Chất lượng giống lúa cho sản xuất ở đồng bằng sông Cửu Long

Sản xuất lúa ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) những năm qua liên tiếp thắng lớn, tiếp tục đạt kỷ lục mới, góp phần quyết định vào kỷ lục của cả nước: sản lượng lúa 39,8 triệu tấn, xuất khẩu gạo đạt 6,7 triệu tấn, đạt kim ngạch 3,1 triệu USD. Theo Hiệp hội Lương thực, đến 1-4-2011, các doanh nghiệp đã ký hợp đồng xuất khẩu 3,3 triệu tấn gạo, trong đó đã giao hơn hai triệu tấn, giá khoảng 476 USD/ tấn gạo.Ở ĐBSCL, giá lúa đang lên cao, nửa đầu tháng 4, giá gạo bán lẻ tăng 1.000 - 2.000 đồng/kg. Nông dân ĐBSCL đang mở rộng diện tích gieo sạ lúa năm 2011, có chiều hướng vượt phạm vi thời vụ khuyến cáo, nhưng phần lớn vẫn nằm trong phạm vi kinh nghiệm của từng vùng cụ thể.Về khoa học, công nghệ, công đầu đạt thành tích trên luôn luôn thuộc về bà con nông dân, rồi đến các cơ quan chức năng liên quan. Để tiếp tục đạt kỷ lục mới trong sản xuất lúa bền vững, cần tiếp tục rút kinh nghiệm những khiếm khuyết về nhận thức cũng như hành động, kể...

Ở ĐBSCL, giá lúa đang lên cao, nửa đầu tháng 4, giá gạo bán lẻ tăng 1.000 – 2.000 đồng/kg. Nông dân ĐBSCL đang mở rộng diện tích gieo sạ lúa năm 2011, có chiều hướng vượt phạm vi thời vụ khuyến cáo, nhưng phần lớn vẫn nằm trong phạm vi kinh nghiệm của từng vùng cụ thể.

Về khoa học, công nghệ, công đầu đạt thành tích trên luôn luôn thuộc về bà con nông dân, rồi đến các cơ quan chức năng liên quan. Để tiếp tục đạt kỷ lục mới trong sản xuất lúa bền vững, cần tiếp tục rút kinh nghiệm những khiếm khuyết về nhận thức cũng như hành động, kể cả những vấn đề còn chưa rõ, chưa có cơ sở khoa học vững vàng nên thiên về kinh nghiệm, có như vậy, chúng ta mới đề xuất được giải pháp khắc phục thỏa đáng.

Cơ cấu giống lúa có hiệu quả cao trước hết phải làm sao để nông dân sản xuất lúa thu nhập cao, hay bán được thóc dễ dàng, đạt giá trị sản lượng lúa của hộ nông dân trồng lúa tăng cao. Có một thời ta khuyến cáo trồng lúa thơm đặc sản, tựa như lúa gạo Thái-lan. Trồng loại lúa này thường đạt năng suất thấp hơn nhiều loại giống thông thường khác, lại nhiễm sâu bệnh, vừa tốn kém nhiều hơn và 'đội' giá thành sản xuất lên cao; vừa làm ô nhiễm môi trường hơn, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của người dân. Cho nên, người dân chỉ làm theo khuyến cáo trong phạm vi hạn chế, không đạt ý mong muốn của khuyến cáo.

Các cơ quan có nhiệm vụ giúp nông dân sản xuất lúa ở địa phương, như Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) và cơ quan trong sở như Trung tâm giống, Trung tâm Khuyến nông, Chi cục Bảo vệ thực vật… cần có thêm điều kiện để xác định được một cơ cấu giống thích hợp cho từng điều kiện cụ thể trong mỗi vụ của địa phương mình, trên cơ sở khuyến cáo chung của Bộ NN và PTNT, và kinh nghiệm sản xuất ở chính địa phương mình và địa phương bạn. Làm tốt việc này chúng ta có thể vừa phát huy những giống đã quen với đồng đất như giống lúa OMCS 2000, IR 50404…; vừa tiếp thu kịp thời giống lúa mới tốt.

