Cảnh báo về hiện tượng mưa dông, sấm sét bất thường

Những ngày gần đây, Hà Nội liên tiếp xảy ra những trận mưa dông, có lúc có gió giật mạnh kèm theo sấm sét… khiến cây đổ, phương tiện giao thông gặp bất trắc trên đường,... Cụ thể, gần đây nhất là trận mưa dông kèm theo sấm sét xảy ra tối ngày 4/6 và chiều tối ngày 7/6/2014.

Để hiểu hơn về hiện tượng mưa dông bất thường này và có cách phòng tránh hiệu quả đối với người đang làm việc, lưu thông trên đường, phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đã có cuộc trao đổi với TS. Nguyễn Xuân Anh – Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu (Viện Hàn lâm Khoa học – Công nghệ Việt Nam).

TS Nguyễn Xuân Anh – Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu.

Phóng viên (PV): Thưa ông, những ngày gần đây, Hà Nội liên tiếp hứng chịu những trận mưa dông, sấm sét bất thường khiến người dân, đặc biệt là những người đang lưu thông trên đường cảm thấy bất an. Ông có thể cho biết, người dân có thể dựa vào những dấu hiệu gì để nhận biết và nhanh chóng đối phó với hiện tượng thời tiết này ?

TS Nguyễn Xuân Anh : Sét là hiện tượng ngẫu nhiên cho nên không có vị trí an toàn tuyệt đối. Tuy nhiên, việc chủ động phòng tránh sét, tìm nơi an toàn hơn có thể làm giảm đáng kể khả năng bị sét đánh. Từ tháng 4 đến tháng 10 là mùa dông sét nên người dân phải cẩn thận hơn, chịu khó theo dõi tình hình thời tiết. Khi làm ở khu vực nào đó, phải để ý trước các nơi có thể trú mưa và tránh sét an toàn. Thường thì cơn dông kéo đến rất nhanh trong vòng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40km/giờ. Khi đang ở nơi không an toàn thì cần phải để ý đến các dấu hiệu của dông như: Mây đen, không khí lạnh, gió…

PV : Hiện nay, công nghệ dự báo của Việt Nam về hiện tượng thời tiết bất thường để người dân phòng tránh gần như chính xác, tuy nhiên, sai số trong dự báo vẫn còn. Ông có thể giải thích rõ hơn về vấn đề này?

TS Nguyễn Xuân Anh : Công tác dự báo đã có tiến bộ nhất định, tuy nhiên, việc đầu tư mạng lưới ở nước ta hiện nay vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Cảnh báo sét rất khó, không chỉ Việt Nam, mà thế giới cũng vậy, bởi diễn biến của mây dông rất nhanh, rất khó dự đoán chính xác sét đánh vị trí nào. Hiện nay, công nghệ ở Việt Nam đã có thể dự báo sét trước từ 30 phút đến 1 tiếng. Muốn dự báo tốt hơn phải có kinh phí đầu tư trang thiết bị để nâng cấp mạng lưới quan trắc định vị sét và mạng trạm cảnh báo sét.

Chúng tôi đã thử nghiệm công nghệ cảnh báo sớm ở một số địa phương, như: Hà Nội, Quảng Ninh, Quảng Nam,.. Hiệu quả cảnh báo sớm được trên 90%. Kinh phí đầu tư cho các trạm cảnh báo tùy theo mức độ, dao động từ 10.000 đến 20.000 USD. Từ năm 2003, Viện Vật lý địa cầu đã xây dựng mạng trạm định vị sét gồm 8 trạm trên địa bàn cả nước…

PV: Ở Việt Nam, khu vực nào tập trung nhiều dông sét? Có phải các khu vực thành thị ít bị nguy cơ sét đánh hơn nông thôn, miền núi không, thưa ông?

TS Nguyễn Xuân Anh : Việt Nam nằm ở tâm dông châu Á – một trong ba tâm dông trên thế giới có hoạt động dông sét mạnh. Mùa dông ở Việt Nam tương đối dài với số ngày dông trung bình khoảng 100 ngày/năm và số giờ dông trung bình là 250 giờ/năm. Trên nền hoạt động dông tương đối mạnh này, vẫn có độ chênh lệch khá lớn về mức độ hoạt động dông ở các vùng. Có những nơi có số giờ dông nhỏ như: Cam Ranh – Khánh Hòa (55 giờ/năm), bên cạnh đó, lại có khu vực đạt số giờ dông tới 489 giờ/năm như: A Lưới (Thừa Thiên – Huế).

Có thể giải thích sự chênh lệch này bởi nhiều yếu tố khác nhau, trong đó có sự phân chia lãnh thổ bởi những dãy núi cao có hướng khác nhau. Những vùng hoạt động dông mạnh là những vùng có nhiễu động khí quyển mạnh mẽ và có địa hình thuận lợi cho việc hình thành các dòng thăng. Việt Nam là khu vực nhiệt đới nên nguy cơ dông sét có thể xảy ra bất cứ khu vực nào, có thể kể tới một số khu vực như: Đồng bằng sông Cửu Long, các tỉnh thành: Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Bà Rịa – Vũng Tàu, Hà Nội…

Thông thường, sét đánh ở các đô thị, nhưng nhiều người không biết do có các nhà cao tầng hút sét và thoát sét. Những nơi đô thị hoá có nhiều nhà cao tầng bằng bê tông cốt thép có khả năng bảo vệ chống sét tốt, người đi ngoài đường trong lúc dông sét cũng được bảo vệ bởi hệ thống chống sét từ các nhà cao tầng. Do đó, thiệt hại về người do sét là ít hơn so với khu vực nông thôn. Ở nông thôn, miền núi, nhiều khu vực người dân chưa quan tâm làm hệ thống chống sét nên có khi bị sét đánh thẳng vào nhà, gây nguy hiểm đến tính mạng.

PV : Ông có những khuyến cáo gì đến người dân khi đang làm việc hay lưu thông trên đường mà gặp phải những hiện tượng mưa dông, sấm sét?

TS Nguyễn Xuân Anh : Trong trường hợp không kịp chạy tìm nơi ẩn náu an toàn, tuyệt đối không dùng cây cối làm chỗ trú mưa, tránh xa các vật dụng kim loại; ra ngay khỏi những nơi chứa nước như: Bãi biển, ao hồ…; đồng thời, khẩn trương tìm chỗ khô ráo, người ở vị trí càng thấp càng tốt, tay ôm cổ, nhón chân, không được nằm xuống đất, không được đứng thành nhóm đông.

Ở thành thị, cần trú mưa khi gặp dông ở các nhà cao tầng hoặc các công trình khác đã có bảo vệ chống sét. Trong trường hợp phải di chuyển khi trời đang mưa, thì cố gắng lựa chọn đi dưới các đường có nhà cao bao quanh.

Nếu như bạn cảm thấy tóc bị dựng lên thì điều đó có nghĩa là có thể bị sét đánh. Khi đó, lập tức cúi ngồi xuống và lấy tay che tai, không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất. Nếu bắt buộc phải đi về giữa trời mưa dông trong các đô thị thì các bạn nhớ nên chọn đường đi có nhiều nhà cao tầng.

PV : Xin cảm ơn ông!

Theo CPV