Bóng rổ tự chuyển mình để phát triển

Quả trứng gà được ấp mãi trong lòng mẹ mà không thành chú gà con, đó là hình ảnh được ông Lê Hoàng Anh – Phó Chủ tịch thường trực Liên đoàn Bóng rổ Việt Nam (VBF), sử dụng để nói về thực trạng của bộ môn này trước khi có được sự tự chuyển mình trong vài năm trở lại đây.

Chuyển mình nhờ tự “rạn vỡ”

Dấu ấn lớn nhất của bóng rổ Việt Nam trong giai đoạn vừa qua là hai tấm huy chương đồng ở hai nội dung 5×5 và 3×3 mà Đội tuyển quốc gia (ĐTQG) giành được tại SEA Games 2019. Đó là kết quả dễ nhìn thấy nhất, sau 5 năm chuyển mình của môn thể thao Olympic này.

Nói về giai đoạn này, ông Lê Hoàng Anh nhiều lần nhấn mạnh về sự “rạn vỡ” một cách chủ động của bóng rổ Việt Nam. Theo ông, việc bóng rổ mạnh dạn, chủ động để rạn nứt, phá vỡ, thoát ra khỏi “vỏ trứng” bắt đầu từ cuối năm 2015. Trong suốt quá trình đó đến nay và cả thời gian tới, bộ môn phải tiếp tục chủ động để làm rạn vỡ mới phát triển được, rạn vỡ càng nhanh, càng tốt, rạn vỡ trong kiểm soát để không đổ vỡ.

Phải thay đổi tư duy trong quản trị liên đoàn, trong phát triển bóng rổ chuyên nghiệp, trong hệ thống thi đấu, đội tuyển quốc gia… trong sở hữu và đồng sở hữu, trong cạnh tranh và hợp tác, trong lối mòn và mở đường và cả trong quản lý nhà nước về thể thao thì bóng rổ mới phát triển. Tư duy ấy phải bắt nguồn từ những người lãnh đạo cao nhất của VBF. Chuyển biến của bóng rổ Việt Nam thời gian qua cái gốc xuất phát từ đó và đó là yếu tố mang tính quyết định.

Lãnh đạo VBF xác định phải thực hiện và thực hiện sớm, đó là kết hợp nội lực và ngoại lực, trên cả 3 phương diện: Bóng rổ Việt Nam và cộng đồng doanh nghiệp, các cơ quan truyền thông; Bóng rổ Việt Nam và các tổ chức thể thao quốc tế; trọng tài, HLV, VĐV bóng rổ Việt Nam và trọng tài, HLV, VĐV bóng rổ nước ngoài. Thời gian qua, chúng tôi bước đầu đã thực hiện tốt việc kết hợp và phát huy nội lực với ngoại lực cho việc thay đổi, phát triển.

Ông Lê Hoàng Anh nhớ lại, “Khi chúng tôi nhận bàn giao từ nhiệm kỳ trước: không có tiền, không có tài sản, không con người, không tài liệu, chỉ có duy nhất một con dấu. Với hiện trạng như vậy, chúng tôi xác định phải bắt đầu từ cái mới, một giải đấu mới, khác biệt và chuyên nghiệp để giải quyết những vấn đề trên.

May mắn là Chủ tịch VBF Nguyễn Bảo Hoàng với tầm nhìn, uy tín của mình quy tụ được một số doanh nhân chia sẻ quan điểm phát triển, cùng VBF thiết lập nên VBA – Giải Bóng rổ Chuyên nghiệp Việt Nam theo mô hình thể thao, giải trí, chuyên nghiệp; lập nên các CLB chuyên nghiệp là doanh nghiệp.

Trong những năm qua, VBA đã và đang làm rất tốt sứ mệnh của mình, tạo ra sự thay đổi tích cực cho phong trào bóng rổ, thúc đẩy sự phát triển đa dạng các trung tâm đào tạo bóng rổ, các giải bóng rổ; là trợ lực quan trọng cho các ĐTQG; tạo môi trường rèn giũa, nâng cao năng lực chuyên môn của lực lượng giám sát, trọng tài… VBA đã và đang là “đầu kéo” cho bóng rổ Việt Nam.

Nốt trầm bởi dịch bệnh

Phó Chủ tịch VBF đánh giá, hai năm vừa qua, ảnh hưởng từ dịch bệnh Covid-19 đã tạo một nốt trầm sau sự thăng hoa ở SEA Games 2019 đối với bóng rổ Việt Nam. Tác động tiêu cực từ dịch bệnh là đa chiều, đa tầng, đứt gãy, khó lường. Bóng rổ Việt Nam cũng như vậy và có thể còn trầm trọng hơn các môn thể thao khác.

Hàng loạt tỉnh thành thực hiện giãn cách xã hội thời gian qua cũng chính là các địa phương có phong trào bóng rổ tốt như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ… khiến mọi hoạt động liên quan gồm thi đấu, tập luyện… đều đóng băng. Các trung tâm đào tạo bóng rổ, các doanh nghiệp hoạt động liên quan đến bóng rổ từ đào tạo, tập luyện, tổ chức thi đấu, cung cấp dịch vụ, trang thiết bị về bóng rổ đều đóng cửa, tạm dừng hoạt động và kể cả phá sản. Nhiều lao động, kể cả VĐV, HLV, trọng tài mất thu nhập…Các giải đấu bóng rổ quốc gia sử dụng ngân sách nhà nước do cơ quan quản lý nhà nước tổ chức đã phải tạm hoãn.

