Cân nhắc lợi ích với đề xuất bỏ giá trần vé máy bay

Giá trần đang “kìm kẹp” nâng cao chất lượng dịch vụ

Tại dự thảo báo cáo tổng kết thi hành Luật Hàng không dân dụng, Cục HKVN đề xuất bỏ trần giá vé máy bay. Cụ thể, với đường bay nội địa có từ 3 hãng hàng không tham gia khai thác, hãng hàng không sẽ được quyết định giá dịch vụ vận chuyển hành khách nội địa và thực hiện niêm yết giá theo quy định.

Với đường bay nội địa có sự tham gia khai thác của dưới 3 hãng bay, hãng hàng không sẽ được quyết định giá dịch vụ vận chuyển hành khách hạng phổ thông cơ bản không vượt mức tối đa (trần giá vé) và thực hiện kê khai giá theo quy định của Bộ Giao thông vận tải.

Cục HKVN nhìn nhận, với sự tham gia của ngày càng nhiều các hãng, thị trường vận chuyển nội địa đã có tính cạnh tranh rất cao về giá vé, các hãng hàng không luôn xây dựng dải giá linh hoạt với nhiều mức giá (khoảng 10-15 mức giá), tương ứng với các điều kiện, thời điểm mua khác nhau. Việc áp dụng giá trần sẽ hạn chế việc nâng cao chất lượng dịch vụ, trong đó, có những đối tượng khách sẵn sàng chi trả cao hơn mức giá trần để được hưởng chất lượng dịch vụ tốt hơn. Đồng thời, cũng ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh bằng chất lượng dịch vụ của các hãng hàng không.

Hiện ở Việt Nam có 6 hãng hàng không đang hoạt động gồm: Vietnam Airlines, Pacific Airlines, VASCO, Vietjet, Bamboo Airways và Vietravel Airlines. Do vậy, một số ý kiến cho rằng, việc áp giá trần là không cần thiết và không còn phù hợp với thực tế, cũng như thông lệ thị trường hàng không của tất cả các nước trên thế giới. Tại khu vực Đông Nam Á chỉ còn Indonesia và Thái Lan có quy định giá trần vé máy bay. Hiện nay, Trung Quốc cũng đã bỏ quy định về giá trần này.

Bên cạnh đó, việc áp dụng khung giá trần còn được cho là làm giới hạn hoạt động và sự linh hoạt phát triển của các hãng hàng không. Đặc biệt, mô hình hãng hàng không truyền thống với dịch vụ đầy đủ bởi trong giá vé của hãng bao gồm suất ăn, đồ uống, giải trí, hành lý ký gửi… nhưng lại bị áp dụng mức giá trần tương tự như các hãng hàng không giá rẻ với dịch vụ hạn chế. Điều này dẫn đến việc hãng hàng không truyền thống bị giảm tính cạnh tranh, đồng thời không tạo ra động lực khuyến khích các hãng hàng không khác nâng cao dịch vụ, tiện ích cho khách hàng.

Đề xuất bỏ giá trần vé máy bay được đánh giá sẽ tạo điều kiện phát triển cho các hãng hàng không. Ảnh: VŨ PHONG

Đối với ngành có tính chất đặc thù theo mùa vụ như hàng không, do trong giai đoạn cao điểm các đường bay thường khai thác lệch đầu, nên nếu khống chế giá trần thì các hãng hàng không còn khó cân đối được hiệu quả khai thác hai chiều của đường bay, dẫn đến không mong muốn mở đường bay mới hoặc tăng tần suất để đáp ứng nhu cầu đi lại, thậm chí lựa chọn giảm chất lượng dịch vụ để giảm chi phí khai thác.

Việc điều chỉnh giá trần còn giúp các hãng hàng không chủ động cân đối hoạt động sản xuất kinh doanh trong trường hợp các yếu tố đầu vào thay đổi về chi phí như giá nhiên liệu, tỷ giá, nhân công. Chi phí tăng nhưng giá không đổi sẽ dẫn đến các hãng bay khó cân đối sản xuất kinh doanh, phải giảm quy mô hoặc giảm dịch vụ cung ứng.

Có lo ngại hãng bay “bắt tay” tăng giá vé?

Về ý kiến e ngại việc bỏ giá trần có thể dẫn đến tình trạng các hãng hàng không “bắt tay” nhau đẩy giá và hành khách sẽ chịu thiệt, Luật Cạnh tranh quy định cấm thỏa thuận ấn định giá hàng hóa, dịch vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Do vậy, nếu các hãng hàng không thỏa thuận về giá sẽ là vi phạm pháp luật.

Mỗi hãng hàng không có định hướng phát triển khác nhau nên việc đồng loạt tăng giá là không khả thi. Với việc bỏ giá trần, các hãng sẽ chủ động cân đối chi phí để áp dụng dịch vụ phù hợp với mô hình mà hãng theo đuổi, trong khi hàng không truyền thống hướng tới tiêu chuẩn khai thác và dịch vụ cao đi kèm giá cao thì hàng không giá rẻ sẽ tập trung vào giá thấp.

Ngoài ra, việc các hãng “bắt tay” nhau để đồng loạt tăng giá là khó xảy ra trước bối cảnh cạnh tranh ở thị trường nội địa hiện nay khi cung đang dư thừa, các hãng đang dùng mọi cách để giành thị phần. Người tiêu dùng hiện nay cũng rất thông thái, họ lựa chọn sản phẩm dịch vụ có giá bán tương xứng với chất lượng và các yếu tố liên quan khác, nên nếu sản phẩm dịch vụ có chất lượng tốt, giá bán cao ở mức hợp lý sẽ được chấp nhận. Chiều ngược lại, sản phẩm có chất lượng không tốt mà đưa ra giá bán cao sẽ bị khách hàng phản đối, không lựa chọn và dần dần bị loại khỏi thị trường.

Theo Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines): Chúng ta có đầy đủ quy định, bộ máy để kiểm tra, giám sát và bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng. Vì thế, nếu đặt vấn đề lo ngại hãng bay “bắt tay” tăng giá sẽ là chủ quan, chưa tin tưởng vào các cơ quan quản lý Nhà nước và ít nhiều ủng hộ quan điểm không quản được thì cấm. Nhà nước chỉ nên can thiệp khi các hãng cạnh tranh không lành mạnh, giảm giá, phá giá nhằm triệt hại lẫn nhau. Nếu như vậy thì cả trước mắt và lâu dài khách hàng đều là người chịu thiệt. Đồng tình quan điểm này, theo ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch hãng hàng không Vietravel Airlines, hãng bay phải tự cân nhắc mức giá đưa ra để được thị trường chấp nhận, hành khách lựa chọn. Khi đẩy giá cao vô tội vạ, khách sẽ không đi, liệu doanh nghiệp có tồn tại nổi không?

Theo một số chuyên gia kinh tế, các hãng hàng không hiện đang sử dụng máy bay đi thuê trả bằng ngoại tệ, trong khi bay quốc tế lại lợi hơn nội địa. Vì vậy, nếu không sửa quy định các hãng hàng không sẽ chỉ muốn khai thác, phát triển chặng bay quốc tế hơn là nội địa vì không bị ràng buộc giá trần, đồng nghĩa với hạn chế cơ hội đi lại của người dân. Bỏ giá trần sẽ giúp các hãng linh hoạt trong cung cấp dịch vụ, thị trường sẽ điều tiết về giá và Nhà nước thực hiện hậu kiểm, đó là hướng đi để hàng không Việt Nam tích cực hội nhập với thế giới.