Chi phí đầu vào nhảy múa: Khó khăn vẫn ‘níu chân’ doanh nghiệp

Vượt qua giai đoạn căng thẳng của đại dịch COVID-19, sản xuất của nhiều doanh nghiệp lấy đà tăng tốc. Dù vậy, chi phí đầu vào tăng cao đã ảnh hưởng lớn tới hiệu quả hoạt động của họ.

Tín hiệu tích cực về sự phục hồi kinh tế thế giới sau khi nhiều quốc gia kiểm soát thành công đại dịch COVID-19 đã mở ra triển vọng cho các doanh nghiệp của Việt Nam tăng tốc sản xuất, đón đầu các cơ hội mới.

Tuy vậy, những khó khăn mới lại nảy sinh khi giá nguyên nhiên liệu liên tục nhảy múa cùng chi phí về logistics tăng cao khiến đà tăng trưởng của doanh nghiệp bị chậm lại. Đặc biệt, với những doanh nghiệp đầu tầu như điện tử, dệt may hay da giày…, sự hồi phục chậm có thể tác động lớn tới các chỉ số kinh tế vĩ mô cũng như năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Bài 1: Đơn hàng dồi dào, doanh nghiệp vẫn dè chừng mở rộng sản xuất

Sau hơn 2 năm chịu tác động của dịch bệnh, nhiều doanh nghiệp dệt may, da giày gần như kiệt quệ để ứng phó với tình hình mới. Song, vượt qua gian khó, nhiều doanh nghiệp đã tìm ra giải pháp để thích ứng và khẳng định thương hiệu của mình trên thị trường.

Thống kê của Bộ Công Thương cho thấy riêng lĩnh vực dệt may, da giày, tốc độ tăng trưởng của hai ngành này đều đạt mức 2 con số trong nửa đầu năm 2022. Thế nhưng, nhiều doanh nghiệp vẫn dè chừng mở rộng sản xuất…

Tăng tốc sau thời gian dài dồn nén

Những ngày này, hoạt động sản xuất tại các phân xưởng của Tổng Công ty May 10 diễn ra hết sức khẩn trương. Vượt qua 2 năm liên tục trong trạng thái “đóng mở” để ứng phó với đại dịch COVID-19, các đơn vị của May 10 đều căng mình để kịp giao hàng theo hợp đồng đã ký kết.

Ông Thân Đức Việt, Tổng Giám đốc Tổng Công ty May 10 cho biết lượng đặt hàng của May 10 đã tăng khoảng 15% so với cùng kỳ năm trước. Các sản phẩm như veston và sơ mi có đơn đặt hàng rất cao.

Tín hiệu tích cực nhất trong nửa đầu năm nay là sức mua đối với lĩnh vực thời trang tại các thị trường lớn, như châu Âu, Nhật Bản đặc biệt là Mỹ… gần như được bung nén sau thời một gian dài chịu tác động của đại dịch COVID-19.

Ông Vương Đức Anh, Chánh Văn phòng Hội đồng Quản trị-Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) chia sẻ, sau hơn hai năm dịch bệnh khiến nhu cầu mua sắm trùng xuống thì những tháng gần đây, người tiêu dùng Mỹ đã mạnh tay chi tiền để mua sắm, dẫn đến nhu cầu nhập khẩu hàng may mặc năm 2021 và quý 1/2022 tăng vọt.

Số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, cho thấy xuất khẩu hàng dệt may 5 tháng/2022 sang thị trường Hoa Kỳ đạt 7,58 tỷ USD, tăng 26,1%, tương ứng tăng 1,57 tỷ USD và đóng góp 57% vào trị giá tăng xuất khẩu nhóm hàng này của cả nước.

“Theo thống kê của tập đoàn Mỹ nhập khẩu hàng may mặc tăng 40% về giá trị. Khối lượng tăng 25% nhưng giá tăng 15%. So với bình quân quý 1 các năm trước COVID-19 chỉ tăng đều 2% nhưng quý 1/2022 tăng tới 40%,” ông Vương Đức Anh nói.

Với những kết quả trên, theo đánh giá của Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), trong nửa đầu năm 2022, dệt may tiếp tục là ngành có đóng góp quan trọng cho tăng trưởng xuất khẩu.

Theo đó, ước kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đạt 22,3 tỷ USD, tăng khoảng 23% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, hàng may mặc đạt gần 7 tỷ USD, tăng hơn 19%, nhập khẩu toàn ngành dệt may 6 tháng đạt 13 tỷ USD. Như vậy, tính chung 6 tháng đầu năm, toàn ngành dệt may xuất siêu khoảng 8,8 tỷ USD.

“Mục tiêu toàn ngành trong năm 2022 là xuất khẩu đạt 43 tỷ USD, trong đó 6 tháng đầu năm đã đạt hơn 50% mục tiêu đề ra, nếu thị trường được duy trì ổn định trong những tháng cuối năm thì khả năng ngành dệt may đạt được mục tiêu là rất lớn,” ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch VITAS cho hay.

