“Cửa” vay vốn ưu đãi mua nhà ở xã hội hẹp hơn

Các đối tượng tiếp cận phân khúc NƠXH có thu nhập trung bình thấp thường phụ thuộc vào ngân hàng để vay mua nhà, tuy nhiên, theo thông tư mới, người đủ điều kiện vay để mua, thuê mua NƠXH như trước đây sẽ không còn được vay vốn tín dụng ưu đãi tại các tổ chức tín dụng được Nhà nước chỉ định, mà chỉ còn được vay vốn để xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở. Nếu hộ gia đình, cá nhân mua, thuê mua NƠXH thì chỉ được vay ưu đãi tại ngân hàng CSXH, nhưng phải thực hiện gửi tiết kiệm “nhà ở xã hội”. Nhiều chủ đầu tư các dự án NƠXH cho biết, phần lớn người dân muốn tiếp cận khoản vay để mua nhà vì họ không có khoản dư tích lũy. Gói vay rơi vào khoảng 70% giá trị căn hộ và trả góp trong vòng 20 năm. Tuy nhiên, việc tiếp cận khoản vay tại ngân hàng CSXH vẫn còn khó, dẫn đến tình trạng người dân chuyển sang vay ngân hàng thương mại.

Từ ngày 20-1-2022, hộ gia đình, cá nhân mua, thuê mua nhà ở xã hội chỉ được vay ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội. Trong ảnh: Dự án nhà ở xã hội Khu đô thị Đặng Xá, Gia Lâm (Hà Nội). Ảnh: LINH AN.

Việc loại bỏ nhóm khách hàng vay vốn để mua, thuê mua NƠXH khỏi danh sách đối tượng được vay ưu đãi tại ngân hàng thương mại, chỉ có thể vay ở ngân hàng CSXH khiến chị Nguyễn Phương Thanh quê ở TP Vinh, tỉnh Nghệ An lo lắng. Chị Thanh cho biết: “Tôi sinh sống và làm việc tại Hà Nội, gia đình đã phải thuê nhà ở gần 10 năm nay. Vợ chồng tôi dự định làm hồ sơ đăng ký mua NƠXH của một dự án ở quận Nam Từ Liêm. Tại dự án, khách hàng mua nhà có thể được cho vay lên tới 70% giá trị căn hộ. Tuy nhiên, quy định mới đã khiến “cửa” vay vốn ưu đãi mua NƠXH của vợ chồng tôi hẹp hơn”.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Chí Thanh, Phó chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam cho biết: “Các đối tượng được vay vốn mua NƠXH đều là những người gặp khó khăn về nhà ở và được thụ hưởng chính sách về nhà ở thông qua hình thức NƠXH. Mặc dù đã có chính sách giảm giá nhà xuống mức thấp nhưng tổng giá trị căn nhà vẫn khá cao so với những người thu nhập thấp. Trên thực tế, qua khảo sát, có nhiều người mua NƠXH cho biết họ không vay được vốn từ nguồn ngân hàng CSXH nên tỷ lệ người được vay hiện nay có thể chưa nhiều, do đó đề xuất bỏ cho vay mua NƠXH tại ngân hàng thương mại là thu hẹp “cánh cửa” có nhà của người thu nhập thấp”.

Đồng quan điểm trên, ông Vũ Kim Giang, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Kinh doanh Bất động sản Hải Phát cũng cho rằng, việc hỗ trợ khách hàng có thu nhập thấp mua NƠXH nên được tổ chức rộng rãi, mở rộng các ngân hàng cho người dân vay. “Khi khả năng thanh toán khó, nếu không được hỗ trợ thì ít người mua được nhà. Tỷ lệ mua nhà thấp lại là bài toán cho những chủ đầu tư phát triển NƠXH, bởi khi xây nhà xong nhưng không bán được sẽ không kích thích các bên tham gia phát triển NƠXH. Có nhiều ngân hàng tham gia cho vay vốn ưu đãi thì việc tiếp cận vay vốn của người mua nhà sẽ thuận lợi hơn rất nhiều. Mặt khác, một số ngân hàng thương mại đã làm rất tốt trong việc cho vay, thẩm định khách hàng từ gói vay ưu đãi 30.000 tỷ đồng trước đây nên thủ tục giải quyết cho người dân sẽ nhanh hơn. Nếu thu hẹp “cửa” cho vay ưu đãi sẽ ảnh hưởng đến tâm lý người mua, điều này sẽ gây khó khăn hơn cho chủ đầu tư xây dựng dự án NƠXH. Quy định mới này khiến các nhà đầu tư ngại tham gia phát triển NƠXH. Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ lãi suất cho nhà đầu tư cũng có thời hạn khá ngắn, doanh nghiệp chưa kịp hoàn tất thủ tục đầu tư, vay vốn thì có thể chính sách đã hết hiệu lực”, ông Giang chia sẻ.

Dưới góc nhìn luật pháp, luật sư Trần Văn Hùng (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết: “Nghị định số 100/2015/NĐ-CP về phát triển và quản lý nhà ở xã hội và Nghị định số 49/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2015/NĐ-CP quy định rất rõ về các đối tượng được ưu đãi mua, thuê mua NƠXH. Quy định mới của Ngân hàng Nhà nước có thể tước bỏ chính sách cốt lõi của Nhà nước là hỗ trợ cho vay vốn tín dụng ưu đãi dài hạn với lãi suất thấp để mua, thuê mua NƠXH và các đối tượng được hưởng chính sách NƠXH là những người bị thiệt nhất, đồng thời có tác động tiêu cực đến thực hiện mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội về nhà ở”. Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước khẳng định, thay đổi này nhằm bảo đảm sự thống nhất trong các quy định của pháp luật về chính sách hỗ trợ vay vốn NƠXH, bao gồm: Luật Nhà ở, Nghị định số 100/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 49/2021/NĐ-CP). Theo đó, nếu các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề, văn bản nào có tính pháp lý cao hơn sẽ được áp dụng. Trong tình huống này phải áp dụng Luật Nhà ở, tức là các ngân hàng thương mại chỉ hỗ trợ vay xây mới, cải tạo, sửa nhà để ở; nếu muốn vay ưu đãi để mua, thuê mua NƠXH, người vay cần tìm đến ngân hàng CSXH.

Để tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận NƠXH, ông Nguyễn Chí Thanh kiến nghị: “Nên giữ nguyên quy định ở Thông tư số 25/2015/TT-NHNN, cho phép 4 ngân hàng thương mại do Nhà nước chỉ định tham gia hỗ trợ các hộ gia đình có nhu cầu vay vốn để mua, thuê mua NƠXH. Chính sách cốt lõi nhất về NƠXH cần phải đặt trên hai trụ cột chính là hỗ trợ tín dụng ưu đãi với lãi suất thấp và thời hạn cho vay dài hạn. Chính phủ nên cung cấp gói tài chính dài hạn hơn, khoảng 25 năm, tối đa 80% giá trị hợp đồng, bởi nếu chờ tích lũy đủ tiền để mua, thuê mua NƠXH thì người có thu nhập thấp gần như không có cơ hội…”.