Cần hoàn thiện khung pháp luật về xử lý nợ xấu

Ảnh minh hoạ (Ảnh: M.P)

Việc xây dựng Luật Xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm rất quan trọng

Theo số liệu thống kê từ Công ty Quản lý tài sản của các Tổ chức tín dụng (VAMC), lũy kế từ khi Nghị quyết 42 có hiệu lực từ ngày 15/8/2017, đến ngày 30/4/2021 hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) đã xử lý gần 350 nghìn tỷ đồng, đạt trung bình khoảng 8 nghìn tỷ đồng/tháng, cao hơn khoảng 2 lần so với kết quả xử lý nợ xấu nội bảng trung bình tháng từ năm 2012 – 2017 (giai đoạn trước khi Nghị quyết 42 có hiệu lực).

Kết quả đạt được là rất tích cực nhưng khó khăn, vướng mắc vẫn còn, đặc biệt dịch COVID-19 bùng phát lần 4 tiềm ẩn nguy cơ nợ xấu cao trở lại.

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam vừa có văn bản đề nghị các Tổ chức hội viên tập trung nghiên cứu và tham gia ý kiến đối với Dự thảo đề nghị xây dựng Luật Xử lý nợ xấu của các TCTD. Theo đánh giá của Hiệp hội này, việc xây dựng Luật Xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm rất quan trọng đối với hoạt động của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Theo Dự thảo Tờ trình gửi Chính phủ đề nghị xây dựng Luật xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng của Ngân hàng Nhà nước, tổng nợ xấu xác định theo Nghị quyết 42 của toàn hệ thống các TCTD đến 31/12/2020 là 440,4 nghìn tỷ đồng, giảm 4,29% so với cuối năm 2019. Lũy kế từ 15/08/2017 đến 31/12/2020, đã xử lý được 331,87 nghìn tỷ đồng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42.

Tổng số nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 được xử lý từ 15/8/2017 đến 31/12/2020 đạt trung bình khoảng 8,09 nghìn tỷ đồng/tháng, cao hơn 4,57 nghìn tỷ đồng/tháng so với kết quả xử lý nợ xấu nội bảng trung bình tháng từ năm 2012 – 2017 của hệ thống các TCTD trước khi Nghị quyết số 42 có hiệu lực (khoảng 3,52 nghìn tỷ đồng/tháng).

Trước khi có Nghị quyết số 42, nợ xấu của toàn hệ thống các TCTD chủ yếu được xử lý bằng dự phòng rủi ro cũng như thông qua các biện pháp xử lý tài sản bảo đảm. Tuy nhiên, kể từ khi Nghị quyết số 42 có hiệu lực từ 15/8/2017, đến 31/12/2020, xử lý nợ xấu nội bảng xác định theo Nghị quyết số 42 thông qua hình thức khách hàng trả nợ là 129,82 nghìn tỷ đồng (chiếm 39,11% tổng nợ xấu theo Nghị quyết số 42 đã xử lý), cao hơn nhiều tỷ trọng nợ xấu được xử lý do khách hàng tự trả nợ/tổng nợ xấu đã xử lý trung bình năm từ 2012-2017 là khoảng 22,8%.

Ngân hàng Nhà nước nhận định, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 bùng phát mạnh trên phạm vi toàn cầu, tiếp tục ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt kinh tế – xã hội của các quốc gia trên thế giới và Việt Nam, gây tác động tiêu cực đến thu nhập của các cá nhân, hộ gia đình và kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp. Điều này dẫn đến khả năng trả nợ của khách hàng vay suy giảm, nợ xấu của các TCTD có khả năng tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới, việc kiểm soát tỷ lệ nợ xấu nội bảng của hệ thống các TCTD ở mức dưới 2% trong thời gian tới được coi là thách thức không nhỏ đối với ngành ngân hàng.

