Chấn chỉnh thị trường bảo hiểm

Hiện nay, hoạt động khai thác bảo hiểm ngày càng đa dạng, phức tạp, từ đó phát sinh một số vấn đề về chất lượng hoạt động tư vấn, dịch vụ chăm sóc và giải quyết quyền lợi bảo hiểm cho khách hàng. Thực tế này cần được đánh giá đúng và chấn chỉnh để thị trường bảo hiểm hoạt động đúng hướng, lành mạnh, nhất là đối với kênh phân phối qua ngân hàng (bancassurance)-kênh đã “tạo sóng” mạnh mẽ, làm chao đảo thị trường bảo hiểm nhân thọ.

Trước đây, thị trường bảo hiểm chỉ có kênh đại lý truyền thống thì đến nay đã hình thành thêm nhiều kênh phân phối khác là các đại lý tổ chức, điển hình là kênh phân phối bancassurance, giúp hoạt động khai thác bảo hiểm trở nên đa dạng nhưng cũng phức tạp hơn.

Tăng trưởng nóng

Thị trường bảo hiểm Việt Nam trong thời gian qua tăng trưởng cao và tương đối ổn định thể hiện được vai trò, vị trí đối với sự phát triển kinh tế-xã hội. Theo Cục trưởng Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) Ngô Việt Trung, mức tăng trưởng của thị trường này bình quân 20%/năm, cơ bản hoàn thành các mục tiêu đề ra tại Chiến lược Phát triển thị trường bảo hiểm giai đoạn 2011-2020.

Tính đến cuối năm 2023, các doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) đã đầu tư trở lại nền kinh tế với tổng số tiền ước đạt 762.580 tỷ đồng và chi trả quyền lợi bảo hiểm ước đạt 86.376 tỷ đồng. Tổng tài sản của các DNBH ước đạt 913.308 tỷ đồng, tăng 11,12% so với năm 2022. Đây là một thành tựu rất lớn của ngành bảo hiểm đóng góp chung cho chính sách tài khóa và tiền tệ quốc gia.

Tính đến cuối năm 2023, các doanh nghiệp bảo hiểm đã đầu tư trở lại nền kinh tế với tổng số tiền ước đạt 762.580 tỷ đồng và chi trả quyền lợi bảo hiểm ước đạt 86.376 tỷ đồng. Tổng tài sản của các DNBH ước đạt 913.308 tỷ đồng, tăng 11,12% so với năm 2022.

Tuy nhiên, do phát triển nhanh, trong thời gian vừa qua, thị trường bảo hiểm, nhất là bảo hiểm nhân thọ đã phát sinh một số vấn đề về chất lượng hoạt động tư vấn, cũng như dịch vụ chăm sóc và giải quyết quyền lợi bảo hiểm cho khách hàng.

Tổng Thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam Bùi Gia Anh cho biết, Bộ Tài chính đã tăng cường nhiều giải pháp để chấn chỉnh những mặt trái, sai lệch trong triển khai hoạt động khai thác các sản phẩm bảo hiểm trên thị trường bảo hiểm nhân thọ nói chung và kênh bancassurance nói riêng. Bộ đã nghiên cứu để trình cấp có thẩm quyền ban hành và bổ sung nhiều quy định nhằm kịp thời điều chỉnh những vấn đề phát sinh của thị trường, tăng cường tính minh bạch thông tin và bảo vệ tốt hơn người tham gia bảo hiểm.

Trong năm 2022 và 2023, Bộ Tài chính đã tiến hành thanh tra, kiểm tra đối với 10 trong số 17 DNBH nhân thọ có triển khai bán bảo hiểm qua tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Đây là các doanh nghiệp có doanh thu phí bảo hiểm khai thác qua kênh bancassurance chiếm 96,83% tổng doanh thu phí khai thác qua kênh bancassurance của cả thị trường bảo hiểm nhân thọ. Năm 2024, theo kế hoạch đã được phê duyệt, Bộ Tài chính có kế hoạch thanh tra tiếp, trong đó sẽ tiến hành thanh tra việc triển khai bán bảo hiểm qua tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ Mirae Asset Prévoir, Công ty TNHH Bảo hiểm Cathay Life Việt Nam.

