Các cuộc bầu cử đáng chú ý trên thế giới năm 2025

Sau năm 2024 đầy căng thẳng, một số cuộc bầu cử dự kiến ​​sẽ là tâm điểm của tin tức chính trị toàn cầu trong năm 2025.

Năm 2024 có hơn một nửa dân số trong độ tuổi bỏ phiếu trên thế giới đi bỏ phiếu bầu cử. Năm bận rộn này được đánh dấu đặc biệt bởi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ với chiến thắng thuộc về ứng cử viên Đảng Cộng hòa Donald Trump. Cuộc bầu cử lập pháp ở Pháp hồi tháng 6-2024 cũng đáng chú ý khi gây tình trạng bất ổn chính trị hiện nay ở quốc gia châu Âu này. Ngoài ra, một số cuộc bầu cử ở Đông Âu như Georgia, Romania, Moldova, Áo.

Năm 2025, các chuyên gia dự đoán các cuộc bầu cử sẽ bình lặng hơn nhưng một số cuộc bầu cử vẫn là tin tức chính trị được dư luận quan tâm.

Bầu cử liên bang sớm ở Đức: Điều bất ngờ đầu năm

Cuộc bầu cử liên bang Đức ban đầu được lên lịch vào tháng 9-2025 nhưng cuối cùng được quyết định tổ chức vào ngày 23-2 tới. Thủ tướng đương nhiệm Olaf Scholz thất bại trong cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm mới tại Quốc hội Đức, sau khi sự rút lui của Đảng Dân chủ tự do (FDP) khiến chính phủ của chính trị gia này đánh mất thế đa số trong cơ quan lập pháp liên bang.

Đảng Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) và nhà lãnh đạo Friedrich Merz hiện đang dẫn đầu trong các cuộc thăm dò, với một chương trình tập trung vào việc giảm thuế và kiểm soát chặt chẽ nhập cư.

Bất kể ai trở thành lãnh đạo chính phủ mới của Đức thì chính sách đối ngoại sẽ vẫn là thách thức lớn. Chính phủ mới của Đức sẽ có một nhiệm vụ rõ ràng là theo đuổi chính sách đối ngoại dựa trên các bước hội nhập liên quan đến chi tiêu quốc phòng và các chính sách đổi mới được tài trợ bằng nợ. Dần dần, Đức sẽ ít tập trung vào việc tạo dựng các liên minh siêu quốc gia rộng lớn như trước đây, nhằm đảm bảo không quốc gia nào bị bỏ lại phía sau. Thay vào đó, khả năng cao là một mô hình “châu Âu hai tốc độ” sẽ xuất hiện, mặc dù điều này có thể làm xa cách mối quan hệ với Pháp - đối tác cốt lõi trong Liên minh châu Âu (EU).

Bầu cử tổng thống Ba Lan: Lá phiếu quyết định thực thi chương trình nghị sự

Ngày 15-1, Chủ tịch Quốc hội Ba Lan Szymon Holownia thông báo cuộc bầu cử Tổng thống của nước này sẽ diễn ra vào ngày 18-5 năm nay và có khả năng vòng 2 sẽ được tổ chức vào ngày 1-6. Đây được xem là cuộc bỏ phiếu có ý nghĩa quyết định đối với kỳ vọng thực thi chương trình nghị sự của chính phủ thân châu Âu.

Cuộc bầu cử năm 2025 được cho là cuộc đối đầu giữa ứng viên của Đảng Liên minh Dân sự (KO) của Thủ tướng Donald Tusk là Thị trưởng Warsaw Rafal Trzaskowski, một chính trị gia theo đường lối tự do, với nhà sử học Karol Nawrocki, Giám đốc theo đường lối bảo thủ của Viện Ghi nhớ Quốc gia Ba Lan, người được Đảng Pháp luật và Công lý (PiS) đối lập ủng hộ.

Theo quy định, Tổng thống Ba Lan có nhiệm kỳ 5 năm và chỉ được tái cử một lần. Các ứng cử viên phải là công dân Ba Lan và ít nhất 35 tuổi tính đến ngày bầu cử. Mặc dù quyền lực của Tổng thống bị hạn chế trong nước nhưng nguyên thủ Ba Lan vẫn có thể sử dụng quyền phủ quyết các luật do Quốc hội thông qua. Kể từ khi tái đắc cử vào năm 2020, Tổng thống đương nhiệm Andrzej Duda của Đảng PiS đã nhiều lần sử dụng quyền lực hiến định của mình để bác bỏ nguyện vọng ủng hộ châu Âu của Đảng KO do ông Donald Tusk lãnh đạo.

Bầu cử liên bang Canada: Khó đoán định

Cuộc bầu cử liên bang Canada dự kiến sẽ được tổ chức vào ngày 20-10-2025. Tuy nhiên, trước khi cuộc bầu cử liên bang diễn ra, một cuộc chạy đua khác sẽ diễn ra trong Đảng Tự do cầm quyền.

Sở dĩ diễn ra cuộc đua trong nội bộ Đảng Tự do cầm quyền là bởi trước đó, ông Justin Trudeau, lãnh đạo đảng và là Thủ tướng kể từ năm 2015 đã thông báo quyết định từ chức trong bối cảnh kết quả của những cuộc thăm dò dư luận gần đây đều cho thấy Đảng Tự do sẽ thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử tiếp theo.

