Chung tay phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam

Chiều 27/11, tại thành phố Hải Phòng, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự lễ khai mạc Ngày hội Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam năm 2024 (TECHFEST Việt Nam 2024), với tinh thần “Chung tay phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam” do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng tổ chức. Cùng dự có lãnh đạo một số bộ, ngành, cơ quan Trung ương; một số cơ quan ngoại giao, tổ chức quốc tế.

Sau 9 năm tổ chức, TECHFEST quốc gia đã trở thành một sự kiện quan trọng, thu hút sự quan tâm đông đảo các cơ quan ban hành chính sách, nhà quản lý, các tập đoàn, doanh nghiệp, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo (KNST), quỹ đầu tư trong nước và quốc tế… nhằm thúc đẩy kết nối các nguồn lực trong nước và toàn cầu, góp phần phát triển kinh tế nhanh và bền vững, là nền tảng để Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ KNST toàn cầu.

TECHFEST Việt Nam năm 2024 diễn ra từ ngày 26 đến 28/11 tiếp tục khẳng định tầm nhìn chiến lược, sự lãnh đạo, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc thúc đẩy phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo nói chung và hệ sinh thái KNST nói riêng. Bức tranh hệ sinh thái KNST Việt Nam năm 2024 nổi bật với khoảng 4.000 doanh nghiệp KNST, trong đó có 2 kỳ lân và 11 doanh nghiệp được định giá trên 100 triệu USD. Cả nước có hơn 1.400 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, 202 khu làm việc chung, 208 quỹ đầu tư, 35 tổ chức thúc đẩy kinh doanh, 79 cơ sở ươm tạo, và khoảng 170 trường đại học, cao đẳng tham gia vào các hoạt động KNST. Hơn 20 trung tâm KNST đã được hình thành tại các địa phương và trên toàn quốc.

Năm 2023, Việt Nam đã thu hút được 529 triệu USD vốn đầu tư mạo hiểm cho KNST, điều này cho thấy tiềm năng tăng trưởng và sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế. Cũng trong năm 2024, lần đầu tiên hệ sinh thái KNST của Việt Nam xếp hạng thứ 56 trong bảng xếp hạng Chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu của Startup Blink…

Phát biểu ý kiến tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ một số suy nghĩ: KNST bắt nguồn từ sự đổi mới, sáng tạo, là quốc sách hàng đầu, là nền tảng để phát triển nhanh và bền vững. Có hệ sinh thái KNST tốt thì càng phát triển nhanh và hiệu quả cao. KNST góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của từng chủ thể, từng doanh nghiệp, và cũng có khả năng tạo ra những thay đổi đột phát, thậm chí kiến tạo những thị trường mới, ngành, lĩnh vực mới, phương thức sản xuất kinh doanh mới.

KNST là một đột phá cần thiết để khai thác có hiệu quả những tiến bộ của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. KNST để bứt phá, vượt qua chính mình, để vươn xa, bay cao trong bầu trời kỷ nguyên số và phát triển xanh của nhân loại, là yếu tố đặc biệt quan trọng trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc để giàu mạnh và thịnh vượng. KNST để hướng tới xây dựng Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo khu vực và thế giới, hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước hùng cường, thịnh vượng, nhân dân ngày càng được ấm no, hạnh phúc, phát huy giá trị văn hóa, bản sắc, tinh thần con người Việt Nam.

Thủ tướng nhấn mạnh, KNST là động lực phát triển trong kỷ nguyên mới, tạo ra lực lượng sản xuất mới; nêu rõ, nguồn lực bắt nguồn tư duy, động lực bắt nguồn từ sự đổi mới, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân; nhân dân làm nên lịch sử. Việc huy động sức mạnh từ nhân dân và doanh nghiệp là vấn đề hết sức quan trọng. Thủ tướng nhấn mạnh coi trọng thời gian, trí tuệ, sự quyết đoán đúng lúc, kịp thời, không bỏ lỡ thời cơ sẽ mang lại hiệu quả mới, giá trị mới. Do đó việc nắm bắt thời cơ là hết sức quan trọng. Việt Nam là nước đi sau, cho nên vừa có cơ hội và có thách thức, nhưng khát vọng là phải “bắt kịp, tiến cùng và vượt lên” không hài lòng những gì đã có, phải vượt qua giới hạn của chính bản thân mình.

Thủ tướng nhấn mạnh, Đảng, Nhà nước ta luôn đặc biệt quan tâm đến khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là một trong những quốc sách hàng đầu cho phát triển nhanh và bền vững. Trong đó, KNST là một trong những động lực tăng trưởng mới.

Thủ tướng nhấn mạnh trong quá trình này, cần có tư duy đột phá, chấp nhận rủi ro, dám nghĩ, dám làm trong thúc đẩy các hoạt động KNST cả từ phía cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp, nhân dân với tinh thần “lợi ích hài hoà, rủi ro chia sẻ”. Cần tạo môi trường pháp lý thuận lợi, cơ chế, chính sách phù hợp để huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực dẫn dắt, hỗ trợ hiệu quả xây dựng hệ sinh thái KNST, bảo đảm hài hoà lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Phát huy vai trò mạnh mẽ vai trò của các mô hình quỹ đầu tư mạo hiểm và cơ chế, chính sách chấp nhận rủi ro, giải phóng nguồn lực từ cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn, doanh nghiệp lớn để đầu tư phát triển hệ sinh thái KNST. Phải hình thành thị trường KNST.

Nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian tới, Thủ tướng nêu rõ, thế giới ngày nay đang biến đổi nhanh, phức tạp, do đó nhận thức, tư duy, phương pháp luận, cách tiếp cận cũng phải thay đổi; việc đầu tư, xử lý các công việc cũng phải thay đổi phù hợp tình hình. Do đó chúng ta phải thay đổi cách làm đối với đổi mới sáng tạo, KNST. Chúng ta vừa đứng trước cơ hội lớn đồng thời đối mặt thách thức to, phải tìm ra đường đi phù hợp thể chế, truyền thống lịch sử, văn hoá, hoàn cảnh đất nước. Bước đi phải khôn khéo, tận dụng tối đa thời cơ, tránh những khó khăn, rủi ro. Đây cũng là cơ hội để bứt phá, vươn mình, thể hiện trí tuệ Việt, tinh thần Việt, con người Việt.

Thủ tướng yêu cầu chủ đạo đặt ra đối với phát triển hệ sinh thái KNST quốc gia: Thu hút được các nguồn lực từ các tập đoàn quốc tế, quốc gia cho KNST; Nuôi dưỡng và phát triển nhiều kỳ lân công nghệ trong các lĩnh vực công nghệ mới; tạo hệ sinh thái KNST toàn diện, bao trùm.

Về quan điểm định hướng, Thủ tướng nêu rõ, KNST cần phải có sự chung tay, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, của cả cộng đồng, người dân, doanh nghiệp; phải lấy người dân, doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là động lực và là nguồn lực chủ yếu, đặc biệt là thế hệ trẻ. KNST cần có tư duy mới, nhận thức mới, cách làm mới. Phải có tư duy hỗ trợ, thay vì không quản được thì cấm. Phải có tư duy hợp tác phát triển, thay vì xin cho. Phải có tư duy dài hạn, thay vì chỉ nghĩ đến lợi ích trước mắt; phải có tư duy hỗ trợ chứ không phải xin-cho, có tư duy hợp tác phát triển chứ không phải thấy gì làm đó; có tư duy dài hạn, ổn định vì lợi ích chung.

“Đổi mới để bay cao; sáng tạo để vươn xa; hội nhập để tiến lên”.

KNST cần phải dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận rủi ro, dám tiên phong, dám hành động, vượt lên chính mình, dấn thân vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì tương lai tươi sáng của đất nước. Hệ sinh thái KNST phải là một trụ cột quan trọng để thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, tạo đột phá về thể chế thúc đẩy mô hình kinh doanh mới. Hệ sinh thái KNST phải là môi trường nuôi dưỡng, đào tạo thế hệ doanh nhân công nghệ tương lai. Tinh thần đặt ra là: “Đổi mới để bay cao; sáng tạo để vươn xa; hội nhập để tiến lên”.

Về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, Thủ tướng nhấn mạnh, tập trung hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách để ưu tiên thúc đẩy KNST; xác định rõ lĩnh vực ưu như kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, những công nghệ tiên phong như trí tuệ nhân tạo, chip bán dẫn, điện toán đám mây, internet vạn vật…. Xác định rõ hướng đi cho khoa học công nghệ, KNST tập trung cho các lĩnh vực: chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, internet vạn vật, blockchain; chống biến đổi khí hậu, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức; khắc phục tình trạng cạn kiệt tài nguyên, già hóa dân số…. Bảo đảm nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất để KNST được nuôi dưỡng, bao bọc, phát triển. KNST phải nguồn nhân lực chất lượng cao; KNST phải có thị trường, hợp tác quốc tế, có sàn giao dịch.

Về một số nhiệm vụ cụ thể đối với các bộ, ngành, địa phương, Thủ tướng nêu rõ, Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu, rà soát, có cơ chế, chính sách đột phá tạo động lực thúc đẩy KNST; khẩn trương xây dựng dự án Luật Khoa học và Công nghệ sửa đổi, bổ sung và trình Chính phủ ban hành Nghị định về KNST, đổi mới sáng tạo.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương trình Chính phủ ban hành Nghị định thay thế Nghị định 94/2020 về Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC). Bộ Giáo dục và Đào tạo đẩy mạnh tích hợp KNST vào các chương trình đào tạo và giảng dạy, bảo đảm phù hợp với yêu cầu thực tiễn và tạo nền tảng vững chắc cho thế hệ trẻ tham gia. Bộ Ngoại giao cần phát huy vai trò cầu nối quốc tế, mở rộng mạng lưới kết nối tri thức toàn cầu, đặc biệt là huy động sự tham gia của cộng đồng trí thức người Việt ở nước ngoài.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, cơ quan liên quan chú trọng chỉ đạo điều hành chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả, bám sát yêu cầu thực tiễn phong phú, xu hướng toàn cầu của các hoạt động KNST để ứng xử phù hợp. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, nhận thức, hành động và tổ chức triển khai các hoạt động KNST trong từng ngành, lĩnh vực một cách bài bản và có trọng tâm, trọng điểm.

