Cuộc cách mạng khẳng định những giá trị phổ quát đồng hành

Cách mạng Tháng Tám 1945 đã làm nên sự khác biệt căn bản của lịch sử Việt Nam trong thế kỷ XX so với tất cả các thế kỷ trước đó của lịch sử dân tộc: Thiết lập một nền dân chủ, khẳng định quyền con người, khẳng định những khát vọng của dân tộc.

Với Việt Nam, bản Tuyên ngôn Độc lậpđược Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên đọc ngày 2-9-1945 đánh dấu kỷ nguyên mới của dân tộc: Kỷ nguyên Độc lập– chấm dứt ách nô lệ thực dân và Tự do– chấm dứt chế độ phong kiến.

Với nhân loại, bản Tuyên ngôn Độc lậpcủa dân tộc Việt Nam là tiếng chuông báo sự khởi đầu tan rã hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ gắn liền với xâm lược và nô dịch.

Quyền con người luôn đồng hành với quyền dân tộc

Bản Tuyên ngôn Độc lậpthiêng liêng cũng truyền tải một thông điệp mang tính thời đại của dân tộc Việt Nam: Đó là sự xác lập lần đầu tiên ở Việt Nam một nền dân chủ bằng sự lựa chọn thể chế nhà nước sau cuộc cách mạng – thể chế Dân chủ cộng hòa –một thành tựu phổ quát của nền chính trị nhân loại.

Trích “ những lẽ phải không ai chối cãi được” trong hai bản Tuyên ngôn bất hủ của cách mạng Hoa Kỳ và cách mạng Pháp, bản Tuyên ngôn Độc lậpViệt Nam đã khẳng định quyền của con người – cũng chính là nền tảng quyền của dân tộc.

Nhân dân Việt Nam đã giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, đi đầu trong lịch sử đấu tranh của các dân tộc thuộc địa, bị áp bức. Cuộc cách mạng của nhân dân Việt Nam thắng lợi cũng nêu một niềm tin và hy vọng, động viên tiếp sức cho các dân tộc còn đang bị áp bức vùng lên đấu tranh giành độc lập cho mình. Bản Tuyên ngôn Độc lậpcủa Việt Nam cũng là Tuyên ngôn của các dân tộc còn đang bị xiềng xích, áp bức trên thế giới bởi chủ nghĩa thực dân, chứa đựng những thông điệp của thời đại về Dân tộc và Dân chủ – Dân quyền.

Cuộc cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam là một cuộc cách mạng nhân dân. Đó là cuộc cách mạng của nhân dân, do nhân dân tiến hành và vì lợi ích của nhân dân để xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, đem lại quyền làm người cho mỗi người dân. Nhân dân vừa là động lực vừa là mục tiêu giải phóng của cách mạng. Chính quyền cách mạng đã trực tiếp mang lại những quyền lợi dân sinh, dân chủ, dân quyền mà nhân dân Việt Nam chưa từng được hưởng: bãi bỏ thuế thân (ngày 7-9-1945); bắt buộc học chữ quốc ngữ và không phải trả tiền (ngày 8-9-1945); quy định thể lệ Tổng tuyển cử (ngày 17-10-1945); giảm tô 25% (ngày 20-11-1945); giảm 20% thuế điền (ngày 20-1-1945)… Sau cuộc tổng tuyển cử tự do và dân chủ đầu tiên trong lịch sử dân tộc, Chính phủ cách mạng lâm thời đã trở thành Chính phủ hợp hiến, do dân bầu, bao gồm nhiều thành phần, đại diện cho các tầng lớp xã hội, đấu tranh cho quyền lợi của cả dân tộc Việt Nam.

