Chống thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng cơ bản

Trong điều kiện ngân sách nhà nước (NSNN) căng thẳng như hiện nay, quyết liệt chống lãng phí, thất thoát vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) nhằm bảo đảm sử dụng vốn đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả, đúng quy định của pháp luật... là một trong những giải pháp quan trọng, góp phần thực hiện thành công quá trình tái cơ cấu đầu tư công.

Dự án cầu Năm Căn (Cà Mau) có tổng chiều dài 3.400 m, với tổng mức đầu tư 650 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ.

Thất thoát, lãng phí lớn

Theo Bộ Tài chính, sáu tháng đầu năm, thu NSNN mới chỉ ước đạt 43,7% dự toán và tính đến hết tháng 5 vừa qua, đã có 23 hiệp định vay nợ, viện trợ được đàm phán và ký kết với tổng trị giá cam kết của các hiệp định đã ký là 3,1 tỷ USD. Trong điều kiện huy động NSNN khó khăn, đàm phán vay vốn nước ngoài không dễ dàng đầu tư cho phát triển, cho XDCB vẫn được ưu tiên bố trí nguồn lực hàng đầu để bảo đảm phát triển kinh tế nói chung. Bên cạnh hiệu quả tích cực do nguồn vốn đầu tư XDCB mang lại thì đây cũng là lĩnh vực bộc lộ khá rõ thực trạng thất thoát, lãng phí vốn đầu tư. Tại tỉnh Ðiện Biên, từ năm 2006 – 2012, có hàng trăm dự án được đầu tư bằng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ (TPCP), vốn từ các chương trình 134, 135. Qua kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, ngành chức năng đã phát hiện nhiều dự án có biểu hiện sai phạm, thu hồi số tiền lên tới hơn sáu tỷ đồng. Tại tỉnh Bình Ðịnh, chỉ với 29 hạng mục công trình ngành y tế, có tổng mức đầu tư hơn 108 tỷ đồng, nhưng đã thanh toán sai hơn 2,5 tỷ đồng; 13 gói thầu mua sắm trang thiết bị y tế với tổng vốn hơn 62 tỷ đồng từ năm 2008-2011 đến nay vẫn chưa đưa vào hoạt động, gây lãng phí trầm trọng.

Tại một đơn vị cấp huyện ở tỉnh Kiên Giang, qua thanh tra trực tiếp 76 công trình và hạng mục công trình XDCB trong lĩnh vực nông nghiệp, huyện Tân Hiệp đã phát hiện sai phạm hơn 4,3 tỷ đồng; bốn công trình trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo sai phạm hơn 253,9 triệu đồng; tổng số tiền sai phạm trong đầu tư XDCB ở Tân Hiệp là hơn 20,3 tỷ đồng. Tại tỉnh Nghệ An, sáu tháng đầu năm, Thanh tra Nhà nước tỉnh Nghệ An đã thanh tra chín cuộc về đầu tư XDCB, phát hiện sai phạm 14,2 tỷ đồng, trong đó kiến nghị thu hồi về NSNN bốn tỷ đồng, giảm giá trị quyết toán, giảm cấp phát vốn hơn 10 tỷ đồng; xử lý hành chính 11 tổ chức có sai phạm, nhưng đến nay mới thu hồi 2,7 tỷ đồng. Trên quy mô toàn quốc, kết quả thanh tra Bộ Tài chính tại các dự án quốc lộ 279, quốc lộ 32, đường vành đai biên giới phía bắc, tuyến Quản Lộ – Phụng Hiệp, xây dựng tuyến đường Nam Sông Hậu… đã có những sai phạm gây thất thoát tiền NSNN lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

