Chung tay “Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá”

Sử dụng các sản phẩm thuốc lá đều đã được chứng minh là nguyên nhân gây ra các gánh nặng bệnh tật và kinh tế không chỉ cho bản thân người sử dụng mà còn cho cả gia đình và xã hội. Các tổn thất này bao gồm chi tiêu cho hút thuốc, chi phí cho khám, điều trị bệnh liên quan đến hút thuốc, giảm sút/mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm.

Sáng 26/5, tại Hồ Hoàn Kiếm (Hà Nội), Bộ Y tế phối hợp Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam tổ chức Lễ mít-tinh hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá (31/5) năm 2024 tại với thông điệp: “Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá”.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan, Chủ tịch Hội đồng quản lý liên ngành Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá cho biết, với chủ đề “Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá”, Tổ chức Y tế Thế giới nhấn mạnh Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2024 là diễn đàn để giới trẻ trên toàn thế giới yêu cầu ngành công nghiệp thuốc lá ngừng việc nhắm tới trẻ em, thanh thiếu niên bằng những sản phẩm có hại cho sức khỏe, đồng thời kêu gọi chính phủ các nước thực hiện các biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá mạnh mẽ, bảo vệ các em khỏi tác động của việc quảng cáo thuốc lá, bao gồm cả việc tiếp thị qua mạng xã hội và các nền tảng kỹ thuật số.

Tại Việt Nam, với sự quan tâm, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, thời gian qua, Bộ Y tế đã phối hợp với các bộ ngành, các tổ chức Chính trị-xã hội, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tích cực thúc đẩy các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức trong cộng đồng về tác hại của việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá, xây dựng môi trường không khói thuốc.

Nhiều hoạt động thiết thực đã được các bộ, ngành, tổ chức đoàn thể, các tỉnh, thành phố triển khai, như các Chiến dịch “Thanh niên Việt Nam nói không với thuốc lá và thuốc lá điện tử” ; giải chạy online “Thanh niên Việt Nam vì môi trường không khói thuốc” của Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh; hội thi “Gia đình có sức khoẻ, không khói thuốc” của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam… đã được triển khai và có tác động sâu rộng tới cộng đồng, đặc biệt là trong thanh niên, phụ nữ và trẻ em gái…

Với quyết tâm dành quyền ưu tiên cho bảo vệ sức khỏe cộng đồng, ngày 24/5/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 568/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá đến năm 2030, trong đó có mục tiêu: Giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng; ngăn ngừa việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng.

Ngày 13/5 vừa qua Thủ tướng Chính phủ tiếp tục ban hành Công điện số 47/CĐ-TTg chỉ đạo các bộ, ngành, các cơ quan liên quan trong việc tăng cường các biện pháp để kịp thời ngăn ngừa các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trên toàn quốc.

Nhân dịp này, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan kêu gọi các cơ quan, đoàn thể và mọi người dân Việt Nam vì sức khỏe của bản thân, của gia đình mình và cộng đồng, hãy tiếp tục có những hành động thiết thực xây dựng môi trường không khói thuốc, thực thi nghiêm Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Người đứng đầu ngành y tế cũng bày tỏ sự cảm ơn tới các bộ, ban ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố, Tổ chức Y tế thế giới, các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức quốc tế, các cơ quan báo chí đã luôn đồng hành cùng Bộ Y tế trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, góp phần bảo vệ sức khỏe người dân Việt Nam.

Tại Việt Nam, theo ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam (năm 2022), tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108.000 tỷ đồng một năm.

TS Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam nhấn mạnh, chủ đề “Bảo vệ trẻ em khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá” là đặc biệt quan trọng. Để đảm bảo rằng mọi trẻ em ở Việt Nam đều có thể sống lâu, khỏe mạnh và hạnh phúc thì chúng ta phải bảo vệ trẻ em chống lại tác hại của thuốc lá thông thường, thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá mới - và chống lại các chiến thuật săn mồi của ngành công nghiệp thuốc lá, nhằm lôi kéo và gây nghiện cho mọi người sử dụng các sản phẩm này khi họ còn nhỏ.

Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam đưa ra hai khuyến nghị đối với các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam nhân Ngày Thế giới không thuốc lá năm nay.

Đầu tiên là liên quan đến các sản phẩm nicotine và thuốc lá mới, những sản phẩm này rất có hại cho sức khỏe. Các sản phẩm này khiến những người trẻ tuổi làm quen với nicotine và khiến họ bị lôi cuốn, có nguy cơ nghiện lâu dài và gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của những người trẻ tuổi. Tất cả các bằng chứng đều chỉ ra tỷ lệ sử dụng ngày càng tăng mạnh trong giới trẻ Việt Nam. Chúng ta phải hành động ngay bây giờ để ngăn chặn điều này, trước khi quá muộn.

Khuyến nghị thứ hai liên quan đến giá và khả năng chi trả của các sản phẩm thuốc lá thông thường. Thuốc lá ở Việt Nam cực kỳ rẻ, vì thuế thấp. Điều này có nghĩa là giá cả không tạo được rào cản ngăn ngừa những nhóm trẻ tuổi bắt đầu hút thuốc - và không khuyến khích những người hiện đang hút, bỏ thuốc lá.

TS Angela Pratt khẳng định, chúng ta cần làm cho việc bắt đầu hút thuốc hay tiếp tục hút thuốc ở những người trẻ trở nên khó khăn hơn nhiều. Và, tăng thuế thuốc lá chính là biện pháp nhanh nhất và hiệu quả nhất để đạt được điều này. Các nhà hoạch định chính sách tận dụng cơ hội trong năm nay để tăng đáng kể thuế thuốc lá - để giúp 'tiêm phòng' cho thanh niên Việt Nam khỏi tác hại của việc sử dụng thuốc lá suốt đời.

Hai hành động này - cấm thuốc lá mới và tăng thuế thuốc lá - sẽ giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu của Chương trình Sức khỏe Việt Nam và các cam kết quốc tế đối với các Mục tiêu Phát triển bền vững. Nhưng quan trọng hơn, nó sẽ để lại một di sản lâu dài, bảo vệ sức khỏe và cuộc sống của hàng triệu người trên khắp đất nước hiện nay và cho các thế hệ mai sau - bằng cách giúp mọi trẻ em ở Việt Nam có cơ hội sống lâu, khỏe mạnh và hạnh phúc.

Tại lễ mít tinh, GS,TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế phát động chiến dịch truyền thông ngăn ngừa thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để bảo vệ trẻ em và sức khỏe cộng đồng. Theo đó, lãnh đạo Bộ Y tế kêu gọi các cơ quan, đoàn thể và toàn cộng đồng tiếp tục có những hoạt động thiết thực và đẩy mạnh truyền thông, thông tin để xây dựng môi trường không khói thuốc, thực thi nghiêm Luật Phòng chống tác hại thuốc lá; kêu gọi các nhà trường tăng cường giáo dục và tổ chức các hoạt động ngoại khóa, nhằm trang bị cho học sinh kiến thức cần thiết tự bảo vệ bản thân trước cám dỗ.

Về phía các bậc phụ huynh cần quan tâm, nói chuyện với con em mình về những nguy cơ của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, giúp các em hiểu rõ và tự chủ trong việc nói không với các sản phẩm này.

Và đặc biệt, kêu gọi sự hỗ trợ và cam kết từ các cơ quan chức năng trong việc xây dựng thể chế, chính sách nghiêm ngặt, đặc biệt là cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo các sản phẩm thuốc lá mới, tăng cường thực thi pháp luật, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các hành vi buôn bán, tiếp thị các sản phẩm thuốc lá, thuốc lá mới trái phép, đặc biệt là việc bán cho trẻ vị thành niên.