Hội thảo đánh giá giống lúa hàng vụ do Viện Lúa ĐBSCL tổ chức vào ngày 16-2-2011, có hơn 600 người tham dự đã bầu chọn giống lúa 'hoa hậu' là OM 10041; giống 'á hậu' là OM 54541; giống đạt 'ngôi thứ 3' là OM 6904 và một số giống khác. Đây mới chỉ là bước khởi đầu, vì đưa được vào sản xuất, còn phải nhân hạt giống, trồng thử để người nông dân tự đánh giá ngay trên đồng đất của mình.

Không thể có một khuyến cáo giống, thời vụ và kỹ thuật lúa chung nào đúng trong mọi trường hợp, trong đó có cơ cấu giống lúa, biện pháp gieo sạ lúa đồng loạt để né bọ rầy, tuy về lý thuyết là đúng. Bởi lẽ, giống lúa cũng như các đợt gieo sạ còn phụ thuộc vào nước đến hay nước rút sớm hay muộn ở những vùng cụ thể. Thông tin mới về cơ cấu giống cũng như đợt rầy di trú, rầy có mang vi-rút truyền bệnh là chính xác, có cơ sở khoa học và cơ sở thực tế tình hình rầy vào bẫy đèn. Tuy nhiên, vẫn còn có 'độ chậm' đến với nông dân trồng lúa, mức độ chậm phụ thuộc vào các kênh thông tin đến với nông dân sớm hay muộn, độ chính xác đến với nông dân bảo đảm tới mức nào. Để phát huy tác dụng của cơ cấu giống thích hợp, và của biện pháp 'gieo sạ đồng loạt' để né rầy, cần lưu ý thực tế trên; đồng thời, không để lu mờ các biện pháp kỹ thuật khác.

Chất lượng hạt giống lúa ngày càng được quan tâm, vì có ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng lúa gạo sau thu hoạch. Chúng ta đã có tiêu chuẩn quốc gia về chất lượng hạt giống lúa, đã có phân cấp rõ ràng về các cấp giồng: giống tác giả hay giống gốc, giống nguyên chủng, giống xác nhận.

Trong thời gian qua, chúng ta có những tiến bộ liên tục về bảo đảm chất lượng hạt giống lúa cho sản xuất, thể hiện bằng tỷ lệ hạt giống chất lượng cao ngày một tăng. Cho nên, cần thiết gọi đúng phẩm cấp hạt giống đã có tiêu chuẩn Việt Nam, không nên 'nâng cấp' khi chưa đạt đủ tiêu chuẩn. Hàng thập kỷ qua có 'sự vênh' trong công bố số liệu về phẩm chất hạt giống lúa. Nhiều nơi công bố tỷ lệ đạt giống xác nhận trong sản xuất tới 20%, 30%, 40% tổng số hạt giống đã dùng trong sản xuất đại trà. Nhiều cơ quan chức năng và chuyên gia cho biết giống xác nhận đúng tiêu chuẩn được dùng trong sản xuất mới đạt khoảng 10%. Sẽ dễ dàng hơn việc đề xuất và thực hiện các giải pháp tăng chất lượng hạt giống lúa, nếu chúng ta đánh giá đúng được thực trạng.

Có nhiều biện pháp kỹ thuật để giữ gìn và tăng cường 'Sức khỏe hạt giống' mà các nhà khoa học và cơ quan chuyên môm đã khuyến cáo cho nông dân. Ông cha ta cũng đã có khuyến cáo từ xa xưa: 'Tốt giống, tốt má, tốt mạ, tốt lúa'. Tuy nhên, khi 'chấm' giống lúa nào để sản xuất thì lại cần nhớ: Một giống lúa nào nhiễm bệnh, kháng rầy nâu yếu kém, thì dù hạt giống, cây mạ, cây lúa có khỏe đến đâu thì vẫn nhiễm rầy, nhiễm bệnh nếu có nguồn sâu bệnh trên đồng ruộng. Hiện nay, chúng ta có khá nhiều giống lúa, hãy thận trọng khi phải dùng giống lúa chưa quen, nhất là chưa có kinh nghiệm về tính kháng rầy, kháng bệnh của giống đó.

Theo Nhandan