Cần có giải pháp đột phá phát triển kinh tế - xã hội bền vững

Chủ động thúc đẩy tiến trình hội nhập

Nhiều ý kiến đại biểu QH đều thể hiện sự đồng tình với Báo cáo của Chính phủ về tình hình KT-XH năm 2015 và dự kiến Kế hoạch phát triển KT-XH năm 2016 trình QH. Các đại biểu ghi nhận và đánh giá cao sự nỗ lực, cố gắng, quyết tâm cao của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, sự chỉ đạo tập trung, quyết liệt của Chính phủ, Việt Nam đã ứng phó kịp thời, có hiệu quả với những biến động kinh tế, chính trị khó lường trong năm 2015 và đạt những kết quả đáng khích lệ về KT-XH, quốc phòng, an ninh (QP, AN), đối ngoại.

Các đại biểu: Trần Hoàng Ngân, Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh), Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) cho rằng, những năm qua, tình hình kinh tế nước ta rơi vào bất ổn vĩ mô, trong đó nguy cơ cao lạm phát phi mã và đứng trước đổ vỡ các ngành thương mại. Trước thực tế đó, ngay từ đầu năm 2011, Bộ Chính trị đã có Kết luận số 02-KL/TW về tình hình KT-XH năm 2011; Chính phủ ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP về những giải pháp chủ yếu tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội; bên cạnh đó, đề ra nhiều biện pháp siết chặt tín dụng, đầu tư, giảm tổng cầu để ưu tiên chống lạm phát và giải quyết những vấn đề của kinh tế vĩ mô. Đến nay, chúng ta đã đạt các mục tiêu kinh tế vĩ mô ổn định; kể từ năm ngoái kinh tế phục hồi rất rõ nét.

Các đại biểu QH đánh giá cao những giải pháp quyết liệt của Chính phủ trong ba đột phá chiến lược, liên quan cải cách thể chế, nhất là xây dựng lại pháp luật để tạo môi trường kinh doanh tốt như hiện nay; về kết cấu hạ tầng, QH đã cho phép phát hành trái phiếu Chính phủ để xử lý một loạt những công trình quốc gia, giao thông quan trọng trên cả nước. Hơn nữa, đã triển khai có hiệu quả các nguồn vốn để làm đối ứng nguồn ODA. Theo ý kiến của đại biểu Trần Ngọc Vinh, trong năm 2015, trước sự biến động của tình hình khu vực và thế giới, trong đó đáng chú ý tình hình tranh chấp chủ quyền biển đảo trong khu vực Biển Đông ngày càng gay gắt, trực tiếp ảnh hưởng đến nền kinh tế, dưới sự lãnh đạo của Đảng, giám sát của QH, đặc biệt sự điều hành rất quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, tình hình KT-XH có chuyển biến tích cực; các chỉ tiêu đặt ra đã cơ bản hoàn thành và vượt. Trong lĩnh vực tái cấu trúc nền kinh tế, chúng ta đã tiến hành tái cấu trúc đầu tư công, các ngân hàng thương mại, các tập đoàn, tổng công ty nhà nước và phân bố tốt hơn nguồn lực… mang lại nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Đến nay, cử tri và nhân dân cả nước, đại biểu QH cho rằng, Việt Nam đã và đang chủ động thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng hơn, hy vọng các hiệp định thương mại tự do được ký kết đã mở ra cơ hội cho nền kinh tế nước ta phát triển mạnh hơn trong những năm tới. Đề cập vấn đề này, đại biểu Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) và một số đại biểu cho rằng, Việt Nam sắp tới trở thành một “mắt xích” trong 60 nước bởi 11 hiệp định hợp tác nước ta đã ký, cho nên nền kinh tế nước ta, nhất là hàng hóa nông sản đang đứng trước thời cơ và thuận lợi. Do vậy, để nền kinh tế đất nước hội nhập, cạnh tranh với các nước, QH, Chính phủ, các bộ, ngành liên quan cần kịp thời thiết kế, bổ sung, xây dựng khung thể chế chính sách sao cho thông thoáng, phù hợp điều ước quốc tế và pháp luật các nước. Điều đó chắp thêm “đôi cánh” để cho hàng nông sản nói riêng, nền kinh tế Việt Nam nói chung phát triển vươn ra các nước trên thế giới.

