Đặc sắc vẽ mặt trong lễ hội cầu ngư Bình Định: Hồn biển trên mặt người

Nghệ thuật vẽ mặt trong Lễ hội Cầu Ngư ở làng chài cổ Bình Định, thể hiện sự kết nối linh thiêng, một lòng biết ơn biển khơi, cầu mong bình an, no ấm của ngư dân.

Ngày 10 -13/3 (tức 11 - 14 tháng 2 Âm lịch), làng chài cổ Nhơn Hải (TP Quy Nhơn, Bình Định) tổ chức Lễ hội Cầu Ngư truyền thống hằng năm, thu hút hàng nghìn người dân và du khách tham gia.

Lễ hội trên là nét văn hóa đặc trưng của làng chài trăm năm Nhơn Hải nói riêng và các làng chài ven biển Việt Nam nói chung. Mục đích thể hiện lòng biết ơn đối với biển cả và cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, đánh bắt được nhiều tôm cá.

Trong lễ hội, nét văn hóa đặc trưng, những giá trị nghệ thuật dân gian độc đáo của làng chài là điều không thể thiếu. Sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng và nghệ thuật, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của ngư dân Bình Định.

Điểm nhấn của lễ hội Cầu Ngư Nhơn Hải là những khuôn mặt được vẽ với màu sắc sặc sỡ, thể hiện sự tôn kính đối với thần biển thông qua hát, múa và diễn xướng Bả Trạo. Đây là một loại hình nghệ thuật dân gian được trình diễn chính trong lễ hội.

Không riêng làng chài Nhơn Hải, nghệ thuật vẽ mặt trên mang tính đặc trưng riêng mỗi địa phương, thể hiện sự đa dạng văn hóa mỗi vùng miền.

Tuy nhiên, những khuôn mặt được vẽ đều có điểm chung nhằm thể hiện sự kết nối linh thiêng giữa con người và biển cả, mang ý nghĩa tâm linh về các nhân vật liên quan đến tín ngưỡng của ngư dân.

Các đường nét vẽ trên mặt thường mạnh mẽ, dứt khoát, thể hiện sự khỏe khoắn của ngư dân. Những màu sắc được sử dụng vẽ trên mặt thường là đỏ, đen, trắng, vàng,... mang ý nghĩa tượng trưng cho các yếu tố âm dương, ngũ hành.

Những diễn viên làng chài thường vẽ mặt để hóa thân vào các nhân vật trong câu chuyện, thể hiện các vai diễn khác nhau như cá Ông, là nhân vật được tôn kính nhất trong lễ hội Cầu Ngư. Khuôn mặt cá Ông thường được vẽ với những đường nét uy nghiêm, thể hiện sự mạnh mẽ và linh thiêng, mong muốn có một năm đánh bắt thuận buồm xuôi gió, bình an trên biển cả

Ngoài ra còn có các vị thần biển khác như Thủy Tề, Hà Bá... để cầu mong sự phù hộ, độ trì.

Ngoài ra, trong lễ hội Cầu Ngư tại làng chài Nhơn Hải không thể thiếu nghi thức Gươm hầu, là một nghi thức quan trọng thể hiện sự tôn kính đối với thần linh và xua đuổi tà ma, thường được thực hiện một cách dứt khoát, mạnh mẽ, thể hiện sự uy nghiêm và linh thiêng.

Nghệ thuật vẽ mặt trong diễn xướng dân gian Bả trạo và Gươm hầu là những yếu tố quan trọng, góp phần tạo nên sự độc đáo và linh thiêng của Lễ hội Cầu Ngư tại làng chài Nhơn Hải.

Chính những nét đẹp này là chìa khóa thu hút hàng nghìn người dân và du khách tham gia, trải nghiệm những bản sắc của người dân vùng biển Nhơn Hải nói riêng.

Lễ hội Cầu Ngư không chỉ là một hoạt động tín ngưỡng mà còn là một nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân ven biển Việt Nam, là di sản văn hóa quý giá cần được bảo tồn và phát huy.

Ông Đỗ Cao Thắng, Chủ tịch UBND xã Nhơn Hải (TP Quy Nhơn) cho biết, lễ hội cầu ngư là lễ hội lớn nhất trong năm, vừa cầu mùa - cầu ngư, tế ngư thần, vừa bày tỏ khát vọng một năm "trời yên biển lặng, thuận buồm xuôi gió, tôm cá đầy khoang"

"Việc bảo tồn và phát huy lễ hội cầu ngư là một trong những nhiệm vụ quan trọng, góp phần bảo tồn các giá trị vốn có như giá trị tâm linh, tín ngưỡng, văn hóa, nghệ thuật. Đồng thời, lễ hội cũng đề cao giá trị cố kết cộng đồng trong đời sống hiện đại, là điểm hẹn văn hóa đặc sắc cho du khách muốn tìm hiểu, trải nghiệm cuộc sống của người dân địa phương và đây cũng là dịp để bà con động viên nhau bám biển, duy trì nếp sinh hoạt văn hóa của người dân", ông Thắng nói.