Chính phủ mới của Nga và nhiệm vụ tăng tốc nền kinh tế

Ông M.Ô-rê-skin (bên trái), cựu Bộ trưởng Phát triển kinh tế Nga, vừa được chỉ định làm cố vấn kinh tế của Tổng thống V.Pu-tin.

Tuy nhiên, theo đánh giá của giới chuyên môn, viễn cảnh này có thể bị cản trở bởi những thách thức mà Nga đang phải đối mặt trong khoảng thời gian từ cuối năm 2019 tới nay. Cụ thể, đó là khối lượng vận tải hàng hóa giảm sút, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) còn xa với mục tiêu đề ra, và thêm nữa là những hậu quả từ dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của vi-rút corona (Covid-19, trước đây gọi là nCoV), khởi phát từ Trung Quốc và đang lây lan nhanh chóng.

Các dự báo kinh tế vĩ mô mới nhất được hãng Interfax công bố cho rằng, Nga sẽ lọt tốp năm nền kinh tế hàng đầu thế giới vào năm 2022, bỏ qua Ðức về khối lượng GDP tính theo sức mua tương đương. Trong khi trước đó, Chính phủ tiền nhiệm của cựu Thủ tướng Ð.Mét-vê-đép từng hy vọng Nga sẽ đạt mục tiêu này vào năm 2023. Ngoài ra, chính phủ mới cũng dự báo trong năm 2020, GDP của Nga sẽ đạt mức tăng trưởng 1,9%, thay vì 1,7% như dự báo ​​trước đó. Bản Thông điệp liên bang mà Tổng thống Nga V.Pu-tin đọc trước Quốc hội hồi tháng 1 vừa qua cũng đã liệt kê hàng loạt biện pháp giúp đẩy nhanh nền kinh tế đất nước. Bắt đầu từ năm 2021, như những dự báo trước đó, nền kinh tế Nga sẽ tăng trưởng hơn 3% mỗi năm. Tuy nhiên, tình hình thực tế trong năm 2019 cho thấy điều kiện khách quan dường như không ủng hộ nước Nga.

Cơ quan Thống kê Nhà nước Liên bang đưa ra những con số sơ bộ cho thấy trong năm 2019, GDP của Nga tăng 1,3%, thấp hơn so với mức tăng 2,5% trong năm 2018. Ngoài ra, nhiều chỉ số khác cũng ít nhiều gây lo ngại trong cộng đồng chuyên gia. Trước hết, đó là sự suy giảm nhu cầu lao động đã trở thành “căn bệnh mãn tính” của nền kinh tế Nga. Cụ thể, liên tiếp trong ba tháng 9, 10 và 11-2019, nhu cầu lao động (tính theo số lượng vị trí tuyển dụng trên sàn giao dịch lao động) đã giảm tương ứng là 0,4%, 0,8% và 1,2%. Chuyên gia kinh tế, Giám đốc Cơ quan phân tích Loko-Invest, ông K.Trê-ma-xốp cho rằng, nhu cầu tuyển dụng lao động liên tiếp giảm chính là “những dấu hiệu cho thấy những nguy cơ về tình trạng kinh tế còn nhiều khó khăn. Thứ hai, doanh thu vận tải hàng hóa giảm tới 1,5% trong tháng 11-2019 và tính chung trong năm 2019, con số này chỉ tăng 0,7% so với năm 2018 và khối lượng vận tải hàng hóa thương mại giảm 4,3%. Tính riêng trong tháng 1-2020, vận tải đường sắt và doanh thu hàng hóa giảm 5,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó những mặt hàng vận tải giảm nhiều là ngũ cốc (gần 22% tính theo năm), nguyên liệu công nghiệp thô và vật liệu đúc (giảm khoảng 15%), các mặt hàng gỗ (14%), than và than cốc – giảm 11%. Thêm vào đó, căn cứ tốc độ lây lan của Covid-19 từ Trung Quốc, nền kinh tế Nga có nguy cơ mất doanh thu xuất khẩu từ nguồn năng lượng.

Phó Giáo sư X.Khê-xta-nốp, thuộc Học viện Kinh tế và Hành chính Quốc gia Nga cho rằng, những thiệt hại cụ thể từ Covid-19 chưa thống kê được, song thông tin về danh sách người nhiễm bệnh đang thật sự gây áp lực tâm lý mạnh mẽ lên thị trường và chắc chắn sẽ tác động xấu đến nền kinh tế Nga. Trong khi đó, người đứng đầu Bộ phận môi giới, Công ty BCS Broker, ông N.A-va-ki-an cho biết, thiệt hại trực tiếp từ các tác động của Covid-19 sẽ không quá lớn, ít hơn 0,2% GDP, song những thiệt hại gián tiếp thì bước đầu đã quá rõ ràng. Tuy nhiên, chuyên gia này cũng nhấn mạnh, ngay cả khi không có Covid-19, tiềm năng tăng trưởng kinh tế ở Nga hiện cũng chỉ giới hạn ở mức 2% mỗi năm, và để khắc phục tình trạng này, nước Nga cần cải cách cơ cấu. Trước hết, Nga cần số hóa các dịch vụ công; hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng quan liêu tại một số cơ quan công quyền; cải cách tư pháp, sửa đổi luật về bầu cử; cải cách thuế nhằm giảm gánh nặng cho các hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ. Bên cạnh đó, Nga cần thúc đẩy quan hệ với các nước phát triển, thoát khỏi “cuộc chiến” cấm vận trừng phạt với các điều kiện cùng có lợi…

Tăng trưởng GDP của Nga trong thời gian qua phần lớn nhờ vào hoạt động tăng doanh thu xuất khẩu và tiêu dùng trong nước. Tuy nhiên, hiện Nga chưa có giải pháp tăng doanh thu xuất khẩu hiệu quả. Trong khi đó tiêu dùng tại Nga đang bị hạn chế. Nhìn chung, giới chuyên gia cho rằng các dự án quốc gia chưa sớm trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và kỳ vọng Chính phủ mới của Nga có thể tìm ra lời giải thành công những bài toán kinh tế của đất nước, hoặc sửa đổi các mục tiêu kinh tế vĩ mô.