Đác Nông: Giá chanh dây rớt mạnh, nông dân điêu đứng

Gần hai tháng nay, giá chanh dây ở Đác Nông đột ngột giảm mạnh, từ 7.000-8.000 đồng/kg giảm xuống còn 2.000 đồng/kg, thế nhưng nhiều nơi vẫn không có người thu mua.

Chúng tôi về huyện Đác R’lấp, địa phương trồng nhiều chanh dây nhất tỉnh Đác Nông hiện nay và chứng kiến cảnh nhiều vườn chanh dây chỉ mấy tháng trước đây còn xanh tốt, trĩu quả thì nay trở nên vàng úa, còi cọc.

Gia đình bà Nguyễn Thị Thơm, xã Đác Sin, trồng hơn một héc-ta chanh dây cho biết: “Trong hai năm qua, thấy sản phẩm chanh dây trên thị trường luôn có giá, các tiểu thương thu mua 7.000-8.000 đồng/kg, thậm chí có thời điểm như trong mùa khô năm vừa qua giá lên đến 10.000-11.000 đồng/kg, nên đầu mùa mưa năm nay gia đình tôi đầu tư gần 100 triệu đồng gồm thuê đất, mua giống, trụ, dây kẽm và thuê nhân công trồng được hơn một héc-ta chanh dây.”

Bà Thơm cho biết, tháng 9 vừa rồi, trong đợt thu hoạch đầu bán được 7.500 đồng/kg, cũng hy vọng thời điểm cuối năm giá sẽ tăng. Nào ngờ, hai tháng gần đây giá tăng đâu không thấy, ngược lại đã rớt mạnh xuống 3.000 đồng/kg và nay chỉ còn 2.000 đồng/kg, lỗ nặng là nhãn tiền.

Theo lời bà Thơm, người trồng chanh dây trong xã gần hai tháng nay đều “ăn ngủ không ngon”. Đầu tư cho một héc-ta chanh dây trên dưới 100 triệu đồng, nhưng với giá bán 2.000 đồng/kg như hiện nay thì nông dân lỗ nặng. Một số hộ có diện tích chanh dây lớn đã khăn gói lặn lội vào tận các tỉnh đông nam bộ tìm đến các nhà máy chế biến chanh dây, nước giải khát để tìm mối tiêu thụ, hỏi tình hình giá cả nhưng họ cho biết không khả quan mấy.

Đến xã Nghĩa Thắng, huyện Đác R’lấp, hàng trăm hộ trồng chanh dây cũng buồn bã, lo lắng. Ông Nguyễn Văn Hữu, trồng được 1,5 ha chanh dây buồn bã nói: “Hai năm trước đây, khi thấy nhiều người dân trong xã trồng chanh dây cho thu nhập cao tới 400-500 triệu đồng/ha/năm, sẵn có gần hai héc-ta hồ tiêu bị bệnh, năng suất thấp tôi nhổ bỏ chuyển sang đầu tư trồng chanh dây. Thế chấp hết tài sản nhà cửa, đất đai với ngân hàng để vay trên 100 triệu đồng về trồng chanh dây với hy vọng sẽ làm giàu từ cây trồng “siêu lợi nhuận” này. Không ngờ, khi cây chanh dây vừa cho thu hoạch cũng là lúc dịch bệnh bùng phát, phải đầu tư thêm một khoản tiền lớn mua thuốc bảo vệ thực vật về phòng trừ dịch bệnh, chưa xong nay giá lại rớt thê thảm, không biết lấy đâu ra tiền để đầu tư và trả ngân hàng bây giờ”.

Chị Nguyễn Thị Mến, chủ một cơ sở thu mua chanh dây lớn nhất nhì xã Nghĩa Thắng cho biết: “Chỉ hơn một năm trước đây, các doanh nghiệp ở TP Hồ Chí Minh và các tỉnh đông nam bộ đặt hàng mỗi ngày tôi thu gom được vài chục tấn quả chanh dây, giá cả tuy cao 7.000-8.000 đồng/kg nhưng có bao nhiêu họ đều mua hết. Còn hai tháng nay, họ chỉ thu mua cầm chừng và giá cũng rất thấp. Hỏi vì sao, họ nói mùa này chanh dây nhiều, nước chế biến tiêu thụ cũng hạn chế hơn mùa nắng nóng nên nhà máy cũng chỉ hoạt động cầm chừng. Trong khi đó, hàng ngày nông dân chở đến bán quả chanh dây rất nhiều, biết mua với giá như hiện nay thì nông dân lỗ nặng. Tỉnh chưa có nhà máy chế biến nào, chủ yếu phụ thuộc vào nhà máy chế biến các tỉnh khác, nên họ thu mua bao nhiêu thì mình mua lại của nông dân bấy nhiêu chứ biết làm sao được”.

