hiện đã hé lộ một phần quy mô của nạn tham nhũng diễn ra tại Nam Phi trong khoảng 15 năm trở lại đây.

Tham nhũng đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng, nếu không muốn nói là đã tàn phá nền kinh tế Nam Phi, trong đó công ty điện lực Eskom bị coi là trung tâm của nhiều vụ bê bối và gần như sụp đổ do quản lý yếu kém và tham nhũng. Cuộc khủng hoảng tại Eskom từng khiến Nam Phi rơi vào tình trạng mất điện kỷ lục hồi năm ngoái. Hiện có tới hơn 270 hợp đồng trị giá khoảng 2,2 tỷ USD của Eskom đang được SIU xem xét trong cuộc điều tra kéo dài 6 năm.

Cũng theo báo cáo của SIU, các nhà điều tra tin rằng, công ty đường sắt chở khách PRASA dính líu tới khoản tiền 540 triệu USD bị thất thoát do tham nhũng, mà một phần trong số đó bị “đánh cắp” thông qua các khoản thanh toán cho hơn 1.200 “nhân viên ma”. Bên cạnh đó, Nam Phi còn đang điều tra một hợp đồng trị giá hơn 300 triệu USD có từ thời World Cup 2010 do nước này đăng cai.

Đương kim Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa đã cam kết thực hiện một "cuộc thanh lọc" trong Chính phủ cũng như Đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cầm quyền của ông và đưa những người dính líu đến tham nhũng ra trước công lý. Tuy nhiên, các chuyên gia chống tham nhũng cho rằng, khả năng thu hồi được số tiền khổng lồ nói trên là không cao.