Cẩn trọng với thực phẩm bảo vệ sức khỏe kém chất lượng

Thực trạng này không chỉ khiến uy tín của những doanh nghiệp làm ăn chân chính bị giảm sút, mà còn là một trong những nguyên nhân gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng.

Có lẽ chưa bao giờ, một loại hàng hóa có điều kiện kinh doanh khắt khe như các sản phẩm bảo vệ sức khỏe lại được mua bán dễ dàng như hiện nay. Chỉ cần “dạo” một vòng qua các trang mạng xã hội, người dân không khó để tìm kiếm những món thực phẩm chức năng (TPCN) thông dụng trên Facebook, Zalo… với nhiều mức giá khác nhau, tùy theo từng trang phân phối.

Tất cả đều được quảng cáo là hàng chính hãng xách tay, do người thân, bạn bè, tiếp viên hàng không mua về; muốn mua số lượng bao nhiêu cũng có, mua càng nhiều, giá càng rẻ. Đơn cử như Vitamin E, viên bổ não, dầu cá, thuốc sụn khớp, vi cá mập, sữa ong chúa, vitamin các loại, trà giảm cân…, những loại TPCN có xuất xứ nhập ngoại bây giờ là loại sản phẩm mà rất nhiều người dân quan tâm sử dụng.

Cũng chính vì nhu cầu cao nên những kênh online bán các sản phẩm này, quảng cáo là hàng xách tay, được đánh giá là “ăn nên làm ra”. Tuy nhiên, theo quy định, để bán các loại TPCN, thuốc, phải có đăng ký, có thương nhân chịu trách nhiệm cũng như sự giám sát chuyên môn.

Chị Thúy Quỳnh (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) cho biết: Với mong muốn lấy lại vóc dáng sau sinh, chị lựa chọn loại trà giảm cân được quảng cáo trên Facebook với hàng nghìn người sử dụng hiệu quả. Sau khi sử dụng 4 tuần, chị giảm được 3 kg nhưng có cảm giác mệt mỏi, chán ăn, hoa mắt chóng mặt, mất ngủ. Khi liên hệ với người bán thì được khuyên tiếp tục sử dụng vì đó là những phản ứng, biểu hiện bình thường.

Sau hơn 2 tháng sử dụng, mặc dù giảm được 5 kg nhưng chị rơi vào trạng thái suy nhược, rối loạn. Chị Hoàng Minh (quận Ba Đình, Hà Nội) bức xúc nói: “Hình ảnh hàng nghìn lọ sản phẩm thuốc bổ, mỹ phẩm bị cơ quan công an thu giữ và xử lý khiến tôi rất lo lắng. Một số loại như thuốc bổ sung collagen, vitamin hay kem retinol hiện tôi cũng đang sử dụng.

Trước đây, tôi thường mua các sản phẩm này ở hiệu thuốc hoặc các cửa hàng đại lý chính hãng với mức giá khá cao. Tuy nhiên, gần đây, tôi thấy các mặt hàng này được quảng cáo trên mạng xã hội Facebook hay các chợ “ảo” với mức giá khuyến mại rẻ hơn hẳn, thậm chí có những đợt sale đến 50%.

Tâm lý người tiêu dùng thích giảm giá, khuyến mại nên tôi cũng lựa chọn mua trên mạng. Khi nhận được hàng kiểm tra cảm quan hình thức nhãn mác đôi khi có khác biệt với những sản phẩm tôi mua trước đó nhưng người bán giải thích là do hãng đổi mới bao bì hoặc do lô sản xuất khác nhau nên bao bì cũng có thay đổi”.

Nếu các sản phẩm nhập khẩu chính hãng có giá bán rất cao, nhiều sản phẩm lên đến vài triệu đồng thì hàng giả giá chỉ bằng một nửa, thậm chí rẻ hơn nhiều lần. Đồng thời, trên các trang mạng còn rao bán mỹ phẩm, TPCN mang mác “hàng xách tay” với khuyến mãi “cực sốc” giảm giá 20-80% cùng các ưu đãi cực kỳ hấp dẫn. Điều này đã đánh vào tâm lý thích mua hàng rẻ của nhiều người. Trong khi đó, không ít người tiêu dùng lại thiếu hiểu biết về những sản phẩm này, dẫn đến mua phải hàng giả, hàng nhái.

Trường hợp của chị Quỳnh, chị Minh không phải là trường hợp cá biệt khi tự ý sử dụng và lạm dụng TPCN, sản phẩm bảo vệ sức khỏe không rõ nguồn gốc. Trước đây, có thời điểm tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khi người tiêu dùng có nhu cầu cao về sử dụng những nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, nâng cao sức đề kháng cho cơ thể, ngay sau đó trên thị trường đã xuất hiện nhiều nhóm sản phẩm được cho là phòng, ngừa Covid-19 như: Collagen, vitamin, tinh dầu tỏi, viên tổng hợp hỗ trợ hệ thống miễn dịch, mật ong lên men, mật ong nghệ…

Tuy nhiên, có nhiều sản phẩm, người mua hỏi về giấy tờ, nguồn gốc xuất xứ… người bán cho biết, do các sản phẩm đều là hàng xách tay nên sẽ không có giấy tờ lưu hành, không có vỏ sản phẩm. Chính vì vậy, để phân biệt đâu là giả, đâu là thật, rõ ràng là điều không thể, mà chỉ có thể dựa vào…niềm tin.