Bên cạnh thất thoát vốn đầu tư, tình trạng lãng phí nguồn vốn cũng đang ở mức báo động. Thực trạng dự án đầu tư vượt quá khả năng thực tế, không tập trung đủ nguồn lực nên dẫn đến không có khả năng thực hiện hoặc kéo dài quá lâu… đã tồn tại nhiều năm nay, khiến nhiều công trình đầu tư “đắp chiếu”, không phát huy được hiệu quả, không thu hồi được vốn đầu tư. Tại Sóc Trăng, dự án Thủy lợi phục vụ sản xuất tôm, lúa tiểu vùng 1 vùng 6 xã, huyện Mỹ Xuyên đã được phê duyệt từ năm 2002 nhưng đến năm 2010, sau khi được cấp vốn, dự án mới được thực hiện để cung cấp nước mặn, tiêu thoát nước bẩn cho hơn 7.000 ha nuôi tôm, tạo nguồn nước ngọt, tiêu chua cho gần 11 nghìn ha đất tự nhiên, với tổng mức đầu tư sau điều chỉnh là 247 tỷ đồng từ nguồn TPCP. Tuy nhiên, đến năm 2011, dự án mới được bố trí vốn 157,1 tỷ đồng, trong khi còn nhiều trục kênh thi công dở dang, không dẫn được nước vào khiến đời sống của bà con vùng sáu xã căn cứ địa kháng chiến này hết sức khó khăn, từng ngày, từng giờ phải gồng sức chống chọi với sức mạnh phá hủy của thiên nhiên. Chủ tịch UBND huyện Mỹ Xuyên Lương Xuân Quyết bức xúc cho biết, vốn đầu tư cho thủy lợi năm 2011 của Mỹ Xuyên chưa tới một tỷ đồng, không đủ nạo vét kênh mương. Thế nhưng tất cả đều “bó tay” khi dự án bị “đắp chiếu” vì thiếu vốn. Ðịa phương thì như vậy, còn đối với nguồn vốn TPCP, trong giai đoạn 2006-2012, chỉ có 2.029/2.682 dự án sử dụng nguồn vốn này được hoàn thành (chiếm 70%), trong đó rất nhiều dự án chậm tiến độ, phải điều chỉnh tổng mức đầu tư nhiều lần. Nhiều công trình dở dang có tình trạng có thể sẽ phải làm lại từ đầu (như các công trình giao thông).

Sử dụng vốn tiết kiệm và hiệu quả

Tháng 7-2013, để bảo đảm an ninh tài chính quốc gia, nâng cao hiệu quả đầu tư nguồn vốn NSNN và TPCP, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 14/CT-TTg về tăng cường quản lý đầu tư và xử lý nợ đọng XDCB từ nguồn vốn NSNN, TPCP. Trong Thông tư số 90/2013/TT-BTC hướng dẫn xây dựng dự toán NSNN năm 2014, Bộ Tài chính cũng thể hiện rõ ý chí kiên quyết yêu cầu thực hiện đánh giá sát thực tình hình thực hiện nhiệm vụ chi đầu tư phát triển (ÐTPT) trước khi dự toán chi ÐTPT, đầu tư XDCB năm 2014.

Bên cạnh đó, để thực hiện tốt việc chống lãng phí và sử dụng hiệu quả nguồn vốn ÐTPT, đầu tư XDCB, cần tiếp tục nghiên cứu đồng bộ hóa hệ thống pháp luật (đặc biệt là Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, Luật Ðấu thầu, Luật Xây dựng, Luật Ðất đai; Luật NSNN, ban hành Luật Ðầu tư công) về phân cấp, quản lý đầu tư XDCB. Kiên quyết không bố trí vốn cho phần điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư không phù hợp; chuyển đổi hình thức đầu tư, đẩy mạnh xã hội hóa nguồn vốn; phân quyền, phân cấp quản lý đi kèm với phân cấp trách nhiệm… cần phải được đẩy mạnh. Bởi nếu không hành động quyết liệt để chấn chỉnh việc sử dụng nguồn vốn này, cũng như bảo đảm tinh thần thượng tôn pháp luật thì không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà sẽ dẫn đến tình trạng mất cân đối tài chính quốc gia. Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bạc Liêu Võ Thị Hồng Thoại cho rằng, nhiều công trình XDCB không đưa vào sử dụng được là sự lãng phí mồ hôi công sức của nhân dân, vì vậy, để lãng phí xảy ra thường xuyên là có tội với Tổ quốc, với nhân dân, với các thế hệ mai sau. Hy vọng rằng đây cũng là quan điểm chung của những cơ quan, cá nhân có trách nhiệm “cân đo đong đếm” trong công tác đầu tư cho phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Theo Nhandan