Qua thanh tra đã phát hiện và xử lý sai phạm, kiến nghị xử lý về tài chính là 21.000 tỷ đồng, trong đó loại ra khỏi chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân năm 2021, năm 2022 với tổng số tiền là 1.956 tỷ đồng...

Siết chặt quản lý hoạt động tư vấn

Theo Cục trưởng Ngô Việt Trung, ngành bảo hiểm đã chuẩn hóa một số quy định về hợp đồng bảo hiểm nhằm bảo đảm quyền lợi của người tham gia bảo hiểm; bổ sung các quy định nhằm tăng cường trách nhiệm của DNBH trong quá trình tư vấn, giao kết hợp đồng bảo hiểm, bảo đảm tính minh bạch. Người dân được tư vấn đúng, đủ thông tin, rõ ràng về sản phẩm bảo hiểm, để lựa chọn được sản phẩm bảo hiểm trên cơ sở tự nguyện và phù hợp với nhu cầu.

Đối với việc bổ sung các quy định nhằm ngăn chặn tình trạng “ép” mua bảo hiểm qua ngân hàng hoặc tư vấn không đúng về sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư, Bộ Tài chính đã yêu cầu các tổ chức tín dụng hoạt động đại lý phải giải thích rõ cho khách hàng về sản phẩm bảo hiểm không phải là sản phẩm của tổ chức tín dụng. Việc tham gia bảo hiểm không phải là điều kiện bắt buộc để sử dụng các sản phẩm, dịch vụ khác của tổ chức tín dụng hoạt động đại lý.

Các tổ chức tín dụng thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm không được tư vấn, giới thiệu, chào bán, thu xếp việc giao kết hợp đồng bảo hiểm liên kết đầu tư cho các khách hàng trong thời hạn 60 ngày trước và 60 ngày sau ngày giải ngân toàn bộ khoản vay, nhằm tránh tình trạng các nhân viên ngân hàng sử dụng quyền xem xét, cấp duyệt khoản vay để gây sức ép buộc người vay mua bảo hiểm.

Đối với các sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư, đại lý bảo hiểm hoặc nhân viên trong tổ chức hoạt động đại lý bảo hiểm phải ghi âm lại quá trình tư vấn, trong đó có xác nhận của khách hàng về việc tham gia bảo hiểm trên cơ sở tự nguyện và phù hợp với nhu cầu tài chính. DNBH không được phát hành hợp đồng trong trường hợp nội dung ghi âm không có xác nhận của bên mua bảo hiểm về việc tham gia bảo hiểm trên cơ sở tự nguyện...

Bộ Tài chính cũng đã tổ chức họp với toàn bộ các DNBH nhân thọ và yêu cầu các DNBH rà soát tổng thể và tăng cường giám sát việc thực hiện các quy trình nghiệp vụ và quản lý chất lượng đại lý, nhân viên của đại lý tổ chức tín dụng, tăng cường các chế tài đối với đại lý và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Để tăng cường tính hiệu lực, hiệu quả đối với công tác quản lý, giám sát hoạt động bán bảo hiểm qua ngân hàng, trong thời gian qua, Bộ đã chuyển thông tin cho Cơ quan thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để phối hợp quản lý, giám sát. Theo đánh giá của Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia Vũ Nhữ Thăng, đây là một bước tiến rất quan trọng trong việc siết chặt quản lý, giám sát ngành bảo hiểm.

Bộ Tài chính đã phối hợp làm việc, cung cấp thông tin với các cơ quan của Bộ Công an, chuyển đơn thư có nội dung phản ánh các hành vi có dấu hiệu hình sự sang Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an để điều tra, xử lý theo quy định.

Tổng Thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam Bùi Gia Anh cho rằng, thời gian tới, thị trường bảo hiểm cần hoàn thiện về chất lượng nguồn nhân lực, cơ sở dữ liệu thị trường, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường quản trị rủi ro và tính minh bạch của các DNBH...

Đây là các vấn đề rất cần thiết, là cơ sở vững chắc để thị trường bảo hiểm phát triển bền vững, phát huy vai trò là “bà đỡ”, góp phần phát triển ổn định và bền vững cho các chủ thể khác trong các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế; đồng thời, cũng cần các giải pháp đồng bộ từ cơ quan quản lý, sự chung tay vào cuộc của các DNBH, Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam và người tham gia bảo hiểm trên cơ sở “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”.