Nguồn lực đủ mạnh ở những vùng khó khăn

Bên cạnh những kết quả vừa qua, nhiều đại biểu QH đề nghị Chính phủ phân tích sâu sắc hơn những yếu tố chưa bền vững của nền kinh tế, trên cơ sở đó đề ra phương hướng, giải pháp hữu hiệu cho năm 2016. Theo đại biểu Trần Ngọc Vinh, cần bổ sung mục tiêu, giải pháp về xây dựng chính quyền, tổ chức bộ máy, nâng cao khả năng dự báo và hiệu quả phối hợp trong điều hành kinh tế vĩ mô. Chính phủ cần phân cấp mạnh hơn cho các địa phương để tạo sự chủ động, nâng cao trách nhiệm của địa phương, tiếp tục thực hiện quyết liệt công tác cải cách hành chính, tinh giản bộ máy cơ quan nhà nước, chống tham nhũng, lãng phí. Đề ra những cơ chế, chính sách thông thoáng, linh hoạt, qua đó tạo điều kiện thuận lợi hơn giúp các doanh nghiệp phát triển, tăng sức cạnh tranh khi hội nhập.

Nhiều đại biểu QH cho rằng, Chính phủ cần đánh giá kết quả thực hiện những cơ chế, chính sách quan trọng vừa qua tại khu vực miền núi, vùng khó khăn, biên giới, vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số. Đại biểu Tôn Nữ Ngọc Hạnh (Đác Nông) phản ánh, ở khu vực Tây Nguyên, tốc độ phát triển trong nhiều lĩnh vực vẫn còn chậm, không đồng đều. Thị trường vận hành không đồng bộ, hoạt động sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp luôn mất cân đối, hiện tượng “được mùa, mất giá” triền miên xảy ra, người nông dân phải gánh chịu. Môi trường đầu tư kinh doanh tại khu vực này chưa được cải thiện, chưa thu hút được các ngành công nghiệp chế biến nông sản, mặc dù Tây Nguyên là vùng cung cấp nguyên liệu nông sản lớn nhất nước về cà-phê, tiêu và một số mặt hàng nông sản khác.

Nhiều đại biểu: Khúc Thị Duyền (Thái Bình), Ma Thị Thúy (Tuyên Quang), Nguyễn Công Bình (Yên Bái), Lò Văn Muôn (Điện Biên)… cho rằng, ở nhiều địa phương, khu vực nông thôn, đến nay vẫn chưa có sự gắn kết trong liên kết chuỗi giá trị, “mạnh ai nấy làm”. Nông nghiệp phát triển lớn mạnh hơn trước, nhưng còn mang nặng tính tự phát, không bền vững, tỷ trọng giá trị thu nhập từ công nghiệp, dịch vụ còn thấp, tăng chậm. Cử tri, nhân dân cả nước mong Chính phủ rà soát lại quy hoạch, triển khai việc áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật; tiếp tục ban hành chính sách cơ chế phát triển nông nghiệp đủ mạnh, có trọng tâm, trọng điểm, tạo sự liên kết thực chất, chặt chẽ giữa “bốn nhà”, giải quyết tốt vấn đề tiêu thụ, chế biến và tổ chức tốt thị trường nông sản nội địa.

Về vấn đề này, đại biểu Trương Minh Hoàng (Cà Mau) cho rằng, nước ta có 67% dân số ở nông thôn, chủ yếu là sống bằng nghề trồng trọt và chăn nuôi. Song những năm qua, nỗi lo canh cánh của người dân là “được mùa, rớt giá”, giá đầu vào sản xuất cao; cây, con, giống, vốn các dịch vụ cung cấp chất lượng chưa tốt, thêm vào đó là biến đổi khí hậu, thời tiết khắc nghiệt, dẫn tới không ít gia đình khi thu hoạch trắng tay… Do vậy, để khắc phục tình trạng nêu trên, thời gian tới Chính phủ cần chỉ đạo mạnh mẽ các bộ, ngành, địa phương tái cơ cấu kinh tế, nhất là tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động. Cùng với đó, có cơ chế cung ứng cho các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, vào mặt hàng tôm, cá xuất khẩu; có giải pháp thiết thực trong phòng, chống thiên tai và nạn khai thác khoáng sản trái phép… Đồng thời, quan tâm đầu tư nguồn lực cho QP, AN, nhất là các lực lượng đang làm nhiệm vụ trên không, trên biển, đảo và biên giới; nâng cao đời sống của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ở vùng biên giới.

