Buôn lậu và gian lận thương mại ở An Giang diễn biến phức tạp

Tỉnh An Giang có 96 km đường biên giới với Cam-pu-chia cả đường thủy và đường bộ, đi qua năm huyện, thị xã. Thời gian qua, buôn lậu tập trung nhiều ở vùng biên giới giáp ranh xã Vĩnh Ngươn, thị xã Châu Đốc; xã An Khánh, thị trấn Long Bình, huyện An Phú; xã Vĩnh Xương, thị xã Tân Châu…

Xã Vĩnh Ngươn, thị xã Châu Đốc chỉ cách Gò Tà Mâu (Cam-pu-chia) khoảng 1,5 km là nơi tập kết hàng hóa phía nước bạn. Theo hướng dẫn của anh Mỹ, hành nghề xe ôm đưa đón khách qua Gò Tà Mâu mua hàng, chúng tôi xuống đò, vượt hơn 1 km đến Gò Tà Mâu. Đây là gò đất cao hơn mặt nước có diện tích gần 1 km2. Chung quanh Gò Tà Mâu có hơn 100 cửa hàng kinh doanh đủ các mặt hàng, trong đó có hàng chục kho chứa hàng. Cạnh bên là Ca-si-nô và trường gà hoạt động nhộn nhịp. Mặt hàng vận chuyển lậu qua biên giới theo tuyến này chủ yếu là thuốc lá, đường cát, quần áo may sẵn, mỹ phẩm… Đối tượng buôn lậu thường vận chuyển hàng vào ban đêm, hoặc lúc lực lượng chống buôn lậu nghỉ ngơi, dùng ghe vận chuyển hàng từ Gò Tà Mâu đến sát biên giới, rồi chuyển hàng cho đối tượng vận chuyển bằng xuồng cao tốc sau đó tập kết hàng ở nhà dân sống gần kênh Vĩnh Tế. Tại đây, hàng lậu được các đối tượng chờ sẵn dùng xe gắn máy chạy với tốc độ cao, theo quốc lộ 91 từ thị xã Châu Đốc chuyển hàng đi thành phố Long Xuyên, rồi chuyển bằng xe khách đi TP Cần Thơ, TP Hồ Chí Minh… hoặc tiêu thụ ở Long Xuyên.

Theo anh Mỹ, cư dân tại địa phương tham gia buôn lậu đã giảm nhiều so với trước đây, một bộ phận chủ yếu là vác hàng thuê qua biên giới cho những 'đầu nậu'. Tuy nhiên, thực tế nạn buôn lậu qua biên giới vẫn còn diễn biến phức tạp và tinh vi hơn, nhất là thời điểm này để chuẩn bị hàng cho dịp Tết Nguyên đán. Đội phó Đội quản lý thị trường (QLTT) cơ động số 2 Đặng Thanh Phong, cho biết: 'Đối tượng buôn lậu vận chuyển thuốc lá ngoại từ Gò Tà Mâu không còn bó trong người như trước, mà cho vào thùng, bao rồi chở bằng xe gắn máy để dễ vận chuyển cũng như tẩu tán khi bị lực lượng chức năng phát hiện. Đối tượng buôn lậu không đi từng đoàn mà đơn lẻ nhưng số lượng vận chuyển mỗi lần từ 50 đến 100 cây thuốc lá. Do mức xử phạt vận chuyển, tàng trữ mua bán thuốc lá ngoại nhập tăng cao cho nên các đối tượng buôn lậu thuốc lá thường 'bỏ của chạy lấy người' khi bị truy đuổi gắt gao. Vì thế, thời gian qua việc phòng, chống buôn lậu chỉ dừng lại ở tịch thu tang vật, phương tiện chứ chưa xử lý hình sự đối tượng buôn lậu, từ đó tính giáo dục răn đe chưa được phát huy'.

Từ thị xã Châu Đốc, theo tỉnh lộ 956 đi hơn 40 km, chúng tôi đến vùng biên giới xã Khánh An và thị trấn Long Bình, huyện An Phú là một trong những điểm nóng của buôn lậu. An Phú có 15 km đường biên giới với Cam-pu-chia, biên giới là dòng sông chung (sông Bình Di – một nhánh của sông Hậu). Trên tuyến này có 19 bến đò ngang tự phát, hàng trăm nhà dân sống cặp theo tuyến kênh. Mùa nước nổi, sông Bình Di rộng ra vài trăm mét, mùa khô dòng sông thu hẹp lại, nhiều đoạn chỉ cần chống xuồng bên này là nối bờ bên kia nên tình hình buôn lậu càng diễn biến phức tạp hơn. Phó Chi Cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Khánh Bình, Nguyễn Văn Sức cho biết: 'Hàng nhập lậu qua vùng biên giới An Phú chủ yếu là đường cát, đồ gỗ, quần áo cũ, phụ tùng xe ô-tô, máy xe ô-tô… Hàng hóa được tập kết ở những kho hàng bên kia sông thuộc huyện Cha-ri-thum, tỉnh Kaldal (Cam-pu-chia), giới buôn lậu dùng xuồng máy cao tốc vận chuyển qua sông, sau đó vận chuyển bằng xe gắn máy đi tiêu thụ hoặc trữ hàng lại ở các kho hàng của một số doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh hẳn hoi, chờ dịp tiêu thụ.

