Chủ động ứng phó sự cố bức xạ hạt nhân

(LSO) – Mất an toàn bức xạ, hạt nhân mang lại nhiều hệ lụy cho sức khỏe con người và môi trường. Chủ động ứng phó với những nguy cơ này, Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã chủ động phối hợp tuyên truyền và xây dựng phương án xử lý.

Các nguồn phóng xạ có lợi ích rất lớn trong đời sống xã hội được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như: kiểm tra hàng hóa, thăm dò địa chất, sản xuất điện, bảo quản giống, kích thích sinh trưởng cây trồng … Tuy nhiên, nếu không được đảm bảo an toàn bức xạ gây ra tác hại không nhỏ đến môi trường và sức khỏe con người. Các tia bức xạ ion hóa phá hủy cơ thể con người ở cấp độ tế bào, những người tiếp xúc với các bức xạ ion có thể gặp nguy cơ bỏng da, ung thư, dị tật thai nhi, hoại tử, ở mức độ nặng có thể gây tử vong.

Ban chỉ huy ứng phó sự cố bức xạ hạt nhân diễn tập ứng phó sự cố tại Nhà máy xi măng Hồng Phong

Nguy cơ mất an toàn bức xạ, hạt nhân trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn được xác định có thể đến từ những tình huống như: các nguồn phóng xạ đang được lưu giữ tại các nhà máy xi măng bị lấy cắp, thất lạc, phá hoại; phương tiện vận chuyển các nguồn phóng xạ địa bàn tỉnh có thể gặp tai nạn cháy, nổ; hiện tượng mua bán nguồn phóng xạ vô chủ, bình chứa nguồn liên quan đến các cơ sở thu mua phế liệu; hàng hóa nhập khẩu bị nhiễm bẩn phóng xạ…Đặc biệt, Trung Quốc đã xây dựng và đưa vào vận hành 3 nhà máy điện hạt nhân gần biên giới với Việt Nam, trong đó 2 tổ máy CPR-1000 với tổng công suất là 2.000 MW tại thành phố Fangchengchang (Phòng Thành Cảng) cách tỉnh Lạng Sơn khoảng 160 km. Khi có sự cố nghiêm trọng tại nhà máy điện hạt nhân này chất phóng xạ có khả năng phát tán theo không khí sang Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp đến tỉnh Lạng Sơn. Cùng với đó, các mặt hàng tiêu dùng, nông sản nhiễm xạ có thể được xuất khẩu sang Việt Nam.

Ứng phó với những sự cố trên, tỉnh Lạng Sơn đã xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân cấp tỉnh và đã được Bộ KH&CN phê duyệt, trong đó đã phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên Ban chỉ huy, xây dựng kịch bản để chủ động ứng phó với các cấp độ báo động. Ông Nguyễn Minh Huấn, chuyên viên Phòng Quản lý công nghệ và Quản lý Chuyên ngành, Sở KH&CN cho biết: Trưởng ban chỉ huy ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân trực tiếp là đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh. Ban chỉ huy có 11 thành viên là đại diện các sở ban, ngành như: KH&CN, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Y tế, Tài nguyên và Môi trường, Giao thông Vận tải… Mỗi thành viên đều được phân công nhiệm vụ cụ thể. Khi xảy ra sự cố tùy theo mức độ báo động: cấp 1, cấp 2, cấp 3 mà triển khai các biện pháp ứng phó phù hợp.

Với mỗi mức độ báo động sẽ có các biện pháp ứng phó tương ứng, khi có sự cố xảy ra, các đơn vị thành viên triển khai hoạt động theo nhiệm vụ được phân công. Cụ thể, ở mức báo động cấp 3 Ban chỉ huy tự động kích hoạt triển khai các biện pháp ứng phó như: huy động lực lượng, can thiệp hiện trường, cấp cứu và điều trị cho nạn nhân của sự cố, sơ tán nhân dân, phân loại người nhiễm bẩn phóng xạ, tẩy xạ tại chỗ, thu hồi nguồn phóng xạ hoặc tẩy xạ…

Năm 2016, tỉnh Lạng Sơn đã tiến hành diễn tập ứng phó sự cố bức xạ hạt nhân tại Nhà máy xi măng Hồng Phong, huyện Cao Lộc. Tình huống giả định là Nhà máy xi măng Hồng Phong bị mất nguồn phóng xạ Cs 137, chất phóng xạ ở dạng bột có thể rò rỉ ra ngoài gây nhiễm bẩn phóng xạ.

Bên cạnh việc tổ chức diễn tập ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân, Sở KH&CN còn định kỳ tổ chức các lớp tập huấn nâng cao nhận thức về bức xạ, hạt nhân cho cán bộ, người lao động làm việc trong môi trường tiếp xúc với bức xạ ion hóa; xây dựng tài liệu hướng dẫn ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân cho các đơn vị liên quan, đồng thời thực tập kết nối thông tin liên lạc giữa các tổ chức ứng phó; thường xuyên rà soát, kiểm tra, duy tu thiết bị, phương tiện sẵn sàng ứng phó khi có sự cố xảy ra.

Anh Nguyễn Minh Huấn cho biết thêm: Ban chỉ huy ứng phó sự cố bức xạ đã xây dựng kế hoạch, kịch bản để tổ chức diễn tập ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân năm 2020. Qua đó nhằm nâng cao nhận thức, vai trò, trách nhiệm của cơ quan liên quan về bức xạ, hạt nhân đồng thời sẵn sàng ứng phó khi có sự cố xảy ra.