Nghị quyết 42 là Nghị quyết thí điểm nên hiệu lực chỉ kéo dài 5 năm, đến ngày 15/8/2022 sẽ hết hiệu lực thi hành. Khi hết hiệu lực thi hành, toàn bộ cơ chế về xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42 đang được thực hiện sẽ chấm dứt, việc xử lý nợ xấu của TCTD sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan, không được ưu tiên áp dụng một số chính sách được quy định tại Nghị quyết 42. Điều này sẽ tác động lớn đến quá trình xử lý nợ xấu của các TCTD/VAMC, cũng như quá trình tái cơ cấu TCTD.

Theo Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI, việc tiếp tục kéo dài hiệu lực Nghị quyết 42 hết sức cần thiết, tốt nhất là nâng lên thành luật và áp dụng cho đến khi hệ thống tòa án thực sự giải quyết được một cách nhanh chóng yêu cầu đòi nợ của ngân hàng.

Đồng quan điểm, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh thêm: “Việc luật hóa xử lý nợ xấu cũng là giải pháp giúp tăng hiệu lực, hiệu quả của công tác thể chế – một trong ba đột phá chiến lược tiếp tục được Đại hội Đảng lần thứ XIII lựa chọn, thông qua”.

Phía Ngân hàng Nhà nước khẳng định việc ban hành Luật để tiếp tục duy trì các chính sách xử lý nợ xấu là cần thiết.

Nâng tầm Nghị quyết thành luật

Theo các chuyên gia và doanh nghiệp, cần sớm luật hoá Luật Xử lý nợ xấu, nâng tầm Nghị quyết 42 thành luật.

Chuyên gia tài chính – ngân hàng TS. Cấn Văn Lực cho hay, tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng đang trong khoảng 1-3%, nghĩa là 97-99% khách hàng vay vốn là khách hàng tốt. Tuy nhiên, việc có thể xử lý các khoản nợ xấu hiệu quả sẽ giúp chi phí, thủ tục vay vốn được tốt hơn rất nhiều.

Vị chuyên gia này đã chỉ ra nhiều điểm bất cập còn tồn tại sau hơn 3 năm triển khai Nghị quyết 42 như: Sự phối kết hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan chức năng, nhiều vướng mắc trong xử lý tài sản đảm bảo, khó khăn trong khâu định giá và thẩm định giá khoản nợ, thiếu vắng một thị trường mua bán nợ chính thức…

“Sớm luật hóa Nghị quyết 42 trên cơ sở rà soát, hoàn thiện và hệ thống hóa các quy định pháp luật liên quan. Bởi nợ xấu là vấn đề liên tục, luôn hiện hữu của ngành ngân hàng. Hơn nữa, trước ảnh hưởng của dịch COVID-19, nợ xấu đã và đang tăng cao. Trong khi đó, Nghị quyết 42 sẽ hết hiệu lực chỉ trong hơn 1 năm nữa, sẽ khiến áp lực xử lý nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng trong thời gian tới là rất lớn”, TS. Cấn Văn Lực nêu kiến nghị.

Luật sư Trương Thanh Đức cũng cho rằng, các quy định pháp luật đã có tác dụng rất tốt trong việc xử lý nợ xấu, tuy nhiên, chính sách vẫn có những điểm “xấu” nên cần phải hoàn thiện để bảo đảm việc xử lý nợ xấu nói chung của nền kinh tế và nợ xấu nói riêng của ngành ngân hàng tốt hơn. Vì vậy, các quy định xử lý nợ xấu sẽ có giá trị pháp lý cao hơn, giúp cho ngành ngân hàng và các cơ quan Nhà nước liên quan phối hợp xử lý nợ xấu hiệu quả hơn.

Do Nghị quyết 42 chỉ còn hơn 1 năm nữa sẽ hết hiệu lực nên áp lực xử lý nợ xấu của các TCTD trong thời gian tới là rất lớn. Vì vậy, ông Đoàn Văn Thắng, Tổng Giám đốc VAMC cho rằng nợ xấu hiện nay vẫn chưa phản ánh hết ảnh hưởng của dịch bệnh. Cần nâng tầm Nghị quyết 42 sau khi kết thúc thí điểm, đồng thời sớm hình thành hệ thống thị trường mua bán nợ; xây dựng khung khổ pháp luật cho thị trường này./.