Tương tự với ngành da giày, trong nửa đầu năm vừa qua đã có nhiều tín hiệu tích cực. Mặc dù phải chống đỡ với dịch bệnh khiến chuỗi cung ứng nhiều thời điểm gián đoạn, cùng sức mua suy giảm, song nhiều doanh nghiệp đã có đơn hàng tới hết quý 3, thậm chí là quý 4.

“Tăng trưởng nửa đầu năm 2022 rất tốt, tín hiệu đơn hàng đổ về Việt Nam khá nhiều,” bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày-Túi xách Việt Nam (Lefaso) cho hay.

Áp lực lớn từ chi phí đầu vào

Với các doanh nghiệp, việc đơn hàng nhiều là tín hiệu hết sức tích cực, song diễn biến năm nay lại khác, các chi phí đầu vào (như logistics, nguyên phụ liệu, xăng dầu…) liên tục tăng đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả kinh doanh của họ.

Đáng chú ý, theo ông Thân Đức Việt, dù chi phí tăng cao nhưng giá bán sản phẩm khó tăng hoặc nếu tăng cũng không thể theo được tốc độ tăng của nguyên liệu đầu vào.

Hơn nữa, với 50% nguyên phụ liệu dệt may nhập khẩu từ Trung Quốc, trong khi nước này áp dụng chiến lược Zero COVID, dẫn đến việc thiếu nguyên liệu ngay trong ngắn hạn và đội thêm chi phí để nhập khẩu.

Đánh giá sơ bộ của Tập đoàn Dệt may Việt Nam cho thấy do chi phí logistics tăng bởi giá xăng dầu tăng mạnh, dự kiến chi phí vận chuyển đường biển tăng khoảng 10-30% tuỳ từng tuyến đường.

Ngoài ra, chi phí vận chuyển trong nước cũng được dự báo tăng khoảng 10%, cộng thêm hiện tượng ùn nghẽn tại các cảng biển gia tăng do thiếu năng lực khai thác và nhu cầu vận chuyển tăng cao sau giai đoạn dịch bệnh đã tác động không nhỏ đến bức tranh tài chính của doanh nghiệp.

Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may thêu đan Thành phố Hồ Chí Minh thông tin, vượt qua giai đoạn căng thẳng của dịch bệnh COVID-19, sản xuất của nhiều doanh nghiệp lấy đà tăng tốc, trong đó phần lớn các doanh nghiệp trong ngành may mặc trên địa bàn thành phố đã ký đơn hàng đến hết quý 3 và quý 4. Dù vậy, giá đơn hàng không tăng nhưng chi phí tăng cao đã ảnh hưởng lớn tới hiệu quả hoạt động của ngành.

Ông dự báo, tăng trưởng những tháng cuối năm có thể chậm lại, không đạt được mức cao như những tháng đầu năm. Nguyên do là thị trường có nhiều biến động bởi xung đột Nga-Ukraine khiến xuất khẩu sang thị trường này gặp khó.

Hơn nữa, nguồn cung ứng nguyên phụ liệu bị gián đoạn khiến doanh nghiệp dè dặt không dám mở rộng sản xuất. Cộng thêm áp lực bởi chí phí đầu vào tăng cao, doanh nghiệp cũng phải tính toán căn cơ hơn.

Còn theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày-Túi xách Việt Nam (Lefaso), hiện tại các doanh nghiệp ngành da giày, túi xách đang chịu áp lực lớn do chi phi đầu vào ngày càng đắt đỏ. “Có thời điểm một container hàng xuất khẩu phải cộng thêm gần gấp đôi chi phí các loại so với bình thường,” bà Phan Thị Thanh Xuân nói.

Ngoài ra, bà Xuân cho hay doanh nghiệp vừa và nhỏ rất khó có nguyên liệu cho sản xuất. Tuy nhiên, 1-2 tháng gần đây tình hình có cải thiện do Trung Quốc đã cởi mở hơn, việc nhập khẩu nguyên phụ liệu không quá khó khăn như 3 tháng trước.

Đại diện Lefaso cũng chỉ ra những bất cập về chính sách phát triển nguyên phụ liệu. Cụ thể là Nghị định 18/CP về xuất khẩu tại chỗ, trong đó yêu cầu hoạt động xuất khẩu tại chỗ phải ứng trước thuế nhập khẩu và chỉ được hoàn lại khi đã chứng minh xuất khẩu.

“Điều này bất cập, nếu doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài được miễn thuế ngay, mua ở trong nước phải đóng thuế xuất nhập khẩu. Với quy định này sẽ hạn chế nhiều việc phát triển nguyên phụ liệu trong ước. Xem xét quy định này giúp doanh nghiệp trong nước xoay sở dòng vốn. Có những doanh nghiệp phái ứng thuế từ vài chục đến hàng tỷ đồng,” bà Phan Thị Thanh Xuân kiến nghị./.

Bài 2: Khơi thông điểm nghẽn, tạo xung lực mới cho xuất khẩu