Chuyên gia nói gì về hiện tượng lở đá tại Quảng Nam do động đất liên tiếp

Trong 2 ngày (30/11 - 01/12), 9 trận động đất xảy ra tại tỉnh Kon Tum gây rung lắc. Tại huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam, người dân cảm nhận rõ rung chấn mạnh. Ngoài ra, xảy ra hiện tượng hàng chục tảng đá lăn từ trên núi xuống làng ở Quảng Nam nghi do ảnh hưởng của động đất phía Kon Tum.

Ngày 1/12, UBND huyện Nam Trà My (Quảng Nam) cho biết đã chỉ đạo UBND xã Trà Don tiếp tục theo dõi diễn biến của tình trạng đá tảng lăn xuống làng Tu Hon, thôn 3, xã Trà Don để có giải pháp phù hợp đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản cho người dân.

Trước đó, ngày 30/11, tại làng Tu Hon, thôn 3, xã Trà Don, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam có hiện tượng nhiều tảng đá rất lớn trên đỉnh núi Ngọc Mong lăn xuống khu vực phía trên làng, cách nhà người dân khoảng 30m đến 50m. Tình trạng sạt lở tại khu vực này nghi do ảnh hưởng của động đất phía tỉnh Kon Tum.

Theo UBND xã Trà Don, đá lăn làm gãy đổ nhiều cây rừng, một số tảng đá lớn bị va đập mạnh nên nứt đôi, nhiều hòn khác nằm chênh vênh và có nguy cơ tiếp tục lăn xuống. Đây là lần đầu tiên xảy ra hiện tượng đá lăn hàng loạt tại địa phương. Nguyên nhân được xác định do rung chấn từ động đất gây ra, bởi những ngày qua khu vực không có mưa lớn.

Trao đổi với Báo điện tử Chính phủ, TS.Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu cho biết, huyện Nam Trà My (tỉnh Quảng Nam), nằm tiếp giáp với huyện Kon Plông (tỉnh Kon Tum) nên chịu ảnh hưởng của dư chấn động đất. Hiện tượng lở đá ở Quảng Nam có thể xuất phát từ nguyên nhân động đất liên tiếp ở Kon Tum nếu xảy ra cùng thời điểm. Ngoài ra cũng có thể do nguyên nhân khác và cần phải tìm hiểu thêm.

Vì vậy, chính quyền địa phương cần tiếp tục theo dõi diễn biến động đất, khẩn trương sơ tán toàn bộ các hộ dân ra khỏi khu vực nguy hiểm để tránh bị đá lăn trúng, đồng thời lên phương án xử lý sự cố sạt lở đá.

Trước đó, trong ngày 30/11, tại khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum xảy ra 6 trận động đất liên tiếp. Trong đó, 3 trận động đất đầu xảy ra lúc 16h42', 17h12', 18h31' có độ lớn lần lượt là 4 độ, 3,8 độ và 3,4 độ; 3 trận động đất sau đó nhỏ hơn dưới 3 độ. Các trận động đất có độ sâu chấn tiêu từ 8.1km đến 10km.

Hiện tượng lở đá do động đất cũng từng xảy ra ở Trùng Khánh (Cao Bằng) vào năm 2019. Trong đó, ngày 25/11/2019, một trận động đất có độ lớn 5,4 xảy ra tại Cao Bằng. Sau đó, từ ngày 25 - 29/11/2019, trên địa bàn huyện Trùng Khánh xảy ra 9 đợt dư chấn động đất, làm ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của nhân dân trên địa bàn. Hàng trăm khối đất đá lăn xuống gây thiệt hại về tài sản và nhà cửa, khiến hàng trăm hộ dân phải di dời ra khỏi nhà ở gần khu vực đất đá bị sạt lở.

TS. Nguyễn Xuân Anh cũng cho biết, cho đến nay, trên thế giới chưa có nước nào có thể dự báo được chính xác khi nào động đất xảy ra, cũng như làm cách nào để chống lại động đất. Các nhà khoa học chỉ có thể đưa ra cảnh báo sớm là khu vực này, vùng kia có thể sẽ xảy ra động đất ở độ lớn nào đó, chứ không thể đưa ra thông tin chính xác thời điểm nào xảy động đất. Cách duy nhất để đối phó là làm sao giảm đến mức tối đa thiệt hại mà động đất gây nên.

Một trong những tác động trực tiếp của các trận động đất là rung cuộn mặt đất, gây ra hiện tượng nứt vỡ, làm sụp đổ các công trình xây dựng, gây sạt lở đất đá, lở tuyết. Mức độ nghiêm trọng của nó dựa trên cường độ, khoảng cách tính từ chấn tâm, và các điều kiện về địa chất, địa mạo tại nơi bị ảnh hưởng.

Cũng theo Viện Vật lý địa cầu, trong ngày 1/12, tại huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum đã xảy ra thêm 3 trận động đất có độ lớn lầm lượt là 2,7, 2,8 và 3,2. Các trận động đất có độ sâu chấn tiêu từ 8,5km đến 10km. Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần (Viện Vật lý Địa cầu) đang tiếp tục theo dõi các trận động đất này.

Động đất tại Kon Tum được các chuyên gia nhận định là động đất kích thích xảy ra do quá trình tích nước của hồ chứa thủy điện tác động lên hệ thống đứt gãy sâu trong lòng đất.

Bắt đầu xuất hiện kể từ năm 2021, thời gian gần đây, động đất ở khu vực này có xu hướng gia tăng với nhiều đợt động đất liên tiếp, có ngày xảy ra trên 20 trận.

Hoạt động động đất thường xảy ra theo chuỗi. Động đất kích thích cũng xảy ra theo chu kỳ, có những thời điểm động đất xảy ra dồn dập, có thời kỳ thưa hơn.

Trước và sau một trận động đất có độ lớn trên 4 độ thường có tiền chấn, dư chấn, tức là có các trận động đất nhỏ. Động đất càng lớn thì tiền chấn, dư chấn càng nhiều. Với những trận động đất rất lớn có thể có hàng trăm trận động đất nhỏ xảy ra trước và sau đó.

Động đất kích thích ở đây có thể kéo dài cả chục năm, như động đất kích thích từng xảy ra tại thủy điện Sông Tranh 2, tỉnh Quảng Nam, do hai khu vực này nằm cùng một hệ thống đứt gãy Rào Quán – A Lưới và có nền địa chất tương đối giống nhau.