Ông Lê Hoàng Anh chia sẻ, dù đã có những chỉ đạo nghiên cứu để tổ chức theo mô hình “cách ly, khép kín” để đạt được “trạng thái bình thường mới” và giải ngân ngân sách được phân bổ nhưng tính khả thi của việc tổ chức các giải đấu này trong ba tháng còn lại của năm 2021 là rất thấp. Theo ông, kết quả giải ngân thấp sẽ ảnh hưởng đến việc quyết định phân bổ dự toán ngân sách năm sau, nhưng định mức chi của nhà nước cho tổ chức giải đấu rất thấp, trong khi đó tổ chức xã hội và doanh nghiệp không thể chung tay vì chưa có được sự minh bạch trong sử dụng ngân sách tổ chức giải.

VBA 2021 liên tục phải thay đổi kế hoạch, phải chuyển từ mục tiêu hoàn thành giải đấu sang mục tiêu xây dựng mô hình giải đấu thích ứng với dịch Covid-19 để sẵn sàng “sống chung với dịch bệnh”. Các sản phẩm truyền thông từ hoạt động bóng rổ như những năm vừa qua gần như không có, chính vì vậy việc tiếp lửa, thổi ngọn lửa đam mê tập luyện và thi đấu bóng rổ cũng bị “nguội và lạnh” đi rất nhiều. Mặc dù vậy, VBF luôn nỗ lực nhằm chuyển hóa khó khăn, thách thức ấy thành động lực phát triển; trong khó khăn mới thật sự cần quyết tâm, bản lĩnh, sáng tạo để đi trước và mở đường.

Hơn lúc nào hết, VBA phải là trụ cột, “giữ lửa” và “truyền lửa”. Sản phẩm từ bóng rổ nói chung và từ VBA nói riêng cần được cung cấp sớm, kịp thời, như một “liều vaccine” tinh thần cho người dân, giúp giảm những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, nhất là đối với thanh thiếu niên trong vùng dịch. Quan trọng nhất, VBA phải xây dựng được mô hình thích ứng với dịch Covid-19.

Theo ông Lê Hoàng Anh, quyết định hủy mùa giải 2021 không hoàn toàn là thất bại, bởi chúng ta đã xây dựng được mô hình “tập trung cách ly” với sự ra đời bong bóng thi đấu tập trung cách ly (VBA Bubble). Tất cả các quy định, yêu cầu của cấp có thẩm quyền về bảo đảm an toàn phòng dịch đã được thực nghiệm, vận hành thành công và VBF sẵn sàng chia sẻ những bài học thực tế để giúp các giải thể thao khác cùng vận dụng và quay trở lại trong thời gian sớm nhất.

Giữ vững sứ mệnh trợ lực cho Đội tuyển quốc gia

VBA 2021 là giải đấu lần đầu tiên có sự góp mặt của ĐTQG nhằm chuẩn bị cho mục tiêu đổi màu huy chương tại SEA Games 31 trên sân nhà. Dù không diễn ra trọn vẹn, giải đấu vẫn giúp ĐTQG duy trì thể lực cũng như thử nghiệm các chiến thuật mới trong thời gian tập trung tại VBA Bubble ở Nha Trang (Khánh Hòa). Trong hơn 70 ngày, ĐTQG được bố trí tập luyện với chất lượng cao, cũng như được thi đấu một loạt trận thực nghiệm với bảy đội mạnh, sở hữu những ngoại binh dày dạn kinh nghiệm trên đấu trường quốc tế. Với những điều kiện như vậy, ĐTQG đã được chuẩn bị tư thế sẵn sàng tranh tài, cạnh tranh huy chương tại kỳ SEA Game 31 sắp tới.

Hiện tại, bóng rổ là một trong số ít các ĐTQG hoạt động hoàn toàn dựa vào nguồn xã hội hóa và thời gian duy trì đội đang bị kéo dài so kế hoạch, do SEA Games 31 buộc phải lùi thời gian tổ chức sang năm 2022. Ông Lê Hoàng Anh cũng nhấn mạnh, việc duy trì đội trong thời gian dài là khó khăn và có nhiều thách thức, nhất là trong bối cảnh của dịch Covid-19 hiện nay. Ngoài sự đoàn kết, chung tay, phối hợp từ nhiều phía, thì vai trò của cơ quan quản lý nhà nước – Tổng cục Thể dục Thể thao là rất quan trọng.

VBF cố gắng huy động nguồn lực đầu tư cho ĐTQG, nhưng vẫn rất cần nguồn lực từ nhà nước. Việc cấp ngân sách cho các đội tuyển, các môn thể thao rất cần hoàn thiện nguyên tắc, tiêu chí, định mức gắn với kết quả đầu ra và quan trọng là minh bạch, công khai trên cổng thông tin điện tử của ngành; cùng với đó sớm thực hiện việc “giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu cung cấp sản phẩm, dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước” cho các Liên đoàn…

Lãnh đạo Liên đoàn Bóng rổ Việt Nam tin tưởng, những sự thay đổi này sẽ kích hoạt được niềm tin, sự đầu tư của xã hội cho thể thao nói chung và bóng rổ nói riêng, giải quyết được nhiều vấn đề căn cơ cho sự phát triển, phá vỡ những “vỏ trứng” giúp “đàn gà con” sớm trưởng thành, đạt được những bước phát triển mới.