Không riêng gì nông dân huyện Đác R’lấp, trong những ngày này, hàng trăm hộ trồng chanh dây ở huyện Đác Glong cũng điêu đứng vì chanh dây bán quá rẻ, trong khi lãi suất ngân hàng đã tăng lên 19%/năm và nhiều hộ đã đến thời hạn trả vốn và lãi cho ngân hàng.

Đã hơn nữa tháng nay, gia đình ông Hoàng Văn Dung, ở xã Quảng Khê chạy đôn chạy đáo vay mượn tạm của người thân, bạn bè để trả lãi cho ngân hàng.

Ông Dung cho biết: “Trong mùa mưa năm 2009, thấy nhiều người dân ở địa phương đầu tư trồng chanh dây mang lại hiệu quả kinh tế cao đạt 500 triệu đồng/ha nên đầu mùa mưa năm nay tôi đã vay ngân hàng và mượn thêm của anh em được tổng cộng 200 triệu đồng để đầu tư vào trồng hơn hai héc-ta chanh dây. Sau sáu tháng đầu tư chăm sóc, thấy vườn chanh dây xanh tốt và sai quả tôi mừng thầm sẽ thu được lãi lớn. Nào ngờ, đầu tháng 10 vừa qua khi thu hoạch lứa đầu tiên được 20 tấn thì cũng là thời điểm giá chanh dây trên thị trường rớt thê thảm. Giờ chưa biết tính thế nào. Tiếp tục đầu tư thì lỗ, còn không đầu tư, chăm sóc thì không có thu hoạch và vườn cây cũng sẽ chết dần chết mòn”.

Lo lắng của ông Dung cũng là lo lắng chung của hàng trăm hộ trồng chanh dây ở huyện Đác Glong nói riêng, ở tỉnh Đác Nông nói chung hiện nay. Bởi trong hai năm qua, do lợi nhuận của cây chanh dây mang lại quá cao, khiến người dân đua nhau trồng ồ ạt làm cho diện tích chanh dây tăng nhanh. Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đác Nông, vào thời điểm giữa năm 2007 toàn tỉnh chỉ mới trồng khoảng 250 ha chanh dây thì đến nay đã vượt quá 1.500 ha. Chính vì sự gia tăng diện tích quá nhanh đó dẫn đến khủng hoảng thừa, rớt giá.

Bên cạnh đó, trên địa bàn tỉnh Đác Nông hiện chỉ mới có mười cơ sở sơ chế chanh dây theo hình thức móc ruột trái chanh dây bỏ vào thùng xốp chở đi bán chứ chưa có một nhà máy chế biến, xuất khẩu chanh dây nào. Trong khi đó, việc thu mua chủ yếu phụ thuộc vào các doanh nghiệp ngoài tỉnh, nên khi biết sản lượng chanh dây sản xuất ra quá nhiều, các doanh nghiệp ép giá kiếm lời khiến giá chanh dây đã thấp lại càng thấp hơn.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đác Nông Nguyễn Đức Luyện cho biết: Cho đến nay, chanh dây vẫn là loại cây trồng khảo nghiệm và trong thời gian qua ngành nông nghiệp tỉnh luôn khuyến cáo nông dân không nên mở rộng diện tích vì dễ gặp rủi ro như dịch bệnh, rớt giá, nhưng vì lợi nhuận quá cao nên nhiều nông dân bất chấp khuyến cáo, lao vào trồng chanh dây.

Theo ông Luyện, “Đây cũng là bài học đắc giá về việc sản xuất chạy theo phong trào, không theo quy hoạch, hướng dẫn của cơ quan chuyên môn dẫn đến tình trạng “được mùa mất giá””