Tình trạng gian lận thương mại đối với mặt hàng đường cát thời gian qua rất tinh vi gây nhiều khó khăn cho ngành chức năng. Trước đây, đường cát Thái-lan nhập lậu vào biên giới, chủ hàng mới đóng vào bao bì sản xuất trong nước, hoặc bao bì không nhãn mác cho nên lực lượng chống buôn lậu dễ xử lý khi phát hiện. Gần đây, đường cát trước khi nhập vào An Giang, chủ hàng đã chuyển qua các bao bì của các nhà máy đường sản xuất trong nước, có đầy đủ hóa đơn chứng từ của các nhà máy đường cho nên lực lượng chức năng rất khó xử lý. Mặc dù biết rõ đây là đường nhập lậu, ngành chức năng cũng lấy bao bì, mẫu đường đối chứng với nhà máy sản xuất trong nước, nhưng nhà máy không dám khẳng định là đường của mình sản xuất hay nhập lậu. Xét nghiệm mẫu đường thì thành phần giống nhau cho nên lực lượng chống buôn lậu, gian lận thương mại cũng bó tay.

Trong khi đó, chính sách kinh tế cửa khẩu, miễn thuế bị một số đối tượng lợi dụng buôn lậu, gian lận thương mại. Cụ thể đối với cư dân biên giới mua hàng hóa trị giá từ 2 triệu đồng trở xuống không phải nộp thuế. Các đối tượng buôn lậu lợi dụng chủ trương này thuê người dân qua biên giới mua hàng nhiều lần dưới mức chịu thuế, sau đó tập kết lại thành số lượng lớn đem tiêu thụ trong nước. Khu vực mua hàng miễn thuế ở Khu kinh tế cửa khẩu Tịnh Biên, huyện Tịnh Biên quy định mỗi người chỉ được mua hàng hóa một lần, trị giá từ 500 nghìn đồng trở xuống mới miễn thuế. Tuy nhiên, các đối tượng buôn lậu mua hàng hóa xong quăng ra bên ngoài hàng rào khu kinh tế để cho các đối tượng bên ngoài đợi sẵn vận chuyển đem tiêu thụ…

Để công tác phòng, chống buôn lậu hiệu quả, Phó Chi cục trưởng, Chi cục QLTT, thành viên Ban Chỉ đạo 127 tỉnh An Giang, Phan Lợi cho rằng: Đối với khu vực biên giới, lực lượng Hải quan, Biên phòng, Công an và chính quyền địa phương cần tập trung tăng cường kiểm tra, kiểm soát ngăn chặn hàng lậu qua biên giới tại các điểm nóng. Khi phát hiện hàng lậu vận chuyển sâu vào trong nước, các lực lượng cần phối hợp QLTT kiểm tra, chặn bắt. Đối với việc buôn lậu thuốc lá bằng phương tiện xe gắn máy chạy với tốc độ cao, lực lượng cảnh sát giao thông mới có quyền chặn xe, hoặc truy đuổi. Tuy nhiên, việc này dễ gây tai nạn giao thông cho lực lượng chống buôn lậu, đối tượng buôn lậu và người dân sống hai bên đường, cho nên nhiều lúc các ngành chức năng còn e dè.

Đối với mặt hàng đường cát nhập lậu được hợp thức hóa bằng hóa đơn chứng từ đường sản xuất trong nước, Hiệp hội Mía đường Việt Nam cần phối hợp với Ban Chỉ đạo 127 Trung ương, Ban Chỉ đạo 127 các tỉnh, thành phố kiểm tra việc xuất bán hóa đơn chứng từ, bao bì của các nhà máy sản xuất đường trong nước, nhằm hạn chế đối tượng buôn lậu lợi dụng.

Phó Trưởng phòng, Phòng tham mưu chống Buôn lậu và Xử lý vi phạm, Cục Hải quan An Giang Nguyễn Tấn Thành cho biết: 'Thời gian qua, công tác phòng, chống buôn lậu giống như 'trò chơi cút bắt'. Điều quan trọng nhất là làm sao hàng hóa trong nước cạnh tranh được với hàng ngoại nhập về chất lượng, giá cả. Thực tế, ba năm qua, hàng điện tử đã qua sử dụng không còn nhập lậu vào An Giang do hàng sản xuất trong nước có chất lượng, giá cả hợp lý đã đánh bật mặt hàng này. Do vậy, nếu hàng hóa sản xuất trong nước như đường cát, thuốc lá, mỹ phẩm… cạnh tranh được với hàng ngoại nhập, tình hình buôn lậu sẽ không còn.