Cảnh giác với tờ khai “ảo”

LSO-Cùng với hiện đại hóa hải quan, việc khai báo Hải quan điện tử đã mang lại nhiều tiện ích cho khách hàng làm thủ tục xuất nhập khẩu. Với chính sách thông thoáng đã tạo điều kiện cho hàng hóa thông quan nhanh. Thế nhưng không ít doanh nghiệp đã lợi dụng khai “ảo”, mà ranh giới giữa “ảo” và gian lận rất mong manh.

LSO-Cùng với hiện đại hóa hải quan, việc khai báo Hải quan điện tử đã mang lại nhiều tiện ích cho khách hàng làm thủ tục xuất nhập khẩu. Với chính sách thông thoáng đã tạo điều kiện cho hàng hóa thông quan nhanh. Thế nhưng không ít doanh nghiệp đã lợi dụng khai “ảo”, mà ranh giới giữa “ảo” và gian lận rất mong manh.

Cán bộ hải quan kiểm tra tiếp nhận tờ khai hải quan điện tử

Chỉ tính từ đầu quý IV năm 2013, số lượng tờ khai “ảo” ở Chi cục Hải quan Cửa khẩu Tân Thanh đã lên tới 720 bộ. Tờ khai “ảo” được hiểu là tờ khai mà các doanh nghiệp khai nhưng không thực hiện xuất nhập khẩu lô hàng đó. Theo Luật Hải quan, khách hàng khai tờ khai có giá trị trong vòng 15 ngày. Sau 15 ngày tờ khai sẽ tự hủy. Trước đây, nhiều khách hàng phải khai đi khai lại nhiều lần do sự cố mạng, mất điện, khai sai… Nhưng hiện tượng ấy thời gian gần đây hầu như không còn bởi tính chuyên nghiệp của các doanh nghiệp ngày càng cao. Khai “ảo” ở đây là các doanh nghiệp khai để lấy tờ khai, báo danh trên mạng. Thứ nữa khai cho các lô hàng có thực nhưng khi bị chuyển vào luồng đỏ, nghĩa là doanh nghiệp có dấu hiệu nghi ngờ họ sẽ hủy tờ khai, không xuất nhập khẩu hoặc chuyển cửa khẩu khác với tên của lô hàng khác, doanh nghiệp khác. Theo ông Nông Văn Vịnh, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lạng Sơn, việc chuyển hủy tờ khai khi bị phân vào luồng đỏ chứng tỏ doanh nghiệp đã không minh bạch. Và như vậy dấu hiệu gian lận thương mại, lách luật là khá rõ. Tất nhiên không thể khẳng định tất cả các tờ khai hủy là do lách luật nhưng tờ khai “ảo” tăng một cách đột biến như hiện nay buộc các nhà quản lý nhà nước về hải quan, doanh nghiệp chân chính phải đặt dấu hỏi nghi ngờ. Tương tự như cửa khẩu Tân Thanh, số tờ khai “ảo” ở các cửa khẩu, Chi Ma, Hữu Nghị, Cốc Nam đã lên tới hàng ngàn bộ tờ khai. Như vậy sẽ khó khăn cho việc quản lý. Theo quản lý của hải quan, phân tờ khai của các doanh nghiệp thành hai luồng chính đỏ và xanh. Luồng xanh là các doanh nghiệp chấp hành tốt chính sách, không nợ đọng, không có sai phạm. Luồng đỏ thì ngược lại. Khai Hải quan điện tử doanh nghiệp không tiếp xúc trực tiếp mà gián tiếp qua mạng Internet, kết quả khai báo, tên doanh nghiệp sẽ được phân luồng. Khai “ảo” nếu rơi vào luồng kiểm tra họ sẽ hủy tờ khai, không thực hiện xuất nhập khẩu lô hàng đó. Và bằng các cách khác họ sẽ lách luật để làm lợi nhất cho doanh nghiệp. Theo anh Đào Văn Hải, Công ty TNHH Tuấn Anh, các doanh nghiệp trước khi khai báo hải quan đã có sự tính toán trước, vì thế nếu doanh nghiệp làm ăn chân chính họ không bao giờ có tư tưởng khai không đúng sự thật nhằm trốn thuế, “ảo” tờ khai. Nếu đấy là cố tình chắc chắn có động cơ thiếu trong sáng. Bên cạnh đó cũng có một số tờ khai “ảo” do các doanh nghiệp khai theo kiểu thị phạm, không quan tâm đến hậu quả của nó. Vậy nên sẽ gây khó khăn cho các nhà quản lý bởi số tờ khai “ảo” không phản ánh được quá trình xuất nhập khẩu thực tế diễn ra.

Với số lượng khai báo “ảo” tăng đột biến, Cục Hải quan đã có thông tin với Ban Chỉ đạo 127 tỉnh. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Trưởng ban Chỉ đạo 127 tỉnh Nguyễn Văn Bình khẳng định, sự tăng đột biến tờ khai “ảo” là dấu hiệu không bình thường. Cần xác định đúng nguyên nhân không bình thường ấy, phát hiện vi phạm sẽ xử lý nghiêm nhằm bảo vệ các doanh nghiệp chân chính. Đồng thời xử phạt các doanh nghiệp sai phạm. Tuy nhiên để xác định “ảo” trên mạng Internet là rất khó, hơn nữa thời hiệu của tờ khai là sau 15 ngày. Sau ngày đó không thấy xuất hiện hàng hóa thực tế cơ quan hải quan mới xác định chính xác đó là thực hay “ảo”. Và kể cả thực nhưng khách hàng không thực xuất thì tờ khai đó cũng thành “ảo”.

Để hạn chế, chấm dứt tờ khai hải quan “ảo” như vậy, cần nhất là thắt chặt khâu quản lý và tăng cường thông tin doanh nghiệp. Đồng thời có biện pháp xử lý nghiêm việc khai “ảo”, bởi “ảo” cũng một phần gian lận thương mại.

NHẬT ANH