COP27 - Cơ hội biến cam kết thành hành động về tài chính chống biến đổi khí hậu

Trong thông điệp trước thềm COP27, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres (A.Gu-tê-rét) cảnh báo, trái đất đang tiến gần điểm giới hạn không thể đảo ngược về khí hậu. Những hiện tượng thời tiết cực đoan và tình trạng nước biển dâng ảnh hưởng nghiêm trọng việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, đe dọa sự tồn vong của nhiều quốc gia và cộng đồng dân cư.

Theo một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí The Lancet số ra mới đây, số ca tử vong liên quan nắng nóng trên toàn cầu tăng 68% trong vòng 20 năm kể từ năm 2000. Thời tiết cực đoan cũng gây thiệt hại khoảng 253 tỷ USD vào năm 2021.

Tuy nhiên, với các chính sách về khí hậu hiện nay, lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính vẫn tăng cao kỷ lục. Theo báo cáo Liên hợp quốc vừa công bố, nếu không giảm mạnh lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, đến năm 2100, nhiệt độ trái đất sẽ tăng trung bình 2,1 đến 2,9 độ C so mức của thời kỳ tiền công nghiệp.

Con số này cao hơn nhiều mục tiêu 1,5 độ C đề ra trong Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu năm 2015. Các nhà khoa học cảnh báo, với mỗi mức nhiệt tăng lên, hàng chục triệu người trên thế giới sẽ phải hứng chịu các đợt nắng nóng kéo dài, lũ lụt nghiêm trọng, cũng như tình trạng khan hiếm nước và thực phẩm, trong khi hàng triệu động vật, thực vật hoang dã có thể biến mất.

Cảnh khô hạn tại hồ Chilwa ở khu vực Zomba, miền đông Malawi, ngày 19/10/2018. (Ảnh: AFP/ TTXVN)

Đứng trước những thách thức chưa từng có về biến đổi khí hậu, Tổng Thư ký Liên hợp quốc kêu gọi các nước hành động khẩn cấp, coi COP27 là cơ hội để cùng nhau giúp trái đất chiến thắng trong “cuộc chiến một mất, một còn” hiện nay.

Theo đó, một trong những mục tiêu quan trọng Hội nghị hướng đến là huy động nguồn tài chính giúp các quốc gia dễ bị tổn thương ứng phó biến đổi khí hậu. Khẳng định, trách nhiệm về tài chính của các nước đang phát triển là không thể phủ nhận, ông Guterres nhấn mạnh, các nước giàu cần đưa ra lộ trình đáng tin cậy với các cột mốc rõ ràng để thực hiện trách nhiệm này và tốt nhất là dưới hình thức tài trợ, chứ không phải cho vay.

Vấn đề đóng góp tài chính cho cuộc chiến chống biến đổi khí hậu từng nhiều lần được đề cập trong các hội nghị khí hậu của Liên hợp quốc. Tại COP15, các nước giàu đã cam kết viện trợ 100 tỷ USD mỗi năm hỗ trợ các nước nghèo hơn thích ứng biến đổi khí hậu và chuyển đổi sang nền kinh tế phát thải ít carbon.

Tuy nhiên, dù những thiệt hại do các hiện tượng thời tiết cực đoan gây ra ngày càng nghiêm trọng, đến nay, mục tiêu nêu trên vẫn chưa được hiện thực hóa. Theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), hiện khoản hỗ trợ giúp các nước đang phát triển thích ứng biến đổi khí hậu thấp hơn từ 5 đến 10 lần so mức cần thiết.

Trên thực tế, mặc dù chỉ gây ra khoảng 3% trong tổng lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính toàn cầu, nhưng vì thiếu nguồn lực để ứng phó, châu Phi đang gánh chịu những tổn thất nặng nề do các hiện tượng thời tiết cực đoan. Theo Ngân hàng Phát triển châu Phi (AfDB), châu lục này đang mất từ 5% đến 15% tăng trưởng GDP do những tác động của biến đổi khí hậu.

Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) David Malpass (Đ.Man-pát) nhấn mạnh, chống biến đổi khí hậu đòi hỏi nguồn tài chính dồi dào từ cộng đồng quốc tế. Theo đó, việc đầu tư trung bình mỗi năm 1,4% GDP của các nước đang phát triển vào thích ứng và giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu có thể giúp giảm tới 70% lượng khí thải vào năm 2050.

Tuy nhiên, đối với những nước thu nhập thấp hơn, khoản đầu tư này sẽ chiếm tới hơn 5% GDP. Vì vậy, sự đóng góp của các nước giàu là chìa khóa quan trọng để cuộc chiến chung của nhân loại có thể tăng tốc và sớm về đích.

COP27 diễn ra trong bối cảnh thế giới đối mặt hàng loạt thách thức phức tạp, khi tình trạng xung đột ở Ukraine và cuộc khủng hoảng năng lượng làm chao đảo nền kinh tế toàn cầu. Bộ trưởng Ngoại giao Ai Cập Sameh Shoukry (X.Su-cri) nhấn mạnh, những diễn biến không thuận lợi nêu trên có thể ảnh hưởng việc thống nhất các mục tiêu về tài chính tại hội nghị, song thế giới không còn thời gian để trì hoãn hành động vì khí hậu.