Cuộc đối thoại đầy cam go

Sau tám tháng gián đoạn, cuộc đàm phán về vấn đề hạt nhân giữa I-ran và nhóm P5 1 (gồm năm ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an LHQ: Anh, Mỹ, Nga, Pháp, Trung Quốc cùng với Đức) sẽ được nối lại ngày mai (26-2), tại TP An-ma-tưi của Ca-dắc-xtan. Sau thất bại tại cuộc đàm phán ở Mát-xcơ-va (Nga) tháng 6 năm ngoái, cuộc gặp lần này được dự báo vẫn đầy thách thức.Cuộc đàm phán tại An-ma-tưi là cuộc gặp đầu tiên giữa các bên kể từ vòng đàm phán ở Mát-xcơ-va và cũng là lần đầu sau khi Tổng thống Mỹ Ô-ba-ma tái đắc cử. Đàm phán về vấn đề hạt nhân của I-ran với các cường quốc đã nhiều lần thất bại, bởi hai phía đưa ra những điều kiện khó lòng nhượng bộ. Cuộc đàm phán tại Mát-xcơ-va không đạt bước đột phá nào do I-ran bác bỏ yêu cầu của P5 1 đòi Tê-hê-ran ngừng một phần chương trình hạt nhân của mình để đổi lại việc giảm bớt các lệnh trừng phạt chống I-ran.Quan hệ giữa I-ran và phương Tây luôn căng thẳng bởi những động thái "ăn miếng trả miếng". Phương Tây liên...

Cuộc đàm phán tại An-ma-tưi là cuộc gặp đầu tiên giữa các bên kể từ vòng đàm phán ở Mát-xcơ-va và cũng là lần đầu sau khi Tổng thống Mỹ Ô-ba-ma tái đắc cử. Đàm phán về vấn đề hạt nhân của I-ran với các cường quốc đã nhiều lần thất bại, bởi hai phía đưa ra những điều kiện khó lòng nhượng bộ. Cuộc đàm phán tại Mát-xcơ-va không đạt bước đột phá nào do I-ran bác bỏ yêu cầu của P5 1 đòi Tê-hê-ran ngừng một phần chương trình hạt nhân của mình để đổi lại việc giảm bớt các lệnh trừng phạt chống I-ran.

Quan hệ giữa I-ran và phương Tây luôn căng thẳng bởi những động thái “ăn miếng trả miếng”. Phương Tây liên tiếp siết chặt trừng phạt hòng làm tê liệt nền kinh tế I-ran vốn phụ thuộc dầu mỏ. Còn quốc gia Hồi giáo cũng tỏ ra không kém phần “nguy hiểm” khi liên tục tuyên bố các thành tựu khoa học – công nghệ quân sự, biểu dương lực lượng trên biển và tiếp tục làm giàu u-ra-ni. Lệnh cấm vận dầu mỏ của phương Tây khiến sản lượng dầu mỏ của I-ran giảm xuống mức thấp nhất trong 30 năm qua; lạm phát phi mã; giá nhu yếu phẩm tăng 60%; đồng nội tệ ri-an mất giá trầm trọng; đời sống người dân khó khăn; thiệt hại ước tính 40 tỷ USD năm 2012.

Trong khi đó, vòng đàm phán mới nhất giữa I-ran và Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) đã không đạt kết quả tích cực. Chỉ vài ngày trước đàm phán, IAEA phát hiện I-ran lần đầu lắp đặt máy ly tâm IR-2m hiện đại hơn tại Nhà máy Na-tan để đẩy nhanh tốc độ làm giàu u-ra-ni, quá trình đang trở thành tâm điểm lo ngại của cộng đồng quốc tế. Theo IAEA, I-ran đến nay đã sản xuất được 208 kg u-ra-ni làm giàu ở cấp độ 20% và 110 kg trong số này đã được chuyển cho quá trình sản xuất nhiên liệu. Theo các chuyên gia, chỉ 250 kg u-ra-ni cấp độ 20% là đủ để sản xuất một quả bom nguyên tử, song quá trình này đòi hỏi thêm một số bước đi nữa. Mỹ cảnh báo đây là hành động leo thang vi phạm các cam kết, là bước đi “khiêu khích”. Nhà trắng cảnh báo I-ran sẽ phải đối mặt sức ép và bị cô lập nhiều hơn. Ngay trước thềm đàm phán, Mỹ đã áp đặt trừng phạt mới nhằm thắt chặt nguồn thu từ dầu mỏ của I-ran.

Tiến hành cuộc đàm phán lần này, phương Tây không kỳ vọng sẽ đạt bước khai thông, song hướng tới đàm phán vì tình hình “trở nên cấp bách”. Năm 2012, P5 1 và I-ran đã tiến hành ba cuộc đàm phán, song không có bước đột phá nào. Các nguồn tin ngoại giao tiết lộ, đề xuất mới của P5 1 tại vòng đàm phán này sẽ bao gồm “những yếu tố nghiêm túc và quan trọng” nhằm giải quyết tranh cãi xoay quanh chương trình hạt nhân của I-ran. Giới chuyên gia tỏ ra ít lạc quan về khả năng hai bên có tiến triển. Bởi, để đạt thỏa thuận với I-ran, Oa-sinh-tơn sẽ phải nhượng bộ không ít, như giảm nhẹ trừng phạt, chấp thuận quyền của I-ran làm giàu u-ra-ni ở cấp độ thấp trong khuôn khổ Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), công nhận các lợi ích an ninh của Tê-hê-ran cũng như vị thế cường quốc khu vực của I-ran. Trong khi đó, Mỹ cũng phải bảo đảm lợi ích của các đồng minh A-rập vùng Vịnh cũng như đồng minh I-xra-en, quốc gia Do Thái thù địch với I-ran. Sự nhượng bộ cần thiết này khó có thể xảy ra bởi xung đột lợi ích giữa các bên. I-ran kiên quyết không từ bỏ chương trình hạt nhân vì mục đích hòa bình, còn I-xra-en luôn muốn tìm mọi cách ngừng hoàn toàn chương trình hạt nhân của I-ran, kể cả khả năng tiến công quân sự phủ đầu nếu Tê-hê-ran có dấu hiệu vượt “giới hạn đỏ”.

Đối đầu trong quan hệ giữa I-ran và phương Tây đã không ít lần làm vùng Vịnh nổi sóng. Cuộc đối thoại An-ma-tưi được dự báo sẽ không kém cam go khi nhóm P5 1 vẫn chia rẽ tới mức không thể đưa ra những đề xuất mới, còn I-ran, bất chấp lệnh trừng phạt, vẫn kiên quyết bảo vệ quyền sở hữu công nghệ hạt nhân. Một trong những thách thức hiện nay là cả hai phía đều phải thay đổi cách tiếp cận, cần biết “cho và nhận” thì mới có thể khai thông bế tắc.

Theo Nhandan