Ông Trudeau sẽ tiếp tục tại vị cho đến khi có người thay thế vào ngày 9-3. Hiện nay, cuộc đua cho vị trí kế nhiệm ông Trudeau đang trở nên nóng lên hơn bao giờ hết, với nhiều ứng cử viên có thế mạnh khác nhau và phải đối mặt với những thách thức riêng. Trong số đó nổi lên là cựu Thống đốc Ngân hàng trung ương Canada Mark Carney. Phát động chiến dịch tranh cử ở thành phố Edmonton ngày 16-1 vừa qua, ông Carney cho biết sẽ ra tranh cử với tư cách là “người ngoài cuộc” có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính.

Việc ông Trudeau từ chức đã khiến Đảng Tự do rơi vào tình trạng hỗn loạn, đồng nghĩa với việc nhà lãnh đạo mới sẽ cần phải đoàn kết và xây dựng lại đảng trong bối cảnh chính trị khó khăn.

Thất vọng với cánh tả, Chile có thể ngả sang cánh hữu

Kể từ khi ông Gabriel Boric đắc cử vào năm 2021 với chương trình tiến bộ phần lớn đã bị cắt giảm do không giành được đa số ghế trong Quốc hội, hy vọng về sự chuyển đổi kinh tế và xã hội của Chile đã nảy sinh. Nhưng chiến thắng lớn của phe nói "không" trong cuộc trưng cầu dân ý về hiến pháp năm 2022 và sự mất lòng tin về tổng thống đương nhiệm khiến cho việc phe cánh tả có tiếp tục nắm quyền vào năm 2025 hay không trở nên không chắc chắn. Ông Gabriel Boric sẽ không thể là ứng cử viên tái tranh cử vì Hiến pháp Chile cấm việc bổ nhiệm liên tiếp.

Cuộc bầu cử Tổng thống Chile sẽ diễn ra vào ngày 16-11 và có thể diễn ra vòng hai vào ngày 14-12. Liên minh cánh hữu Chile Vamos, do bà Evelyn Matthei, cựu thị trưởng Providencia, lãnh đạo nổi lên mạnh mẽ hơn sau cuộc bầu cử địa phương ở 39 thành phố, bao gồm cả thủ đô Santiago. Lần đầu tiên, cuộc bỏ phiếu này là bắt buộc và mang tính đại diện cao hơn vì hầu hết người dân Chile đã đi bỏ phiếu (84,87%). Đảng cực hữu trẻ Les Républicains đã giành chiến thắng ở 8 thành phố.

Cuộc bầu cử tổng thống Bờ Biển Ngà: Lo ngại về một cuộc xung đột mới

Cuộc bầu cử tổng thống ở Bờ Biển Ngà dự kiến diễn ra vào tháng 10-2025 có vẻ không chắc chắn. Tổng thống sắp mãn nhiệm Alassane Ouattara là ứng cử viên sáng giá có thể tái cử trong cuộc bầu cử này.

Đối đầu với ứng cử viên Ouattara là cựu Tổng thống Laurent Gbagbo và vợ cũ Simone Gbagbo. Cặp đôi này đã ly hôn năm 2023 và tham gia cuộc đua giành chức Tổng thống Bờ Biển Ngà một cách riêng rẽ.

Ông Laurent Gbagbo và bà Simone Gbagbo từng lãnh đạo đất nước từ năm 2000 đến năm 2011. Tuy nhiên, ông bà Gbagbo đã bị Tòa án Hình sự Quốc tế truy tố và bỏ tù vào năm 2011 với 4 tội danh chống lại loài người. Năm 2019, ông Gbagbo được Tòa án Hình sự Quốc tế tuyên trắng án sau hơn 7 năm bị giam giữ trước khi đưa ra xét xử. Tuy nhiên, ông Gbagbo đã bị Tổng thống đương nhiệm Alassane Ouattara loại khỏi đời sống chính trị khi trở về Bờ Biển Ngà.

Trong khi đó, bà Simone đã được tòa án ân xá và được Đảng Nhân dân Châu Phi - Côte d'Ivoire (PPA-CI) chọn là ứng cử viên của đảng cho cuộc bầu cử tổng thống dự kiến diễn ra vào tháng 10 tới.

Tuy nhiên, ông Gbagbo hiện không đủ điều kiện tham gia ứng cử do quyền công dân của ông bị đình chỉ. Tình hình này làm dấy lên lo ngại về sự hỗn loạn, giống như trường hợp năm 2010 khi vòng hai cuộc bầu cử tổng thống chứng kiến sự cạnh tranh quyết liệt của hai người có số phiếu cao nhất ở vòng một là ông Gbagbo và ông Ouattara. Việc hủy bỏ kết quả ở một số khu vực của đất nước, trao chiến thắng cho ông Gbagbo đã đẩy Bờ Biển Ngà vào cuộc nội chiến. Cuộc khủng hoảng kết thúc 5 tháng sau đó, khi thủ đô bị lực lượng mới ủng hộ ông Ouattara chiếm giữ và cựu Tổng thống Gbagbo bị bắt giữ khi đang ẩn náu tại dinh tổng thống ở Cocody.