Trước những tình thế nguy nan, đầy cam go, thử thách, nhân dân Việt Nam đã phải bảo vệ và xây dựng Chính quyền cách mạng non trẻ của mình trong điều kiện vừa có hòa bình vừa phải kháng chiến, vừa đấu tranh chính trị, ngoại giao vừa phải tích cực kìm chân quân xâm lược trên chiến trường, vừa phải chống lại những âm mưu phá hoại và lật đổ của bọn phản động tay sai thực dân đế quốc, vừa phải chăm lo bồi dưỡng sức dân, xây dựng cuộc sống mới, đẩy lùi giặc đói, giặc dốt… “ Dân tộc trên hết – Tổ quốc trên hết” đã trở thành ngọn cờ giương cao trong cuộc đấu tranh chống lại những âm mưu chia rẽ, phá hoại. Chính phủ cách mạng thu hút được sự ủng hộ của toàn dân, được toàn dân bảo vệ vì nó hợp với lòng dân. Bài học về xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy tinh thần độc lập tự chủ, tự cường để xây dựng và bảo vệ Chính quyền cách mạng từ những năm tháng hào hùng đó hôm nay vẫn mang nhiều giá trị.

Hòa bình gắn chặt với độc lập của dân tộc

Ngày 3-9-1945, chỉ một ngày sau khi nước Việt Nam mớira đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra Thông cáo về chính sách ngoại giao của Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, trong đó nêu rõ mục tiêu: Xây đắp nền hòa bình thế giới. Đầu tháng 7-1946, khi các cuộc hội đàm chính thức Việt – Pháp đang diễn ra trong lâu đài Fontainebleau, tại Paris cũng diễn ra những hoạt động không mệt mỏi của Chủ tịch Hồ Chí Minh để bạn bè thế giới, trước hết là Chính phủ và các tầng lớp nhân dân Pháp hiểu rõ thiện chí hòa bình và nguyện vọng nóng bỏng của nhân dân Việt Nam là Độc lập dân tộc và thống nhất đất nước, mong muốn giữ mối quan hệ Việt – Pháp “không có tiếng súng”. Khi đến thăm khu Di tích lịch sử ở Normandie, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lấy bàn tay bịt miệng khẩu đại bác như một biểu tượng của tinh thần: Giữ gìn hòa bình! Ngăn chặn chiến tranh!

Trước nguy cơ cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp đã cận kề, ngày 7-12-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn khẳng định: “Đồng bào tôi và tôi thành thực muốn hòa bình. Chúng tôi không muốn chiến tranh. Tôi biết là nhân dân Pháp không muốn chiến tranh. Cuộc chiến tranh này chúng tôi muốn tránh bằng đủ mọi cách”. ( Hồ Chí Minh (2011) – Toàn tập – Nxb CTQG, Hà Nội, tập 4, tr. 526).

Nhưng khi độc lập dân tộc đứng trước nguy cơ Còn – Mấtcả dân tộc Việt Nam đã bình tĩnh, chủ động và quyết tâm đứng lên bảo vệ với ý chí “Thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”. (L ời kêu gọi toàn quốc kháng chiến – Hồ Chí Minh (2011) – Toàn tập, Sđd, tập 4, tr. 534).

Với ý chí đó, dân tộc Việt Nam đã đi qua chiến tranh cách mạng gian khổ và hào hùng để bảo vệ độc lập tự do của mình. Sau chiến tranh, “Súng gươm trả hết lại hiền như xưa”, nhân dân Việt Nam tiếp tục sự nghiệp chấn hưng đất nước. Cho đến nay, nhiều kết quả trên các lĩnh vực xóa đói giảm nghèo, giáo dục, y tế… của Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.

Cuộc cách mạng giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam đã được thực hiện như một điều tất yếu hợp với quy luật phát triển xã hội, với sự đồng thuận của đông đảo nhân dân với ước vọng xây dựng một xã hội tươi đẹp trong tương lai, và việc xây dựng nó là hợp với quy luật tiến lên của xã hội loài người. Cuộc đổi thay ấy ở Việt Nam đã bắt đầu từ tháng 8 năm 1945.