Những ngày cuối tháng 12/2023, lực lượng chức năng thành phố Hà Nội bất ngờ kiểm tra cơ sở sản xuất, kinh doanh nằm trên địa bàn thôn Phượng Nghĩa, xã Phụng Châu, huyện Chương Mỹ, Hà Nội. Cơ sở này có diện tích khoảng 1.400m2, là trang trại nuôi gà trước đây. Tuy nhiên, thời điểm kiểm tra, địa điểm trên được sử dụng làm cơ sở sản xuất, kinh doanh mỹ phẩm, TPCN với nhiều nhãn hiệu nổi tiếng, được ưa chuộng trên thị trường.

Kiểm tra tại hiện trường, lực lượng chức năng phát hiện một lượng lớn sản phẩm là mỹ phẩm dạng kem dưỡng, serum, mặt nạ dưỡng da, TPCN phục vụ nhu cầu làm đẹp, được dán nhãn, tem là thương hiệu nước ngoài. Ngoài ra, đoàn kiểm tra phát hiện cơ sở đang sang chiết, đóng sản phẩm vào các hộp, chai, lọ bên ngoài thể hiện các nhãn hiệu như: Ronas, Ultra-V, Vitamin E, Gamma, Royal retinol… có dấu hiệu giả mạo nguồn gốc, xuất xứ với khối lượng lên tới hàng chục tấn.

Theo cơ quan chức năng, đây là một trong những vụ việc có dấu hiệu sản xuất TPCN giả với quy mô lớn trên địa bàn huyện Chương Mỹ, Hà Nội. Lợi dụng địa điểm xa khu dân cư và diện tích lớn của các trang trại nuôi gà, nuôi lợn với giá thuê rẻ, đối tượng đã sử dụng làm nơi sản xuất, phối trộn hàng hóa. Đáng chú ý, trước đó, lực lượng chức năng cũng đã phát hiện hàng loạt các cơ sở sản xuất TPCN giả cũng tại huyện Chương Mỹ, Hà Nội với quy mô không hề thua kém cơ sở nêu trên.

Thực tế, đây chỉ là một số ít trong những cơ sở sản xuất TPCN giả bị lực lượng chức năng kiểm tra, phát hiện, khiến người tiêu dùng không khỏi hoang mang, thậm chí nhiều người đang vô cùng bất an, bởi không biết sản phẩm mà mình đã và đang sử dụng là thật hay giả. Đáng nói, thị trường TPCN hiện nay thực sự đang “vàng thau lẫn lộn” khi nhiều cơ sở bất chấp đạo đức kinh doanh quảng cáo “tung trời”, “thần thánh hóa” TPCN như thần dược để trục lợi.

Nguyên nhân chính là do lợi nhuận kinh doanh lĩnh vực này rất cao, trong khi mức xử phạt các vi phạm lại chưa đủ sức răn đe.

Lãnh đạo Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội

Liên quan việc kiểm soát thị trường TPCN còn nhiều khó khăn, lãnh đạo Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội cho biết, nguyên nhân chính là do lợi nhuận kinh doanh lĩnh vực này rất cao, trong khi mức xử phạt các vi phạm lại chưa đủ sức răn đe. Trong khi đó, hành lang pháp lý về quản lý TPCN tại Việt Nam chưa rõ ràng dẫn đến nhiều bất cập.

Theo Hiệp hội Thực phẩm chức năng, trước tình hình thị trường TPCN nhiều biến tướng, ảnh hưởng trực tiếp sức khỏe người tiêu dùng như hiện nay, cần tăng cường hơn nữa công tác quản lý nhà nước, đặc biệt là công tác hậu kiểm, và sự hướng dẫn sử dụng của các cơ quan chuyên môn; đồng thời, thực hiện cơ chế giám sát chặt chẽ giá thành, giá bán TPCN đang lưu hành trên thị trường.

Bên cạnh đó, các cơ quan và ngành chức năng cần đưa ra những biện pháp mạnh mẽ, quyết liệt hơn nữa nhằm hoàn thiện công tác quản lý thị trường TPCN. Theo đó, cần kiện toàn lực lượng quản lý tại cơ sở và thành lập đội thanh tra chuyên ngành có kiến thức sâu về TPCN, bảo đảm hiệu quả công tác quản lý chất lượng và giá cả. Cùng với đó, cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức của người tiêu dùng; không tự ý mua TPCN không qua tư vấn của cơ quan, đơn vị có chuyên môn; mua theo trào lưu hoặc mua trên mạng. Người tiêu dùng phát hiện TPCN giả, vi phạm sở hữu trí tuệ, kém chất lượng cần phản ánh đến lực lượng quản lý thị trường để có biện pháp xử lý kịp thời.