Chú trọng yếu tố con người

Đề cập giải pháp phát triển KT-XH nhanh, bền vững thời gian tới, trước những cơ hội và thách thức đan xen, nhiều đại biểu nhấn mạnh: Cần thực hiện đột phá về phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, đó là khâu then chốt, mang tính quyết định. Thời gian qua, hệ thống thể chế pháp luật, cơ chế chính sách phát triển nguồn nhân lực và mạng lưới giáo dục, y tế đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của xã hội. Tuy nhiên, đầu tư về cơ sở vật chất và chính sách đãi ngộ còn hạn chế. Hiện tượng học sinh bỏ học vì hoàn cảnh kinh tế khó khăn; không có đầy đủ bác sĩ hoặc bác sĩ giỏi tại các bệnh viện còn phổ biến. Thực tế cho thấy, mặt bằng về trình độ nhân lực ở nhiều nơi còn chênh lệch. “Chính phủ cần nghiên cứu và có chính sách thu hút mạnh mẽ nhân lực về các vùng nông nghiệp, nông thôn nói chung, địa bàn Tây Nguyên, các khu vực miền núi, biên giới khó khăn nói riêng” – Đại biểu Tôn Nữ Ngọc Hạnh nêu ý kiến.

Nhận định trước xu thế phát triển tương lai, để đất nước hội nhập thành công, phải có thể chế hội nhập và con người hội nhập, đại biểu Trần Khắc Tâm (Sóc Trăng) phân tích: Các cam kết TPP buộc chúng ta phải tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật hơn nữa. Với việc ban hành Hiến pháp năm 2013 và sau kỳ họp này với việc xem xét thông qua 18 luật và bộ luật, chúng ta đặt nền tảng quan trọng, góp phần tiệm cận chuẩn mực chung của thế giới. Tuy nhiên, “mấu chốt” phải có con người hội nhập. “Quy định của pháp luật có tiến bộ đến đâu cũng vẫn có thể bị vô hiệu hóa bởi các lệ làng, thói quen, sự quan liêu, cửa quyền, thờ ơ và vô cảm… Chúng ta cần sớm định lượng cụ thể về các cơ hội và thách thức, nếu không tận dụng được cơ hội, nền kinh tế Việt Nam có thể là nền kinh tế nhỏ và yếu thế trong 12 nền kinh tế tham gia TPP. Như vậy, có thể phải gánh chịu nhiều hệ lụy, bị tác động tiêu cực của quá trình hội nhập.

Đại biểu Nguyễn Tấn Tuân (Khánh Hòa):

Xây dựng một bộ máy nhà nước minh bạch, trong sáng, hệ thống pháp luật nghiêm minh với đội ngũ cán bộ, công chức công tâm quản lý nguồn vốn ngân sách và tài nguyên đất nước tốt, là điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của đất nước.

Đại biểu Trịnh Ngọc Phương (Tây Ninh):

Để tạo sức sống mới cho hàng loạt các chính sách phát triển kinh tế, an sinh xã hội, ngành ngân hàng cần tạo đột phá mạnh trong đầu tư tín dụng phát triển nông nghiệp, nông thôn theo Nghị quyết 26 của Trung ương về tam nông, nhất là mục tiêu xây dựng nông thôn mới.

Đại biểu Trương Văn Vở (Đồng Nai):

Thời gian tới, Chính phủ cần cụ thể hóa chủ trương của Đảng bằng thể chế chính sách cụ thể. Trong đó, nên tách chức năng quản lý nhà nước của bộ, ngành chủ quản và địa phương với chức năng quản trị của doanh nghiệp, để thu hút các nhà đầu tư chiến lược, nhằm cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đạt hiệu quả hơn.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị):

Báo cáo kết quả ba năm (2013 – 2015) triển khai Đề án tổng thể tái cơ cấu kinh tế và Kế hoạch tái cơ cấu kinh tế giai đoạn 2016 – 2020 chưa đi thẳng vào ba nội dung trọng tâm và ba khâu đột phá để làm rõ đã đạt được gì và chưa làm được gì. Đâu là những khó khăn, điểm nghẽn, nút thắt và căn nguyên của vấn đề? Đâu là những nguy cơ tiềm ẩn, những mối đe dọa mới? Cuối cùng, mục tiêu, các chỉ tiêu cần điều chỉnh lại ra sao? Gói giải pháp kèm lộ trình triển khai cụ thể thế nào cho giai đoạn năm năm tiếp theo?