Đối với các địa phương, Thủ tướng yêu cầu cấp uỷ, chính quyền các cấp theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền chủ động triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đề ra để thúc đẩy KNST, linh hoạt ứng dụng chính sách phù hợp với đặc thù của địa phương. Tập trung nghiên cứu, đề xuất các giải pháp sáng tạo, mô hình phù hợp để thúc đẩy KNST trong cộng đồng. Tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, người dân tham gia các hoạt động KNST, nhất là tiếp cận nguồn tài chính, phòng thí nghiệm, mạng lưới chuyên gia, cố vấn trong nước, quốc tế…

Thủ tướng đề nghị cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư, người dân: tích cực tham gia một cách thiết thực, cụ thể các hoạt động KNST, giúp Việt Nam sớm theo kịp các nước trong khu vực, trên thế giới. Mỗi doanh nghiệp KNST cần phải là một "hạt nhân đổi mới" `góp phần tạo động lực mới cho nền kinh tế, khẳng định trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam trên trường quốc tế.

Đối với các tổ chức hỗ trợ KNST: các tổ chức hỗ trợ KNST (các vườn ươm, trung tâm hỗ trợ KNST, trường đại học…): phát huy vai trò là cầu nối, kết nối các doanh nghiệp khởi nghiệp với các nguồn lực (vốn đầu tư, cố vấn chuyên môn, mạng lưới chuyên gia, thị trường). Cập nhật liên tục những mô hình hỗ trợ tiên tiến, ứng dụng công nghệ và dữ liệu lớn trong việc đánh giá, phát triển và theo dõi các doanh nghiệp khởi nghiệp. Cam kết đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp từ giai đoạn hình thành ý tưởng đến mở rộng quy mô và vươn ra quốc tế, tạo nên một hệ sinh thái KNST bền vững.

Chính phủ cam kết đồng hành, giữ vai trò kiến tạo, xây dựng thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, quản trị thông minh; mô hình quản lý tập trung để bảo đảm quy trình thuận lợi cho các doanh nghiệp KNST, giảm phiền hà, sách nhiễu; tạo thị trường cho KNST, lấy cầu tạo thị trường; chính sách phải ổn định lâu dài để các doanh nghiệp yên tâm đầu tư; xây dựng các chính sách hỗ trợ về nhà ở, visa, đi lại, vốn ưu đãi; xây dựng các quy định vốn thông qua sàn chứng khoán.

Thủ tướng đề nghị “3 chung”: chung sức đồng lòng cùng thúc đẩy KNST; chung tay hành động, chia sẻ tầm nhìn; chung hưởng thụ thành quả. Chính phủ và các cấp, các ngành phải phối hợp chặt chẽ để hỗ trợ. Thủ tướng nhấn mạnh, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo là một động lực và nguồn lực quan trọng trong sự phát triển bền vững. Muốn có khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, thì phải có con người đổi mới sáng tạo. Khởi nghiệp cần sự đam mê, quyết tâm, lòng kiên trì và sự dũng cảm vượt qua chông gai, thử thách để hướng tới thành công.

Thủ tướng mong muốn và tin tưởng rằng, thông qua sự kiện quan trọng hôm nay, chúng ta sẽ nhận được nhiều kinh nghiệm quý, bài học hay, cách làm hiệu quả. Đề nghị các nhà khoa học, các tổ chức, doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước đóng góp tích cực hơn nữa cho hệ sinh thái KNST của Việt Nam.

Với tinh thần "dám nghĩ, dám làm, dám hành động, dám dấn thân, dám đổi mới sáng tạo" đem lại hiệu quả cao hơn, để mang lợi ích cho nhân dân, , đoàn kết, chung sức, đồng lòng, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng vươn lên của cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân cả nước; chúng ta tin tưởng rằng cộng đồng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, nhất là thế hệ trẻ tiếp tục phát huy khí chất, bản lĩnh, trí tuệ con người Việt Nam; dám đối diện với khó khăn, thách thức, không sợ thất bại, không một khó khăn trở ngại nào mà chúng ta không vượt qua; với động lực mạnh mẽ, nhiệt huyết, niềm tin và đam mê cháy bỏng; tạo nên những "kỳ lân" tầm cỡ khu vực và thế giới; đạt được những thành tựu to lớn hơn nữa về KNST; góp phần đưa đất nước ta vững bước vào Kỷ nguyên vươn mình, phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh.

Tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các đồng chí lãnh đạo thực hiện nghi thức khởi động TECHFEST Việt Nam 2024.

* Trong khuôn khổ sự kiện đã Diễn đàn cấp cao Chung tay phát triển hệ sinh thái KNST Việt Nam.